محمدعوض نبی زاده
گزارش تحقیقی معارف پنجاب ولایت بامیان ورشد ادواری معارف کشور
انجمن جوانان پنجاب گزارش تحقیقی ارزشمندی درباره ضروریات، نواقص و کمبودیها در مکاتب ولسوالی پنجاب را در قالب یک کتاب تهیه نموده که معلومات ان را از طریق مصاحبه ها با مسولین حکومتی و معارف، شاگردان مکاتب و والدین شاگردان جمع اوری نموده و پشنهادات مشخص برای اصلاحات تکمیلی معارف ولسوالی پنجاب ارایه نموده است. دراین کتاب تحقیقی، معرفی انجمن جوانان پنجاب، معرفی تیم تحقیق، مشکل تعمیر مکاتب و کمبود معلم مسلکی و در ضمن مقالات تحلیلی از اقایان احمد محمدی درباره اقلیم مکاتب و وضعیت تعلیم و تربیه، خشونت مدیران و معلمان علیه شگردان در مکاتب از عباس احمدی و مقاله دگری تحت عنوان معارف پنجاب دستخوش خیلی از نابسامانیها و از جمله فاصله های زیادی روستاها از مکاتب از اقای عباس امید و همچنان مقاله اقای غلام حسن بامیانی درباره نواقص معارف در ولایت بامیان و ولسوالی پنجاب و برخی مشکلات اجتماعی و فرهنگی درین ساحات با تفصیلات بیشتر تاکید و درج شده اند. انجمن جوانان پنجاب کمیت و کیفیت معارف ولسوالی پنجاب را به بررسی گرفته و در مبحث دوم به یافته های کیفی معارف ولسوالی پنجاب پرداخته واین بخش یکی از بخشهای مهم تحقیقی این گزارش را تشکیل میدهد.
درمقدمه ی کتاب معارف ولسوالی پنجاب امده است که کودکان بعد از سن شش سالگی در ولسوالی پنجاب وارد مکتب می شوند و سال تحصیلی درین ولسوالی از ماه ثور آغاز و الی ماه عقرب ادامه پیدا می کند و در طول یک سال تعملیمی از دانش آموزان، در ماه سرطان و ماه عقرب امتحان اخذ می شود. درین فصل از کتاب از تمامی نیازمندیهای جامعه به معارف و اهمیت ان در جهان و افغانستان یاد اوری و همچنان پاسخ استادان و والدین همراه با پشنهادات شان برای حل بعضی از این چالشها و نیازمندی ها با تفصیل تذکر رفته و همچنان در این بخش از رویش تحقیق و جمع اوری معلومات و مصاحبه با مدیران، معلمان و والدین شاگردان نیز بحث شده است. انجمن جوانان پنجاب باور دارد که بیکاری گسترده معضل بزرگ اجتماعی است و از طرف دیگر بیکاری بالای روحیه شاگردان مکاتب تاثیرات منفی گذاشته است وهمچنین خشونت معلمان در مکاتب باعث کم انگیزه شدن شاگردان میگردد. در تحقیق و بررسی که انجمن جوانان پنجاب مقیم کابل طی سفر پانزده روزه ی که به ولسوالی پنجاب ولایت بامیان داشتند، امده است که معارف بامیان به ویژه معارف ولسوالی پنجاب، با نبود آموزگاران ورزیده و متخصص مواجه بوده که به معضله ی بزرگ مبدل شده است.
