مهرالدین مشید
آیا نشست های "پروسۀ کابل" و "تاشکند" دراز راۀ صلح افغانستان را کوتاه تر می کند
از آنجا که هدف اصلی نشست تاشکند پس از نشست "پروسۀ کابل" جست و جوی راه ها و شناسایی موانع برای صلح افغانستان بود تا چگونه ممکن خواهد بود طالبان برای صلح تشویق شوند. تمرکز روی تهدید های مشترک از اهداف دیگر این نشست بود که یگانه راه برای پیشگیری از این تهدید ها اجماع منطقه یی و بین المللی است واین نشست فرصت های مناسب را برای گفت و گو برای ایجاد و تقویت آن بوجود می آورد. بزرگترین پیام ا ین نشست، رساندن پیام صلح به طالبان بود که در کوتاه کردن درازراۀ صلح افغانستان به گونۀ جدی اثر گذار است. در نشست تاشکند بیست و سه کشور و نهاد هانی جهان شرکت کننده دریک اعلامیۀ مشترک از طالبان خواستند که گفت و گو های مستقیم و بی قید و شرط را با حکومت افغانستان آغاز کنند و در این اعلامیه تاکید کردند که توافق سیاسی بهترین راه برای پایان دادن به خشونت ها در افغانستان است. آنچه که در این کنفرانس بیشتر توجۀ جهانیان را به خود چلب کرد، زبان نرم و انعطاف پذیر اشتراک کننده گان بود که بک صدا خواهان گفت وگو های مخالفان مسلح با حکومت افغانستان شدند و یگانه راۀ حل موضوع افغانستان را گفت و گو های مستقیم میان حکومت افغانستان و طالبان عنوان کردند و بر این تاکید کردند که جنگ راۀ حل نیست و این جنگ برنده ندارد.
چنانکه رئیس جمهور افغانستان دراین نشست یگانه راه برای پایان جنگ را اجماع منطقه یی و جهانی برای پایان جنگ تاکید کرد و از تمامی کشور های جهان خواست تا از سیاست تقابل در برابر هم دوری کنند و افزود که هراس افگنان خارجی نمی گذارند تا طالبان به روند صلح بپیوندند. وی تاکید کرد که با توجه به وضعیت خطر تروریزم که سراسر منطقه را فرا گرفته است، حکومت افغانستان ارادۀ قطعی و نیرومند برای پایان جنگ دارد. این سخنان رئیس جمهور در ضمن آنکه ارادۀ حکومت افغانستان را برای صلح به نمایش نهاد و درکنار آن به کشور های منطقه وجهان صدا زد که تروریزم برای همه خطرناک است و بازی با تروریزم بازی با آتش است و این بازی برنده ندارد؛ بلکه تروریزم مانع همکاری های منطقه یی و جهانی نیز شده است که این خطر برخاسته از تروریزم ملت های منطقه را بیشتر از حکومت ها دردراز مدت تهدید می کند. وی با این اظهارات خواست تا کشور های منطقه را برای مبارزۀ مشترک با تروریزم تشویق کند و برای آنان بفهماند که هر نوع استفادۀ ابزاری از تروریزم چه زیر نام طالب و جه داعش از نظر حکومت افغانستان مردود بوده و به هیچ کشوری اجازه نخواهد داد که از تروریزم بحیث ابزار سیاسی استفاده کند. از این رو حکومت افغانستان انتظار دارد که تمامی کشور های منطقه و جهان باید در برابر تروریزم رویکرد شفاف داشته باشند و از بازی های دوگانه با تروریزم خودداری کنند.
در این نشست اشتراک کننده گان به نحوی طالبان را با ارایۀ بستۀ پیشنهاد های تشویقی به گفت وگو ها ترغیب کردند. چنانکه در این نشست اشتراک کننده گان به یک صدا گفتند که پشتیبانی نیرومند خود را از پیشنهاد حکومت وحدت ملی برای آغاز گفت‌وگوهای مستقیم و بی پیش شرط با طالبان و به هدف رسیدن به توافق منطقی صلح که از سوی جامعۀ جهانی نیز پشتیبانی می‌شود اعلام کردند و طالبان خواستند تا این پیشنهاد را بپذیرند. آنان تاکید کردند که توافق سیاسی با طالبان، بهترین راه برای پایان دادن به خشونت در افغانستان است و نیاز است که میان حکومت افغانستان و عناصر مصالحه پذیر طالبان گفتگو شود. از سویی هم از طالبان خواستند تا روابط شان را با هراس افگنان جهانی قطع کنند و به قانون اساسی افغانستان احترام نمایند. آنان در ضمن از تمامی کشور ها خواستند تا به حاکمیت و تمامیت ارضی افغانستان حرمت بگذارند و در مسایل داخلی افغانستان مداخله نکنند. این سخن آخر درواقع پیام آشکارا به حامیان خارجی طالبان بویژه پاکستان، ایران و روسیه بود تا با احترام گذاشتن به اقتدار سیاسی افغانستان از رویکرد دوگانه با طالبان دوری کرده و بجای دامن زدن به جنگ نیابتی تلاش های شان را برای صلح با حکومت افغانستان هماهنگ بسازند.
