داکتر یارمحمد حیدرزاده
ترسیم دورنمای ولایت پنچشیر بعد از وقوع دو حادثه هولناک طبیعی
پنچشیر یکی از
ولایات جدید ایجاد شده در کشوراست که 120 کیلو متر از کابل فاصله دارد. پنچشیر
دارای موقعیت جیو استراتیژیک است این ولایت از طرف شمال به ولایت های تخار و
بغلان و از طرف جنوب به ولایت های کاپیسا ولغمان و ازطرف شمال شرف به ولایت های
نورستان و بدخشان و ازجانب غرب به ولایت پروان در ارتباط است.
مساحت پنچشیر 3610
کیلومتر مربع است که بطول 170 کیلو متر در بین دوشاخه جنوبی هندوکش از شمال شرق
به جنوب غرب موازی به امتداد ومو قعیت هندوکش واقع میباشد و حدود بیشتر از 8
هزار هکتار زمین کشت آبی و 600 هکتار زمین للمی تنها در پریان دارد.
پنچشیر دارای 20 دره
زیبا پرخم و پیچ دامنه دار که حدود 317000 نفر نفوس درولایت پنچشیر غانه و باغ
دارند. ارتفاع سطح زمین این ولایت 2217 متر از سطح بحر بوده و در نقاط مرتفع
به 6 هزار متر از سطح بحر می رسد . طول آن از گلبهار تا پای کوتل انجمن 170
کیلومتر تنها 125 کیلومتر آن اهالی نشین است و از هفت واحد اداری تشکیل شده است
که عبارت انداز: پریان ، خنج ، دره ،آبشار ،رخه ، عنابه و شتل می باشد.
در جغرافیا طبیعی پنچشیر
چهارده کا سه جهیل های کوهی با یخچلهای طبیی متدی وجود دارد تنهاَ در نشقه
طبیعی ازچهار کاسه مشهور آن بنام حوض لالان« شاه در یا بار » در فراز کوه
عبدلله خیل انعکاس یافته است در حالیکه در فراز کوه آبشار پنچ حوز خود بزرگ به
نام در خنچ ، در دامنه کوه خاواک بنام حوض آب گرم سژاب ، در دامنه کوه غوزه
بنام حوض میم خان و در دامنه های کوه پشعور سه کاسه بنام حوض پسکندا که در
بیشتر از سال به استسنای حوض سژاب دیگرن آن یخبندان هسند واین جهیل های کوهی از
پدید های کمیاب طبیعی درکشورمابه شمار می آیند.
جهیل ها ی پنچشیر که
مهد جای گاه دگر گونی زیستی یاد می شوند که با فراهم ساختن آب و قابلیت زاده
آوری رول مهم در ماندگاری یخچالها طبیعی وهم در دام زیستی گونه های بی شمار
گیاهان و جانوران و بخصو حیوانات وحش « بزکوهی ، پلنگ برفی ، وندک، روبا و گرگ
» در این منطقه دارند.
زمین های کشت زراعت در
ولایت بیشترنیست ، اما بیشتر به دامنه های آن نزدیک شویم پوشش درختان انبوه
باغات میوه و سبزیجات نسبت به کشت زمین غله زراعتی بیشتر مشاهده میشود.
مردم پنچشیر مصروف
زراعت و باغداری و چاروا داری هستند، در این ولایت 150 مکتب فعال است در بین 50
لیسه و 45 متوسطه میباشد و 50 هزار متعلیم دارد. همچنان یک انستیوت و یک
دانشکاه تعلیم و تربیه نیز در پنچشیر فعالیت می کند.
منابع آبی دریا
خروشان پنچشیر را 20 دریا فرعی که سرچشمه آنها از فراز کوهای یخچالی جریان می
گیرد . جریان این رود ها فرعی در دره ها دورنمای جلوه خاصی به طبیت زیبا پنچشیر
می بخشد.
تعداد حیونات اهلی در پنچشیر کمتر 200 هزار رس در چراگاه آنها برای مدت نه ماه چرش می نمایند. سرزمین طبیعت زیبا پنچشیر یکی از ییلاق های کوهستان افغانستان بشمار می رود. چراگاه بزرگ آرزو حدود 80 کیلو متر طول دارد و 60 کیلومتر این دره از سکنه خالی چراگاه است و در امداد 20 کیلو متر پایان دره آرزو ناحیه شتل واقع است. چراگاه مشهورخاواک درشمال کوهای پشغور واقع است که هرساله کوچی ها با رمه های گوسفند و گله بز ها، گاو وخیل شتران برای مدت 9 ما ه در این چراگاه بشکل غژدی نشینی سکونت دارند.
