داکتر یارمحمد
حیدرزاده
شناخت شاخص های محیط زیستی ولایت میدان وردک
میدان وردک از جمله ولایات مرکزی در زون « 6 » در سمت جنوب غرب کابل واقع است ، حدود اربعه آن از شرق با ولایات لوگر و کابل و از غرب باولایت بامیان و از شمال با ولایت پروان واز جنوب غرب به ولایت غزنی در ارتباط است. مساحت این ولایت 8200 کیلو متر مربع بوده و مرکز آن میدان شهر که از کابل 35 کیلومتر فاصل دارد.
شناخت شاخص های محیط زیستی طبیعی ولایت میندان وردک:
طبیعت ولایت میدان وردک کوهستانی بوده واراتفاع آن ازسطح بحر 2210 مترمیباشد واقلیم وآب هوای آن در زمستانهای کاملاَ سردو درتابستان گرم است. در زمستان ساحه این ولایت با داشتن چهار فصل اقلیم خشک دارد و سطح سالانه باران در ما های حمل و ثور 350- 400 ملی متر میباشد.
درجه حرارت زمستان آن منفی 15- تامنفی 20- درجه سانتی گراد می باشد درحالیکه در
تابستان بین مثبت 15+ و مثبت 38+ درجه درجه سانتی گراد می رسد.
میدان وردک دارای یک آبریز است بنام دریا کابل
یاد می شود که از محدوده سگلاخ سرچشمه به جلگه میدان را آبیاری نموده از ناحیه
چهارده می گذرد درچهلستون با دریای پغمان یکجاشده وارد شهر کابل می شود.
ولایت میدان وردک دارای 32691هکتارزمین آبی و 11120هکتارزمین للمی میباشد وتوسط 998 نهروکانال و 362 چشمه کاریز آبرسانی ، آبیاری می باشد.
ولایت وردک بستر خوب برای تطبیق پروژه های انکشافی زیر بنایی می باشد، تابستان آن گرم و زمستان نسبتآ سرد تواَم باریزش های فروان برف درخود دارا می باشد . منطقه چک این محدود جغرافیای با داشتن اقلیم مناسب و مساعد آب فراون یکی از بهترین منطقه برای تطبیق پروژه های انکشافی زیر بنایی می باشد.
شناخت شاخص های محیط زیستی اجتماعی ولایت میندان وردک:
محیط اجتماعی ولایت میدان وردک نیز جز از تاریخ ولایت کابل باستانی بوده و در
این منطقه ناحیه را در قدیم غر الشار« کوهستان » گفته اند پادشاهان ناحیه موسوم
بود به پیش از اسلام در این منطقه معبد بودایی بوده که امپراطوری های متفاوت
کوشانی ها ، یفتلی ها و ساسانیان در این منطقه حکم رانی کرده اند و آثار
بازمانده آنها کافر قلعه باستانی ناحیه دایمیراد وردک ، کافر قلعه سجاوند لوگر،
فیروز کوه غور، یکا ولنگ بامیان و کافر قلعه پروان بیش ازدو هزار سال براساس
شاهنامه فردوسی و رویات تاریخی متعلق به مهر کابلی « پدر رودابه خانم زال و
مادر رستم » سرزمین کابلستان بوده که برفراز کوه« ستیغ » در قلعه ها می زیستند
وهزاران سپاهی در خدمت داشته اند.
از دیگاه محیط زیست اجتماعی با وصف همه
توسعه نا هنجری های اجتماعی اجناد تکبر تکه قومی وتغییرات
طبیعت و آرزوی بشر نه تنها که تغییر نمی کند بلکه برای پیدا کردن هویتی بومی
مقارن شان یعنی « صفاریان ، سامانیان وغوریان بامیی» آثار با زمانده ها قوت می
گیرد.
آثارتمدن هخامنشیان درولایت میدان وردک کافر قلعه
دایمیرداد و 362 چشمه کاریز آبرسانی ، آبیاری جوی ها دربغل صخره در این منطقه
غر الشار زمین بایررا آبیاری می کردند واین تمدن به وارثان آنها یا مقارن شان
ساسانیان، سامانیان،غوریان دراین سرزمین کوهستانی برای بهتر باروری محیط و
مناسب برای کشاورزی که ازاصلی ترین شیوه های برای رفاه مردم ادامه پیدا کرده
است.
