احمد سعیدی
امریکا درافغانستان پیروزی یا شکست
امریکا بخاطر پیروزی در جنگ افغانستان و فریبکاری های که پاکستانی ها با در نظرداشت 33 ملیارد دالر که از امریکا گرفته و آنرا نه در راه زدودن بلکه در راه ازدیاد تروریزم به مصرف رسانیده اند و با گذشت 15 سال مقامات کاخ سفید این حقیقت را تازه درک نموده روی این اصل به تازه گی مقامات امریکایی کمک های نظامی خود را با پاکستان به حالت تعلیق درآورده اند بخاطر فشار بر پاکستان طرح ها و استراتیژی های دیگری نیز روی میز مقامات امریکایی بخاطر پاکستان قرار دارد ادامه همچو فشار ها در کوتاه مدت نی بلکه در دراز مدت میتواند پاکستان را حراسان و حتی زمینگیر سازد این فشار ها بر پاکستان زمانی از زبان مقامات امریکایی به رسانه ها رسید که دونالد ترامپ ضمن اعلام استراتژی جدید کشورش در افغانستان و ادامه مبارزه برای جلوگیری از نتایج "قابل پیش بینی و غیرقابل قبول" در آن نیز به نوعی اعتراف کرده بود که آمریکا تا زمان رسیدن به مقاصدش از افغانستان خارج نخواهند شد.
اظهارات دونالد ترامپ مبنی بر اینکه "خسته شدن و یاس مردم آمریکا از جنگی که در آن پیروز نباشند قابل بحث نیست. رئیس جمهور امریکا در حال حاضر به این عقیده است که در نهایت می جنگیم و بلاخره پیروز می شویم این اظهارات بیش از افکارعمومی جهانی، اذهان مردم آمریکا را زیادتر متوجه خود کرده است آنها نمیدانند که این همه مصارف و این ماموریت که از سالیان زیادی بدینسو ادامه دارد چی وقت خاتمه میابد.
از سوی دیگر از موقف گیری های اخیر رئیس جمهور امریکا و اعلان استراتیژی آن ینس استولتنبرگ، دبیرکل ناتو و محمد اشرف غنی رئیس جمهور افغانستان ابراز خرسندی کردند. اما نه تنها حامد کرزی رئیس جمهور قبلی افغانستان یک تعداد از شخصیت های دیگر ملی و بین المللی با این استراتژی به دلیل اینکه برخلاف "صلح و منافع ملی افغانستان" است مخالفت کرده اند.
مقامات ایرانی نیز از عملکرد های اخیر امریکا بخصوص در مورد اعلان استراتیژي آن کشور راضی به نظر نمی رسند.
از طرف دیگر سرگئی لاوروف، وزیر امور خارجه روسیه نیز اعلام کرده است استراتژی جدید آمریکا در افغانستان که مبتنی بر "استفاده از قدرت" است هرگز شانس موفقیت ندارد. این استراتژی یک "بن بست" است. حالا در این یاداشت باید پرسید که آمریکا در افغانستان به دنبال چیست چه میخواهد و چه خواهد کرد پیروزی یا شکست
تعدادی از کارشناسان اقتصادی معتقدند که علت تنش سیاسی در دنیا کاهش و ادامه کاهش میزان منابع طبیعی کشورهای پیشرفته به دلیل انتقال منابع طبیعی متعلق به کشورهای جهان سوم به کشورهای خودشان است.
تغییر موضع ترامپ در افغانستان مورد توجه رسانه های بین المللی قرار گرفته است. ترامپ در گفتگو با میشل سیلور مدیر ارشد اجرایی آمریکن المنتس از وجود منابع طبیعی به ارزش بیش از یک تریلیون دلار در خاک افغانستان مطلع شده است.
وی در گفتگو با رئیس شرکت مواد شیمیایی آمریکا نیز به این حقیقت اعتراف نموده است که منابع طبیعی افغانستان می تواند اقتصاد آمریکا را به اوج برساند. لذا لازم است حضور نظامی آمریکا در افغانستان ادامه یابد .
این واقعیت که "علت عدم اجازه ورود مردم افغانستان به برخی مناطق به دلیل "جنگ" جلوگیری از برملاشدن تلاش نیروهای خارجی برای استخراج منابع طبیعی این مناطق است"، با صدای بلند به زبان آورده می شود.