از آنجاییکه در ولسوالی پنجاب هیچ مکتب خصوصی موجود نیست، خییرین ولسوالی پنجاب به خاطر رشد و آموزش دانش آموزان، باید مراکز آموزشی و مکاتب خصوصی را ایجاد نموده و در دسترس مردم قرار دهند تا نتایج خوبی را برای دانش آموزان به دست بیاورند، زیرا کورس های آموزشی و مکاتب خصوصی در بالابردن سطح آگاهی و دانش مردم مفید است و این کورس ها دارای اساتید مجرب و مسلکی است و پلان درسی خوبی دارند و در این عرصه موفق بوده اند. در کتاب از عدم توجه سران معارف ولسوالی پنجاب به مکاتب تذکر رفته که از جمله مسولین معارف این ولسوالی هیات های بررسی رابه مکاتب، جهت بررسی از چگونگی دروس انجام نمیدهند و معلمان و مدیران از مکاتب جهت استفاده های شخصی خود کار گرفته و توجه درست در رهبری مکاتب ندارند. مدیران مکاتب، قوم و رفقای خویش را به حیث معلم استخدام می کنند، در حالی که سواد کافی جهت تدریس ندارند، رهبری مکاتب را خانواده گی ساخته اند. درکتاب از نواقص و کاستیهای مکاتب دولتی و شورای والدین و خانواده ها نیز با تفصیلات بیشتر یاد اوری ګردیده است. رشد معارف درتمام ولسوالی‌های ولایت بامیان یک سان نیست، مثلا بعضی مناطق ولسوالی پنجاب تا هنوز مکتب ندارند، اطفال شان ازرفتن به مکتب محروم میباشند. اگر در بعضی مناطق شان مکتب وجود داشته، مکاتب ابتداییه والحاقیه تعمیر ندارند، شاگردان در زیر خیمه‌ها در زیر نور آفتاب گرم و سوزان درس می‌خوانند.
مشکل بزرگ دیگر همانطوریکه یاد شد نبود معلم مسلکی درمکاتب ولسوالی پنجاب است. اکثرمعلمان شان از دوره ی لیسه همان منطقه فارغ شده و دوباره در همان‌جا به حیث معلم مقررشده اند، چون از مرکز در مناطق روستایی با آن معاش کم دولتی کسی حاضر نمی‌شود به صفت معلم ایفای وظیفه کند. بر اساس تحقیق انجمن جوانان پنجاب دراین ولسوالی در سال 1395 شمسی به تعداد 19 معلم لیسانس موجود بوده که درمجموع 5% معلمین این ولسوالی را تشکیل میدهد و نتاییج سروی انجمن جوانان پنجاب حاکی وضعیت ناگوار تعلیم و تربیه از بابت کمبود استادان مسلکی و عدم دروس معیاری است و همچنان مردم منطقه ازین رهکذر شاکی اند. معارف پنجاب دستخوش خیلی از نارسایی هاست، درمیان ده‌ها مشکل وعوامل که سبب تضعیف کیفیت و کمیت معارف این ولسوالی است یکی دیگرهم فاصله‌ها و راه‌های طولانی و صعب العبور قریه جات از مکاتب است و درضمن پنجاه درصد معلمان درین ولسوالی، تحصیلات تخصصی برای آموزگاری ندارند که باعث عدم رشد کیفی و کمی معارف درپنجاب شده است. توقع میرود که اختصاص دادن معاش بیشتر به معلمین و تهیه ی لابراتوار و تکنالوژی گزینه های خوب برای ارتقای ظرفیت شاگردان و بهبود معارف در ولسوالی پنجاب باشد.
افغانستان کشوریست که نزدیک به هفتاد درصد مردم آن بی سواد بوده و بی سوادی تمامی عرصه های دیگر را تحت الشعاع خود قرار داده است که علل دوام بحران، از پیامدهای ناگوار بی سوادی در کشور می باشد. با وجود اینکه، طی سالهای اخیر توجه به امر تعلیم و تربیه اهمیت یافته، اما از معیار های جهانی فاصله ی زیاد دارد ولی با وجود ان هم مکاتب و موسسات خصوصی رشد قابل توجه داشته و علاقه مندی والدین برای تعلیم اطفال شان نشانه ای از آمدن ثبات و خوشبینی برای آینده خوانده میشود. اما متأسفانه پس از شانزده سال تلاش برای بهبود تعلیم و تربیه در افغانستان به جای آن که هر سال آمار متعلمین در افغانستان بالا برود، روند نزولی به خود گرفته است. آنچه نقش اساسی را در کاهش میزان متعلمین مکاتب طی چند سال اخیر داشته است، ادامه جنگ و خشونت ها در کشور است. جنگ و نا امنی یکی از عوامل اصلی کاهش میزان28 درصدی متعلمین در افغانستان به شمار میرود، که در سال جدید با گسترش ناامنی ها، ده ها مکتب در برخی ازولایات تعطیل گردیده است. درعین حال درکتاب تحقیقی انجمن جوانان پنجاب امده که باوجود ناامنیها و خشونت در افغانستان، حدود ۸ و نیم میلیون متعلم، ۱۷۰ هزار معلم و حدود ۱۶ هزار مکتب وجود دارد که ۵۰ فیصد مکتب ها هنوز ساختمان نداشته و شاگردان زیر خیمه ها مشغول آموزش هستند.