هنوزهم تامین آب آشامیدنی ، مصارف چارواها وکشت وکار 691 32 هکتار زمین و 10980
هکتار باغات از آب در یا چشمه کاریز ها وچاه ها برای بقای حیات مردم این ولایت
بصورت سنتی آبیاری می گردد. 85 در صد باشندگان این ولایت مصروف کشاورزی « زراعت
، باغ داری و چاروا داری » اند و زندگی اکثریت خانواده ها از محصولات کشاورزی
تامین میگردد.
در ولایت میدان وردک 450 باب مکتب لیسه متوسط و
ابتدایه و یک دارالمعلیمن ، ویک دارالعلوم ویک مکتب تخنیکی میباشد که از جمله
231 باباب مکتب این ولایت تعمیر ندارد. در طبیعت ولایت میدان وردک 20700 راس
گوسفند عادی -03000 بز ویران کار طبیعت – 60 000 را گاو – 43000
مرکب –چرا دارند.
شناخت شاخص های محیط زیستی مصنوعی ولایت میندان وردک:
بند برق چک وردک در سال 1941 میلادی با کمک دولت جرمنی با ظرفیت 3،9 میکاوات
برق احداث شد و ساخت کانال بزرگ آبیاری نیز داشت که اکنون تنها یک تور بین آن
فعالیت است و کانال آن از عدم حفظ مراقبت غیر فعال و بخاطریکه از اشغالها پرشده
از انتقال آب بازمانده است. از عدم فعالیت کانال آبرسانی، آبیاری و همچنان
تغییرات اقلیم تولیدات میوه بخصوص سیب در این ولایت کاهش یافته است.
هر چند مقدار تولید برق این بند چک اندک است ،
اما ذخیر آب آن برای مصارف آب آشامیدنی، مصارف چاروا ها و کشت کار و آبیاری
باغات در بهبود محیط زیست منطقه اهمیت حیاتی دارد، خرید تو ربین های جدید برای
بند برق چک و باعث افزایش ظرفیت تولید برق در کشور است و باید ظرفیت برق کشور
خود را ارتقا دهیم که تا اختیار تولید برق در دست خود ما است. احداث کاسه بند
ها علاوه به منظور آبیاری و تولید انرژی و چندین هدف دیگر را نیز پوشش می دهد،
آب ذخیره شده در بند ها با عث باروری اطراف خود از گیاهان و سلامت اکوسیستم های
طبیعی به تنوع گونه های گیاهان وابسته است وهم احداث بند ها باعث جلوگری روناب
ها ی سیلی در محل و نیز استفاده اهالی ازانرژی برقی آبی در سوخت پخت پز و
فعالیت های صنعتی جلوگیری برای رهایی تولید گاز گلخانه ای از سوخت های فسیلی «
زغال سنک و مواد نفتی» درآشپزخانه و گرم کردن خانه ها و فعالیت های صنعتی می
شود.
درولایت میدان وردک شرایط احداث هفت کاسه بند آب وجود دارد که باعمار آن علاوه از هزاران هکتار زمین بایر زیرکشت در این ولایت خواهد شد و همچنان در زمینه رشد زراعت و اشتغال کار برای مردم خواهد شد و تولید برق آن باعث گسترش صنعت زراعت و زمینه سرمایه گذاری برای تجارملی مساعد می گردد.
هموطنان این رساله اندیشه مسلکی من در مورد آینده انکشاف ولایت سباستانی میدان وردک است اگر قابل نقد است نقد کننید به نظریات تک تک شما آگاهان قلم بدست برای رفع پیشگیر رویدادهای طبیعی این ولایت حادث خیز طبیعی خواهشمندم در پای این مضمون تبصره سومند کنید تا یک طرح جامع برای مدیریت سیلاب ها و آینده انکشاف ولایت باستانی میدان وردک که حکومت توجه لازم به دست گیرد داشته باشیم و قایا قبل از وقع این سرزمین زیبا جلوگیر تام تما نماید.
داکتر یارمحمد « حیدر زاده»
داکتر علوم در بخش محیط زیست سویدن
منابع:
1-اتلس افغانستان اداره و کار تو گرافی جیو کارت
پولید 1978 کابل
2- شاسنامه افانستان بصیر احمد دولت آبادی 1371
کابل .
3- یاداشت های تحقیقاتی دوره داکتری من سالهای
1991 . 4- نام کتاب زال رودابه نام مولف : فریدون جنیدی ناشر : بنیاد نیشاپور ،
نشر بلخ تاریخ نشر 1376
بالا
بازگشت