اشتراک کننده گان در ضمن بسته های تشویقی را برای طالبان نیز پیشنهاد کردند. چنانکه فودریکا موغیرنی منشی ناتو در این نشست گفت، در صورتی که طالبان به گفت و گو های صلح پاسخ مثبت بدهند، ناتو حاضر است تا برای بیرون کردن نام طالبان از فهرست سیا همکاری کند. همچنان پیرمایدون سفیر اتحادیۀ اروپا این نشست را یک گام به پیش به سوی صلح خواند و از طالبان خواست تا از این فرصت بهره بگیرند. وی تاکید کرد که : «هیچ شکی نیست که این نشست برای صلح افغانستان یک نشست مهم است و پیشرفتی است که پیشنهاد های صلح حکومت افغانستان را در نشست کابل دنبال می کند. » وی افزود که نشست تاشکند، دیدگاه های کشور های منطقه و جهان را در بارۀ صلح افغانستان بیشتر هماهنگ می نماید. به همین گونه رئیس جمهور ازبکستان آماده گی کشورش را برای میزبانی از گفت وگو های حکومت افغانستان و طالبان ابراز نمود که این سخن شوکت مرزایف این پیام را به گونۀ واضح به طالبان و حامیان آنان رساند که دیگر صبر کشور های منطقۀ به پایان رسیده است و جنبش منطقه یی برضد تروریزم در حال جان گیری است.
از سویی هم توماس شنون، معاون امور سیاسی وزارت خارجه امریکا، گفت: «ایالات متحده امریکا از پیشنهادهای صلح رییس جمهور غنی پشتیبانی می‌کند، اکنون زمان آن رسیده است تا رهبری طالبان به گونه جدی این پیشنهادها را بررسی کند.» همچنان محمد اکبر، معاون وزیر خارجه هند، در این نشست گفت: «برادارن و خواهران مان قربانی هراس افگنانی ظالمانه هستند، این هراس افگنان از بیرون از مرزهای افغانستان پشتیبانی می‌شوند.». خواجه آصف وزیر خارجۀ پاکستان نیز تاکید کرد که طالبان باید به میز گفت وگو کشانده شوند و از کشور های دیگر نیز خواست تا طالبان را برای مذاکرات تشویق کنند. این نشست با یک صدا هراس افگنی را نه تنها تهدید منطقه یی؛ بلکه تهدید جهانی خواندند. این اظهارات در واقع نشان دادن چراغ سبز برای طالبان بود تا حاضر به گفت و گو با حکومت افغانستان شوند و از سویی هم این نشست به طالبان پیام واضح داد که دیگر از راه های تروریستی نمی توانند، به اهداف شان برسند و بهتر است که با کنار گذاشتن خشونت ها خواستهای شان را از طریق سیاسی در میز گفت و گو ها با حکومت افغانستان حل کنند.
همکاری‌های اقتصادی منطقه‌یی نیز بخشی دیگری از این اعلامیه را تشکیل می دهد که در آن آمده است: از پیشرفت‌های اخیر در همکاری‌های اقتصادی منطقه‌یی و پروژه‌های ارتباطی که افغانستان را به حیث یک پلی میان آسیای میانه، جنوب آسیا می‌شناسد، پشتیبانی می‌کنیم. ادغام اقتصادی افغانستان در منطقه به صلح و ثبات پایدار در افغانستان و فراتر از آن کمک خواهد کرد. این اشاره از علاقمندی کشور های منطقه برای همکاری های بیشتر اقتصادی پرده بر می دارد که طرح و عملی شدن پروژه های بزرگ اقتصادی خود مشت کوبنده یی به دهن تروریزم است و عرصه را برای سربازگیری و فرصتهای هراس افگنی تنگ تر می سازد. این در واقع پیام روشن برای طالبان است که پس از این اهداف اقتصادی در صدر برنامه های کشورهای منطقه قرار گرفته و شرایط کنونی ایجاب می کند تا کشور های منطقه با راه اندازی برنامه های کلان اقتصادی به خواست های مردمان شان برای رهایی از فقر و بیکاری پاسخ مثبت بگویند. این تمایل کشور های منطقه را به تبدیل شدن به یک قطب اقتصادی نشان می دهد که امیدوار کننده است.