سیستم آموزشی که در معارف کشورب پیش برده می شود چندان معیاری نیست و ازسوی دیگر، اطاعت مطلق زنان از مردان خانواده باعث میشود که زنان از امکانات محدودی در عرصه‌های اجتماعی برخوردار باشند. درطی مدت چهل سال جنگ و خشونت در کشور و ورود به دوران جدید در تاریخ افغانستان که با وجود نواقص بیشمار زمینه ی آموزش برای نسلی آینده به وجود آمد ولی با تاسف، مقام های حکومتی مانند گذشته وابسته با نگاه های قومیتی است، چون از دیرزمان در نهادهای حکومتی باقی اقوام بر اساس قوانین نانوشته درافغانستان در رده های پایینی قدرت قرار می گیرند، زیرا پست های کلیدی در قدرت در اختیار اقوام پشتون و تاجیک قرار داشته و کمترین امکانات برای دیگر اقوام میسر است. اما خوش بختانه نتایج کنکور سالانه نشان داد که جامعه به سوی برهم زدن این نظم سنتی و قومیتی به پیش می رود و با بالا رفتن سطح آگاهی جامعه دیگر نمی توان پیشرفت دیگر اقوام را نادیده گرفت. به امید ان روزیکه جامعه ی ما به سوی مشارکت در قدرت به پیش رود و به جای مقام های قومیتی، سمتی و سلیقه ای افرادی با صلاحیت جایگزین در قدرت شوند.
انجمن جوانان پنجاب منحیث نیروی جوان ما، به صورت آگاهانه برای حل مشکلات معارف این ولسوالی کتاب ارزشمند تحقیقی را برای رفع مشکلات معارف ان به مقامات حکومتی و والدین شاگردان ارایه نموده است این انجمن ازین بابت در خور تقدیر و ستایش میباشد و باورمندیم که انجمن اجتماعی و فرهنگی مردم پنجاب با ارایه این تحقیق کمک موثری را جهت بهبود و ارتقای تعلیم و تربیه برداشته است. و وجود نهاد ها، انجمن ها و مجمع ها در جامعه ضروری و تاثیرگزار هستند و می توانند برای تغییر در روند زندگی اجتماعی- فرهنگی مردم کاری مهم وبزرگی را انجام دهند. جوانان و قشر دانش آموخته و دانش آموز را به سوی زندگی اجتماعی و موفقیت های جمعی سوق میدهند، انجمن کار ها و برنامه های فرهنگی را با موفقیت به انجام میرساند، چون هدف اصلی بنیان گزاران انجمن اجتماعی و فرهنگی مردم پنجاب چیزی جز ترقی كشور، رفاه و آسایش مردم در سایه تأمین عدالت و تحقق انسانی شدن بنیادهای زندگی، چیزی دیگر نیست. انجمن اجتماعی و فرهنگی مردم پنجاب در راستای برآورده شدن اهداف خود گامهایی، ولو كوچك، را بر داشته است و مصمم است تا با اراده قوی و اعتماد كامل و اطمینان خاطر بر راهی كه تاكنون رفته اند ادامه دهند و امیدوارند که بعد از این نیز گامهای استوارتر و بلندتری را بردارند و مردم خویش را در مسیری كه منتج به عزت و سعادت شان گردند همراهی كند.
