نذیراحمد صوفی زاده
پروفیسورعبدالاحمد جاوید
به بهانه سالیاد درگذشت زنده یاد پروفیسور عبدالاحمد جاوید
9 اسد یا مرداد برابراست به روز درگذشت زنده یاد پروفیسورعبدالاحمد جاوید یکی از خدمت گذاران زبان و ادبیات پارسی، علاقه ویژه ایکه براین شخصیت فرهنگی دارم خواستم با این نوشته یادی از ایشان نموده و نگاهی کوتاه به زنده گی، کارهای فرهنگی وعلمی ایشان نمایم.
زنده یاد پروفیسور عبدالاحمد جاوید فرزند میرزا عبدالصمد در برج دی یا جدی سال 1306 خورشیدی برابر به 1927 میلادی در پایان چوک کابل دیده به جهان گشود، پس از سپری نمودن دبیرستان یا مکتب در سال 1322 خورشیدی وارد دانشکده ادبیات دانشگاه کابل شدند، ایشان سپس در سال 1323 خورشیدی با گرفتن بورسیه از دانشگاه تهران به آنجا رفتند و در دانشکده ی حقوق و علوم سیاسی مشغول آموزش های عالی شدند، به سبب عشق و علاقه ویژه ایکه به فرهنگ و ادب پارسی داشتند همزمان با تحصيل در دانشکده ی حقوق و علوم سياسی، در دانشکده ادبيات نيز نام نويسی نمودند.
این شخصیت فرهنگی در سال 1328 خورشیدی مدرک کارشناسی/لیسانس دانشکدۀ ادبیات، و در سال 1329 خورشیدی مدرک کارشناسی یا لیسانس دانشکدۀ حقوق و علوم سیاسی را از دانشگاه تهران به دست آوردند. پروفيسورعبدالاحمد جاويد دوسال بعد برای پايان رساندن دوره ی دوکتورا خویش به تهران رفت و موفقانه دکتورای ادبيات پارسی را از دانشگاه تهران بدست آوردند.
شادروان داکتر جاويد در سال 1365 خورشیدی برابر به 1986 میلادی از سوی اکادمی علوم افغانستان عنوان اکادميسين و در سال 1366 خورشیدی برابر به 1978 میلادی از سوی وزارت اطلاعات و فرهنگ وقت لقب کارمند شايسته ی فرهنگ را بدست آوردند.
پروفیسور جاوید برعلاوه از زبان مادری خویش که پارسی بود به زبان های پشتو، انگلیسی و عربی وارد بودند و همزمان آشنایی با زبان فرانسوی و روسی نیز داشتند.
زنده یاد پروفیسور جاوید درسمت‌هایی گوناگون وظیفه اجرا نموده بودند که در زیر از چند وظیفه شان نام می بریم:
1. در سال 1331 خورشیدی برابر به 1952 میلادی رییس رادیو کابل.
2. در سال 1341 خورشیدی برابر به 1962 میلادی عضوهیئت بررسی کتابهای درسی وزارت آموزش و پرورش.
3. در سال 1343 خورشیدی برابر به 1964 میلادی به عنوان پروفیسور به دانشگاه تاشکند ازبیکستان رفتند
4. و در سال 1368 خورشیدی برابر به 1989 میلادی به ریاست دانشگاه کابل برگزیده شدند.
این شاعر و نویسنده بزرگ زبان پارسی از انگشت شمار ادب‌پژوهان افغانستان بودند که پژوهش های سودمندی در گستره ادبیات‌شناسی، زبان و فرهنگ پارسی انجام داده اند. ایشان زبان پارسی را دومین زبان تمدن اسلامی می‌دانستند و با اشاره به گسترده بودن رواج این زبان در قلمروهای اسلامی معتقد بودند که پارسی را نباید زبان یک قوم دانست بلکه این زبان حلقه پیوندی میان اقوام و گوینده گان دیگر زبان‌ها در منطقه بوده است.
گفتنی است که در سال 1382 خورشیدی برابر به 2003 میلادی به پاس خدمت های ارزنده و سودمند زنده یاد پروفیسور چاوید در زمینه فرهنگ وادب پارسی در پنج دهه اخیر، محمد خاتمی رییس جمهور پیشین ایران مدال افتخاری را به نام او به فرزند برومند شان، اخشید جاوید اهدا نمود.
از پرفيسور جاويد تا کنون ده ها کتاب به زبان های فارسی و انگليسی و صدها مقاله به چاپ رسيده است. شخصیت علمی و فرهنگی پروفیسور جاوید در کنفرانس ها و سیمینار های گوناگون بیرون از افغانستان از ویژه گی خوبی برخوردار بودند به طور مثال تنها بین سال های 1368 خورشیدی برابر به 1989 میلادی تا سال 1378 خورشیدی برابر به 1999 میلادی بیش از 80 سخنرانی در بیرون از افغانستان داشتند. در زیر از چند کتاب زنده یاد استاد جاوید یادآور می شویم:
１. نگاهی به اشعار دری خوشحال خان ختک (تک‌نگاری)
２. افسانه‌های قدیم شهر کابل
３. تاریخ ادبیات پارسی دری، این کتاب در سال 1391 خورشیدی توسط انتشارات سعید به کوشش دانشمند گران ارج استاد محمد حسین یمین و فرزند برومند ایشان اخشید جاوید در608 برگه اقبال چاپ یافته است.
４. مجموعه مقالات و پژوهش های تاریخی
５. مجموعه مقالات زیست‌نامه‌ها
６. مجموعه مقالات و پژوهش های ادبی
７. مجموعه مقالات و پژوهش های زبانی
８. و دها رساله و کتب دیگر.
زنده یاد پروفيسورجاويد برعلاوه تدریس در دانشگاه کابل پیش از مهاجرت از افغانستان عضويت چندین سازمان های را نیز داشتند مانند:
1 ـ عضو افتخاری انجمن نويسندگان.
2 ـ عضو شورای وزيران برای آموزش های عالی.
3 ـ عضو انجمن دوستی افغانستان و سازمان ملل متحد.
4 ـ عضو انجمن دوستی افغانستان فلسطين.
5 ـ عضو جرگه بزرگ افغانستان در سال 1365 خورشیدی برابر به 1986 میلادی.
پرفيسور جاويد در سال 1341 خورشیدی با خانم نفيسه کاکر دختر جنرال محمد هاشم کاکر ازدواج نمودند که ثمره ازدواج ایشان چهار فرزند می باشد.
با درد فراوان زنده یاد جاوید در9 مرداد سال1381 خورشیدی در شهر لندن چشم از جهان پوشید و براساس وصیت ایشان به کابل منتقل و در گورستان شهدای صالحین به‌خاک سپرده شدند.
یاد این پیر خردمند، شاعر و نویسنده ی بی مانند و یکی از افتخارات حوزه تمدنی زبان و ادب پارسی جاودان و روح شان شاد باد.
با حرمت
نذیر احمد صوفی زاده تلاشجو
10 مرداد سال 1396
کابل افغانستان
بالا
بازگشت