هرچند با توجه به درز و فاصلۀ برخاسته از تفاوت دیدگاه ها بر سر مبارزه با تروریزم میان کشورهای منطقه، هنوز زود است که برای همگرایی منطقه یی خوش بین بود. این زمانی ممکن است که روسیه، ایران و چین رویکرد شان را در پیوند با تروریزم تغییر بدهند و پاکستان را برای مبارزۀ واقعی برضد هراس افگنان ترغیب کنند. این در حالی است که روسیه از سوی نیکلسن فرماندۀ نیرو های امریکایی در افغانستان متهم به پشتیبانی از طالبان و تجهیز آنان شده است و روسیه برای توجیۀ آن هر از گاهی امریکا را متهم به حمایت از داعش می کند و با اشاره به اظهارات مقام های امریکایی مبنی بر پیشگیری از برتری جویی های اقتصادی روسیه و چین می گوید که امریکا می خواهد از داعش بحیث نیروی ضربتی برضد روسیه و چین استفاده کند. افغانستان تلاش کند تا در نشست های منطقه یی تفاوت دیدگاه ها در رابطه با تروریزم را میان روسیه و امریکا را در راستای اجماع منطقه یی مبارزه با تروریزم کاهش بدهد. امریکا وافغانستان باید با پاسخ های روشن در مورد اتهام های روسیه در پیوند به اکمالات داعش بوسیلۀ چرخبال ها ارایه کنند و به قناعت روسیه بپردازند. این در حالی است که تشکیل دولت همه پذیر و نیرومند در افغانستان و سپس وادار کردن پاکستان به تغییر راهبرد خارجی‌اش در قبال افغانستان از دومورد بهم پیوند اند تا زمانی که این ها عملی نشوند، هیچ تلاشی برای صلح نتیجه‌بخش نخواهد بود. ازسویی هم فراخوانی طالبان به صلح تا حد تضرع، نه تنها بر جرات آنان افزوده می شود؛ بلکه نوعی باورحق بجانب بودن نیز در آنان تقویت می شود و از لحاظ روانی باور های کاذب طالبان را بر حقانیت شان نیرومندتر می سازد که این فلسفۀ ذاتی جنگ بر ضد تروریزم را زیر پرسش می برد. تضرع های بی حد، دلالت آشکار بر بی باور امریکا برای برد جنگ امریکا از راه نظامی است که این می تواند، استراتیژی جنوب آسیای امریکا را شدید ضربه بزند. زیرا در آن استراتیژی فشار بر پاکستان و نابودی لانه های تروریستی در راس برنامۀ نظامی امریکا در افغانستان قرار دارد؛ اما این را نباید از نظر دور داشت که پیش از همه توافق یا اجماع در داخل کشور برای صلح مهم است تا هرنوع ابهام از فراراۀ صلح برداشته شود و بحث ها در پیوند به صلح از آدرس مردم افغانستان بحثی غایبانه تلقی نشود.
باوجود این همه اختلاف ها، نشست تاشکند را به مثابۀ شاخ گل دیپلوماسی به طالبان تلقی کرد که موگرینی سرمنشی اتحادیۀ اروپا طرح پیشنهادی صلح افغانستان یک فرصت طلایی برای طالبان خواند و وعدۀ نمایندۀ ناتو مبنی بر کمک به بیرون کردن رهبران طالبان در واقع چراغ های سبزی اند که در ترغیب طالبان برای گفت و گو با حکومت افغانستان بی تاثیر نیست. بزرگترین دستاورد این نشست جلب و هماهنگ کردن همکاری های منطقه یی و جهانی برای صلح افغانستان است که به نحوی فشار ها بر طالبان و حامیان آنان را افزیش می دهد تا در برابر افکار منطقه یی و جهانی تسلیم شوند. این نشست نشان می دهد که خطر تروریزم چون کابوسی بر روان کشور های منطقه و جهان سنگینی دارد و این تلاش ها افکار همگانی را برضد تروریزم برمی انگیزد که برای ترغیب طالبان به گفت و گو به طور قطعی در کوتاه مدت اثر گذار است. این نشست با وجود دشواری ها باز هم می تواند گواۀ توافق بین المللی برای صلح و ثبات در افغانستان باشد تا وجوه اختلاف ها برسر افغانستان را شناسایی کند ودر این باره بحث همراه با اعتماد را میان طرف های درگیر به راه بیاندازد. این نشست بر این واقعیت مهر تایید نهاد که کشور های منطقه و جهان برای صلح افغانستان هماهنگ شده و این بر روحیۀ طالبال و حامیان شان تاثیرات قطعی دارد که گفته می توان این نشست درازراۀ گفت و گو های حکومت افغانستان با طالبان را کوتاه تر کرده و راۀ رسیدن به صلح در این کشور را نزدیک تر می کند.یاهو
بالا
بازگشت