انجمن جوانان پنجاب در راستای نشر گزارش های تحقیقی خود، از طریق مصاحبه ها، معلومات جمع اوری کرده و صدای دانش اموزانیکه در شرایط آموزشی ناگوار و در مناطق دور افتاده قرار دارند و کمتر در محراق توجه قرار می گیرند را نیزبه مقامات ذیربط و مردم برسانند. علی الرغم تمامی این دشواریها آرزوی والدین شاگردان درین ولسوالی برای راه یابی فرزندان شان به دانشگاه بسیار شدید است. این اشتیاق اغلب توسط رسانه های همگانی، افراد و نهادهای اجتماعی تبلیغ می شود و تأثیر چشمگیری بر آموزش داشته است و این شوق و اشتیاق بیش از حد شان را در امتحان کانکور متداول امروزی دید. انجمن جوانان پنجاب در کتاب تحقیقی، معارف ولسوالی پنجاب ولایت بامیان را به معرفی گرفته وکارکردهای انجمن را در طی مدت چهار سال موجودیتش نیز مختصرا گزارش داده است و از تمام نهادهای دولتی، افراد، اشخاص و شرکت تمویل کننده این تحقیق که در تهیه و دادن معلومات، درباره معارف ولسوالی پنجاب همکاری کردند؛ صمیمانه سپاس گذاری نموده اند.
نکاتی در باره معرفی ولايت بامیان وبخصوص ولسوالی پنجاب:
ولایت بامیان در نقشه «بنداهش» به نام «بامیکان » ودر آثار مربوط به قرن پنجم قبل از میلاد به نام «فان یانگ» یاد شده است. «هیوان تسنگ» سیاح معروف چینايى در سال 632 میلادی بامیان را «فان ین نا» خوانده است. موجودیت دو مجسمه‌ای بودا و بند امير بر تاريخى بودن باميان دلالت مى‌کند. وسعت بامیان تقریباً 18029 کیلومتر مربع و ارتفاع ان از سطح بحر2500 متر است.
در يک دهه‌ای اخير بيش از 135 هزار شاگرد به شمول 60 هزار دختر در 350 مکتب توسط 3500 معلم تدريس مى‌شوند و در ولايت بامیان و ولسوالی‌های ان ،هفت موسسۀ تحصیلات عالی ونیمه عالی شامل پوهنتون،دارالعلوم ودارالمعلمین فعال است. حالا در این موسسات تحصیلی اضافه از 2600 محصل به شمول 800 دختر در پوهنځى هاى زراعت، تعلیم و تربیه، علوم اجتماعی و زمین شناسی توسط 75 استاد رسمى تدريس مى‌شوند و تا حال پنج بار به سویه لیسانس فارغ داده است.
ولسوالی پنجاب مرکز منطقه دایزنگی قدیم ، درسال 1343 جزئی از ولایت بامیان شد. از این ولسوالی شاهراه‌های کابل-هرات از طریق هزاره جات و بلخ- قندهار از طریق بامیان و دایکندی عبور می‌کنند. اکنون نفوس تقریبی ولسوالی پنجاب بیشتر از صدهزار نفر، است و دارای 17 باب لیسه ذکور 7 باب نسوان 20 باب متوسطه 10 باب ابتدائیه و مجموع شاگردان 17864 تعداد 8439 ذکور تعداد 9425 اناث است و به تعداد 484 معلم موجود است و مساحت این ولسوالی 4894 کیلومتر مربع وارتفاع ان از سطح بحر 2700 متر است. اولین مکتب در پنجاب به سبک جدید، در سال 1319 در دره تگاب برگ در یک حسینیه ایجاد شد. مکتب مرکز پنجاب در سال 1325 تاسیس شد و در سال 1347 شمسی به سطح لیسه ارتقا یافت و در سال 1348، لیسه لیلیه پنجاب ابتدا به نام دارالمعلمین مستعجل پنجاب تاسیس شد. دراین ولسوالی معدن ذغال سنگ خشکچه کرمان، معدن گچ قریه بارشتوگگ کرمان و معدن سنک مرمر منطقه گلی غرغری موجود است.