گفته می شود که اشرف غنی، رئیس جمهور افغانستان در ماه می و در ریاض به ترامپ گفته که "بر روی ثروت بزرگی نشسته ایم، چرا شرکت های امریکایی به جای چین در کشور ما نباشند.
-هندوستان-پاکستان؛ دو نیروی هسته ای در استراتژی افغانستان
به نظر می رسد آمریکا به ناتوانی در عدم مدیریت روند پیش رو با پاکستان قانع شده است. به همین دلیل تیلرسون الحاق هندوستان به روند صلح در افغانستان که آموزش نیروهای افغان در حال جنگ با مجاهدان در کشمیر اشغالی را در سال 2011 برعهده گرفت، اعلام کرد.
با اینکه پاکستان مهمترین کشور منطقه در رسیدن به ثبات سیاسی و اقتصادی در افغانستان است و نمی توان منکر نقش این کشور در افغانستان بود، اما ایالات متحده تصمیم گرفته است تا هندوستان را به عنوان بازیگری مهم در منطقه و "عنصر توزان جهانی" در مقابل چین قرار دهد.
پس از اظهارات ترامپ درباره پاکستان، تیلرسون نیز با سخنانی؛ از قبیل "در سال های اخیر عدم اطمینان میان واشنگتن، اسلام آباد حاکم است"، "پاکستان تبدیل به منطقه امن برای تروریست ها شده است" و" پاکستان مانع صلح در افغانستان است" نشان داد که در راهبرد جدید واشنگتن در این کشور، نقش هندوستان پررنگتر خواهد بود.
نقشی که ایالات متحده به یکی از متحدان اصلی خود در منطقه یعنی هند می دهد موجب دلسردی پاکستان شده است. اسلام آباد نیز در واکنش به اظهارات مقامات آمریکا گفته است که هیچ کشوری به اندازه پاکستان با تروریسم مبارزه نکرده و در خارج از مرزهای خود از تروریسم خسارت دیده است.
این کشور با رد ادعای ترامپ و تیلرسون مبنی بر اینکه حیات خلوت ترویست ها شده اظهار داشت که از نادیده گرفتن فداکاری‌ها و تلاش های پاکستان در مبارزه با تروریسم ناامید و مایوس شده است.
چین نیز با دفاع از راه حل سیاسی به جای راه حل نظامی در افغانستان، مساله کشمیر میان هند و پاکستان را به عنوان مانعی برای استقرار صلح و ثبات دانسته که می تواند منجر به تنش های بیشتر بین این دو کشور شود.
به نظر می رسد چین با پیشنهاد خود برای میانجیگری در مساله کشمیر و راهبرد جدید آمریکا در افغانستان، بیش از پیش مورد توجه پاکستان قرار خواهد گرفت و اسلام آباد بیشتر از آمریکا به این کشور نزدیک خواهد شد.
از طرفی دیگر راهبرد جدید ترامپ که از جنوب آسیا شروع شده و با عبور از خاورمیانه، آفریقا و کره شمالی ادامه می یابد موجب تشدید تنش ها برای مقابله با نفوذ چین در منطقه از طرف آمریکا باشد.
-حمایت چین از پاکستان
دولت چین اولین کشوری بود که به انتقادهای دولت ترامپ از پاکستان واکنش نشان داد. وانگ یی وزیر امور خارجه چین در تماس با همتای پاکستانی خود با ستایش از "فداکاری های بزرگ" پاکستان در مبارزه با تروریسم از جامعه جهانی خواست تا از این نقش پاکستان حمایت کنند.
یانگ جیشی از دیپلمات های برجسته چینی نیز چندی قبل در تماس تلفنی با تیلرسون از قاطعیت کشورش برای تثبیت صلح و استقرار سیاسی در افغانستان خبر داده و بر اهمیت نقش پاکستان در مساله افغانستان تاکید کرد. وی از آمریکایی ها خواست تا به حاکمیت و نگرانی امنیتی پاکستان احترام بگذارند.
می توان گفت که دعوت چین از آمریکایی ها برای احترام و به رسمیت شناختن نقش پاکستان در منطقه نشان دهنده ادامه حمایت پکن از اسلام آباد است. اگر ایالات متحده دنبال حفظ منافع خود در منطقه است ناگزیر به افزایش سطح روابط خود با پاکستان است.