دره های پنچشیر با داشتن
آب هوای مرطوب شرایط خوبی را برای رشد انواع گیاهان در بلند ی کوه های 3000 تا
4000 متر ریواس ، هنگ بدبوی ،غوغن ،علوف خوش خوار مرغه و در حقیت پنچشیر گنجینه
ای گیاهان دارویی می باشد. جنگلات خود روی آن به شکل پراگنده در ولسوالی شتل و
عنابه مانند درخت بلو ت ، بادم کوهی ، خنجگ ، ارغوان رویده است.
همجنان کوه های زرخیز
پنچشیر در دل خود « زمرد ، لاجورد ، یاقوت، بیروچ ، طلا ، سرب وسنگ مرمر » را
نهفته دارد زمرد پنچشیر پس از الماس دومین سنگ قیمتی با کیفیت در سطح جهان است
، معادن زمرد در ارتفاع 3 تا 4 هزار متری در منطقه خنج ، دشت ریوت ، میکنی ،
بوتک ، بزمال ، باخی و دارون ولسوالی خنج نهفته است.
بمنظور حفریات وکشف
زمرد توسط دایمنت در مناطق مذکور استخراج می شود. این نوع استخراج غیر فنی
احتمال صد د رصد رانش کوه و لغزش سنگ به داخل حوض ها ی طبیعی وجود دارد.
تغییر اقلیم پنچشیر موضوعی است که به سادگی نمی توان از کنار آن گذشته ، باتاسف در طی 18 سال با سرکار آمدن دولت ها بنام مصلحت گرا و شایسته سالار ، تغیرات اقلیم خارج از تیر رس سیاست های حکومت ها بود از اثر کم درکی رهبری حکومت درطی چهار سال حکومت وحدت ملی دو رویداد طبیعی هولناک در ولایت پنچشیر رخ داد است ، یکی آن توفان برف باری های شدید با برف کوچ های سمگین ده های جوی وکانال تخریب و ده ها خانه زیر آوار های برف گیر مانده بود تعداد تلفات به 200 تن به هلاکت رسده بود. رویداد دوم آن در هم سال جاری حادثه شکست بستر بخش ازحوض طبیعی پسکندا واقع فراز کوه قریه پشغور ولسوای خنج تلفات جانی خسارات مالی میلیون ها افغانی به بار آورده است.
با باید خاطر نشان کرد که در این کشور که کار به اهل کار و مجرب آن سپرده نمی شود و در طول چیزی کم دو دهه تما م فعالیت اداره ملی مبارزه با حوادث از بابت عقب ماندگی درک کم از طبیعت حتا تسلط حد اقلی در شناسایی شخاص های محیط زیستی طبیعی ، اجتماعی و مصنوعی فعالیت های این اداره مهم و حیاتی بعدی از وقع حوادث طبیعی خلاصه می شود. و باید این اداره از وقایا قبل از وقوع جلوگیر تام نماید.
اگر ما به فرهنگ زندگی محلی پنچشیر بیبینیم معمولا مردم برای سهولت کار شان بدون اینکه به عواقب آن پی ببرند از قدیم ها در دره های پرخم و پیچ در کنار جریان دریا های در داخل دره ها ویا مسیر سیلاب ها و یا سیل برها بدون توجه به عواقب و خطر ها خانه و باغ ساخت اند و می سا زند.
وقتیکه مسله وارم گلو بالیشن درسطح جهان مطرح است افغانستان بخصوص پنچشیر هم از آن بی تا ثیر مانده نمی تواند، لذا باید که از طریق رسانه و ادارات مسَول به مردم پنچشیر بفهمانند که احتمال شكستن كاسه حوض هاى طبيعى فراز کوه های پنچشیر كه اگر درطول صدها سال نشكسته است ازين پس از بابت آسیب راسانی به محیط زیست بخاطر بدست آوردن ثروت ناچیز امكان شكستن و سرازير شدن آب به داخل كاسه حوض ها وجود دارد.
هموطنان این رساله اندیشه مسلکی من در مورد ترسیم دورنمای ولایت پنچشیر است اگر قابل نقد است نقد کننید به نظریات تک تک شما آگاهان قلم بدست برای رفع پیشگیر رویدادهای طبیعی این ولایت حادث خیز طبیعی خواهشمندم در پای این مضمون تبصره سومند کنید تا یک طرح جامع برای مدیریت سیلاب ها آن و آینده انگشفا فی پنچشیر که حکومت توجه لازم به دست گیرد داشته باشیم و قایا قبل از وقع جلوگیر تام تما نماید.
داکتر یارمحمد حیدر«
زاده»
داکترعلوم در بخش
محیط زیست سویدن
بالا
بازگشت