شخصیت های معروف و برجسته ی ولسوالی پنجاب: وکیل محمد اکبر خان نرگس دو دوره وکیل پارلمان و برادرش سناتور محمد علی خان نرگس یک دوره سناتور انتخابی از ولایت بامیان از دره نرگس ولسوالی پنجاب، دکتر امیر شاه حسن یار، از قریه ی خم دره مرکه ی این ولسوالی است و در لیسه مرکز پنجاب آموزش دیده و سپس از دانشکده زراعت دانشگاه کابل سند لیسانس گرفته است. آقای حسن یار دکترایش را از امریکا گرفت و سال ها استاد و رییس دانشگاه کابل بود و در دوره دولت انتقالی حامد کرزی سمت وزارت تحصیلات عالی را داشت. محمد عوض نبی زاده فرزند غلام نبی از قریه ی نوی شاخه شاهی که تا صنف ششم در لیسه تگا ب برگ اموزش دیده وبعدا ازصنف نهم لیسه صنایع کابل فارغ و از لیسه شبانه ی انصاری کابل سند فراغت بکلوریا و از دانشکده حقوق دانشگاه کابل سند لیسانس را گرفته است. نبی زاده پس ازهفت ثور1357 شمسی به عنوان رئیس مطابع دولتی ودر دوره ببرک کارمل و داکتر نجیب الله والی بامیان، معین وزارت اقوام وقبایل و معین اول وزارت امور ملیتها و بعدا ریس عمومی اداره امور ملیتهای شورای وزیران در مقام وزیر و عضو کابینه ایفای وظیفه کرده است. او عضویت کمیته ی مر کزی حزب حاکم را نیز داشته است. از نبی زاده چندین رساله بنامهای جلد اول و دوم لهجه مروج مردم هزاره و اتنوگرافی اقوام هزاره بچاپ رسیده و درین اواخیرجلد اول و جلد دوم زیر نام مجموعه ی مقالات محمد عوض نبی زاده بشکل کتاب نشر و ده ها مقالات سیاسی و تحقیقی او دررسانه های بیرون مرزی به نشرمیرسند درضمن در زمان ظاهر شاه و سر دار داود نیز برخی مقالات از زبانی المانی را ترجمه و در مجلات رسمی وقت بچاپ رسیده است.
حاج محمد حسین بیگ یکی از شخصیت های متنفذ منطقه بود که بیست و دو سال از سال های جوانی اش را در زندان امیر عبدالرحمان خان گذراند. جنرال علی دوست در جنگ هایی که ارتش بریتانیا در افریقا، چین، خاور دور و ایران داشت شرکت کرد. جنرال علی دوست در زمان محمد نادرشاه، به دعوت شاه به وطن بازگشت؛ اما از تجربه و استعداد او استفاده صورت نگرفت. دکتر ضامن علی غرجی پسر علی دوست هم شخص برجسته علمی بود. وی سال ها رییس دانشکده طب کابل بوده است. حسین علی بیگ از قریه ی نرگس یکی از بیگ های معروف در زمان جنگ های امیر عبدالرحمان خان با هزاره ها در سالهای(1888-93) بوده که او همیشه افراد مسلح زیادی را با خود داشت. حاج امین خان ازقریه ی ترغی، یکی از سرشناسان پنجاب در سال های اخیر به شمار میرفت. سناتورهدایت الله رهایی، از قریه ی نرگس که در انتخابات شورای ملی سال 1384 به عضویت مجلس سنا رسید و محمد داود اکبری فرزند وکیل محمد اکبر خان نرگس در دو لویه جرگه اخیر (1381و 1382) به نمایندگی مردم ولایت بامیان عضویت داشته است. محمد یوسف خان احمدی سال های طولانی به عنوان مدیر معارف پنجاب خدمت کرده است. سید عوض رضایی از قریه ی آقزرات قبلا کارمند کارخانه کود و برق مزار شریف بود. او عضو شورای مرکزی حزب وحدت اسلامی بود و بعد از استقرار دولت کرزی مدتی رییس اطلاعات و فرهنگ بامیان بوده است. حاجی محمد علی واثق از قریه شبر از دانشکده ژورنالیزم دانشگاه کابل فارغ گردیده و مدتی هم رییس معارف بامیان و دایکندی بوده است.