بر اساس آمار بانک مرکزی پاکستان در چهارسال گذشته آمریکا 533 میلیون دلار و چین 2.8 میلیارد دلار در پاکستان سرمایه گذاری کرده و پکن قصد دارد 50 میلیارد دلار دیگر در این کشور سرمایه گذاری کند.
علاوه بر این چین پشتیبانی سیاسی گسترده ای از پاکستان می نماید و با این شرایط تهدیدات آمریکا درخصوص قطع کمک های نظامی بدلیل سیاست خارجی پاکستان بی اثر می گردد.
برکناری نواز شریف از نخست وزیری پاکستان که ادعا می شود از طالبان برای کنترل فعالیتهای هندوستان در افغانستان حمایت کرده را نیز می توان بخشی از این فشار و استراتژی جدید آمریکا برای کسب موفقیت در افغانستان دانست.
آمریکا از روسیه می خواهد تا کمک های تسلیحاتی به گروه های مختلف در افغانستان را از طریق دولت مرکزی این کشور انجام شود در اینجا طرح این سوال که ارسال کمک تسلیحاتی به گروه های تروریستی که درصدد تشکیل دولت جعلی است از چه راهی انجام میشود.
از سوی دیگر روسیه از اینکه در مساله افغانستان هزینه ای انجام نمی کند به نظر خشنود می رسد ولی به اعتقاد مسکو از استراتژی جدید آمریکا نتیجه مثبتی حاصل نخواهد شد.
به نظر می رسد آمریکا قبل از فائق آمدن بر مساله افغانستان توان ایجاد استراتژی متوازن در جنوب آسیا و حوزه پاسیفیک علیه چین که در حال قدرت گیری است را نخواهد داشت.
به عقیده من بدترین تفاهم نامه تجاری برای ترامپ خواهد بود که تضمینی برای موفقیت آن وجود ندارد و تعهدات طولانی مدتی را الزام خواهد کرد. افغانستانی که شبیه چاهی بی انتها برای وی به هزینه میلیون ها دلار و جان هزاران نفر تمام خواهد شد . به نظر می رسد سیاست " ابتدا آمریکا و منافعش" برای افغانستان صلحی در برنخواهد داشت.
این استراتژی جدید که نتایج آن برای همگان علامت سوال است، برای کشوری که سالانه 3 میلیارد دلار مواد مخدر تولید می کند و رهبرانش به دلیل رشوه و فساد اعتماد مردم را از دست داده اند می تواند به عنوان پروژه ای برای تبدیل افغانستان به سوریه یا عراق دیگری تفسیر شود. سخنان تیلرسون مبنی بر اینکه " درس زیادی از عراق و سوریه گرفتیم"، این نگرانی را افزایش می دهد.
هزینه نظامی صد ها میلیون دالر آمریکا در افغانستان در 17 سال گذشته نتوانست " آزادی افغانستان توسط آمریکا" شعاری که از طرف جورج بوش مطرح شد با وجود تغییر سه دوره ریاست جمهوری محقق کند.
جای خالی آمریکا که در صورت خروج از افغانستان خسارت مادی و استراتژیک زیادی در جنوب آسیا را متحمل خواهد شد توسط بازیگران محلی و چین و ایران پر خواهد شد. انتظار راه حل فوری از استراتژی جدید ترامپ در افغانستان غیر واقعی به نظر می رسد.
با این وجود آمریکا باید در خصوص اینکه چه چیزی را مشکل مبارزه با تروریسم بداند عمیقا بیاندیشد. به نظر می رسد انتخابات سال 2019 آخرین امید مردم خسته شده از جنگ افغانستان و امید تازه ای برای به صحنه آمدن نیروهای ملی در این کشور باشد. اما سناریوی را که در حال حاضر بخاطر انتصاب رئیس کمیسیون انتخابات در جریان است این پیام را می رساند که بعضی از مقامات یکبار دیگر دست و آستین بر زده تا تقلبات انتخابات قبلی را یکبار دیگر در سال 2019 تکرار کنند.
از طرف دیگر شاید دلیل عدم موفقیت در پیروزی در جنگ نیز اصرار بر این اشتباهات است. سرنوشت پاکستان و افغانستان به یکدیگر پیوند خورده و بدون پایان خشونت با گسترش گفتگو ها امکان پایان جنگ در افغانستان و آرامش در پاکستان نخواهد بود.
بالا
بازگشت