گل مومنه و گل ساده دو زن معروف در زمان جنگ های امیر عبدالرحمان خان از دره ی مرکه بودند. از روحانیون معروف پنجاب ، شیخ خلیلی از سکدیز، شیخ نطاق از آق زرات، آیت الله فاضل از تگاب برگ، شیخ علی حسین از غرغری چهره های شناخته شده شمرده می شوند. در بیست وهشت سال گذشته استاد خلیلی از سکدیز، حاج عبدالعظیم قاسمی از مرکه، حاج شیخ حسین داد امینی از نرگس و انجنیر عبدالرحیم از نرگس به ترتیب بحیث ولسوال پنجاب اجرای وظیفه نموده اند. سرور کربلایی، رییس بلده(شهرداری) دایزنگی قدیم، حاج مراد خان و ارباب جمشید خان همچنان از متنفذین پنجاب بوده اند. همچنین احمد حسین ابراهیمی و عباس احسانی از فرماندهان جهادی اند. مرحوم سید ناظرحسین عمرانی دانشمند و نویسنده در سال های قبل از انقلاب بود. رضا رفعت فرزند عوض، فعلا ساکن شهر کابل که باشنده ی اصلی قریه اودره نرگس ولسوالی پنجاب است از میان 169 هزار و 519 داوطلب که در آزمون سال ۱۳۹۶شمسی شرکت کرده بودند، نفر اول کانکور شد وبا اخذ 344.24 نمره درکانکور اول نمره عمومی اعلان و به دانشکده ی طب کابل راه یافته است. رضا (رفعت) باتلاش خستگی نا پذیر خود به این امر مهم نایل و برای مردم پنجاب مایه ی سر بلندی و افتخارگردید.
از انجاییکه آرياناي باستان، خراسان سده هاي ميانه، و افغانستان كنوني از سالهاي قبل مهد علم و دانش بود ودردوره ی اسلامی نیزدارای بزرگترين مدارس، مساجد بوده است. در دوره ساسانيان، غزنويان سلجوقيان، غوريان خوارز مشاهان، گورگانيان و هوتكيان تعليم و تربيه به شيوه هاي مروجه آن زمان صورت ميگرفت. احمد شاه ابدالي توانست در قسمت تعليم و تربيه توجه جدي نمايد، ولي پسران احمد شاه ابدالي نتوانستند معارف را رشد بدهند. اما در عصر امير شير عليخان در ساحه معارف حركت جديدي به ميان آمد .در دورهء امير عبدالرحمن خان فرهنگ زایل شد و در زمان امير حبيب الله خان درمعارف و مطبوعات، اقداماتی صورت ګرفت ولی در دورهء شاه امان الله خان معارف افغانستان گسترش يافت. بعد از اغتشاش حبيب الله كلكاني در زمينهء معارف كشور هيچ كاري صورت نگرفت. در زمان نادر خان معارف دوباره عام شد، فاكولته طب، مكاتب استقلال، نجات، حبيبه، غازي دوباره احياء گرديد. تعليم و تربيه دردوره ظاهرشاه تدريجاً انكشاف بيشتر نمود، موسسه تربيهء معلم كابل، فاكولته حقوق وعلوم سياسي در كابل تاسيس گرديد و درسال 1352 شمسی، ریاست جمهوری محمد داود خان در ساحه معارف تحولاتي بوجود آورد ولي بعد از كودتاي ثور 1357 شمسی مراكز تعليمي تنها در شهر ها ومراكز ولايت وجود داشت و معارف در محلات در وضعيت بدي قرار گرفت، برخی از مكاتب در ديار هجرت در كشور هاي همسايه از جانب تنظيم هاي اسلامي بنياد گذاشته شدند .در دوران طالبان 1378 -1380 شمسی معارف به معني حقيقي آن وجود نداشت اما باسقوط حکومت طالبان درماه عقرب سال 1380 افغانستان وارد مرحله جديد حيات سياسي و فرهنگي گردید و خوشبختانه در اين راستا، اساس يك معارف متعادل و اكادميك گذاشته شد.
امیرعبد الرحمن خان، افغانستان را به چهار ولایت تقسیم کرده بود که شامل ولایت های کابل، ترکستان، هرات و قندهار بود. هرکدام ازاین ولایات متشکل از چندین حکومت بودند، مثلا درولایت کابل، حکومت‌های کلان شمالی، پروان، دایزنگی، غزنی و لوگر. به همین‌گونه، این حکومت ها نیزدارای زیرمجموعه‌های اداری بودند که شمار کل «حکومت»ها در ولایت کابل به ۳۷ مجموعه می رسیدند. حکومت کلان دایزنگی شامل زیرمجموعه‌های اداری بهسود، دایکندی، یکه‌اولنگ، لعل و سر جنگل و شهرستان بوده است .ولسوالی پنجاب کنونی و دایزنگی قدیم بعد از سال 1300 شمسی به مدت تقریبآ 40 سال مرکز حکومت کلان دایزنگی بود وحکومت کلان دایزنگی دارای تشکیلات اداری، قضائی، نظامی، پلیس، بلدیه، امور مالی، پست و زندان بوده اند. بعد از نسل کشی هزاره ها توسط عبد الرحمن سفاک مرکز حکومت کلان دایزنگی در آغاز در شکارآباد، شهرستان و پس از آن مدتی در خوردک تخته وبعدا در مرکز آن پنجاب بوده است. اما دراول حمل سال ۱۳۴۳ خورشیدی حکومت بامیان به ولایت ارتقا و پنجاب به حیث یک ولسوالی دراین ولایت عرض اندام نمود.
گرچه درزمان حزب وحدت از جانب رهبر شهید استاد عبدالعلی مزاری مناطق هزاره نشین پنج ولایت جدید اول: ولایت بامیان، دوم: ولایت پنجاب، سوم: ولایت بهسود، چهارم: ولایت دای کندی و پنجم: ولایت جاغوری پشنهاد شد، اما صرف تشکیل ولایت جدید دایکندی عملی گردید. مردم هزاره ترکیب نژادی ترک و مغل را دارد و نام های تاریخی سرزمین مردم هزاره بنام بربرستان،غرجستان و هزارستان یادشده اند. نیاکان هزاره ها بیش از ۲۳۰۰ سال پیش از شمال و جنوب هندوکش به ناحیه موسوم به هزارستان کنونی مهاجرت کرده اند. مردم هزاره از لحاظ ساختار اتنوگرافی به شاخه ها و قبایل مختلف تقسیم که هر یک از آنان به نام دای یاد میشوند. کلمه ی دای بمعنی دسته، توده و مجموعه خیلی بزرگ است. قبیله دایزنگی شاخه های قومی آن در ولسوالی های پنجاب، ورس و یکاولنگ ولایت بامیان و ولسوالی لعل و سرجنگل ولایت غور بود وباش دارند، که شامل شاخه های لکه زائی، شاهی، تانی، زیور، ترغی، باتورک، ماموتو، شخه، زایدم، یاری، پیر مزید، میر بچه، مقدم، پتره، بابه جی، خوردک زائی، قوم آبه، لاکو، بوبک، شدک، کره، انده، تکانه، قره قول، دغی وغیره میباشند
-بیست وسوم - ماه – اگست – سال – ۲۰۱۷ میلادی
بالا
بازگشت