دکتورعلی احمد کریمی

چرا اردوغان مجبوربه عذرخواهی گردید؟

رجب طیب اردوغان بطورناگهانی بعد ازهفت ماه رسما ازرییس جمهورروسیه عذرخواهی نمود. تحریم های اقتصادی روسیه وهوشدارولادیمیرپوتین دردسمبرسال 2015 که ترکیه باارتکاب این جنایت نظامی پشیمان خواهد گردید اردوغان را مجبورگردانید تا ازروسیه رسما عذرخواهی نموده وخواستارازسرگری روابط  گردد. ترکیه با سرنگونی جنگنده روسیه در ماه نوامبر سال 2015 خشم شدید کریملین رابرانگیخت که منجربه قطع روابط وهمکاری ها بین دو کشور شد . اختلاف روابط انقره با مسکو شرایط را برای انزوا وتضعیف ترکیه با کشورهای همسایه ایجاد نمود. روابط ترکیه را باایران که ازبشاراسد حمایت مینماید تیره گردانید، حمایت ترکیه ازعربستان سعودی که اکثرکشورهای مسلمان وجهان آنرا حامی مالی تروریستها وافراطگرایان میدانند به حیثیت سیاسی ترکیه لطمه شدید وارد نمود، حمایت امریکا از کرد های که بر علیه داعش می جنگند برای انقره که ازمتحدین نظامی امریکا درپیمان نظامی ناتو محسوب میگردد خواب شرین اردوغان را بی تعبیرگردانید، افق روابط ترکیه بااتحادیه اروپا بخاطربحران های مهاجرین برای مدت نامعلوم منظره تاریک دارد ومعلوم نیست که بروکسل چه زمانی عضویت ترکیه را به اتحادیه اروپا امضاء خواهد نمود،این در حالی است که اتحادیه اروپا بعدازخروج انگلس دچارآینده نا مبهوم گردیده است  وپارلمان آلمان قتل عام عثمانی ها را درسال 1915  برعلیه ارمنی ها محکوم نمود.انفجار وعملیات تخریبکارانه تروریستی حتی جهانگردان غرب را ازرفتن به ترکیه بی علاقه گردانیده است.دراثر عملیات نظامی روسیه درسوریه خطر احتمال تصادم جدید وجود دارد.روسیه بارها ترکیه رافراخوانده است تادرجنگ سوریه موضعگیری سازنده وواقع بینانه اتخاذ نماید. سرگری روابط انقره بطورهمآهنگ بااسرائیل وروسیه کارد تند مخالفین را برعلیه اردوغان تیزتر گردانید ومخالفین اردوغان را انتقاد می نماید که تادیروزمانند شیر میغرید وحالا مانند گربه میومیو می نماید. دردکترین  سیاست خاریجی ترکیه روابط خوب با همسایگان اعلام گردیده است اما دراثربلند پروازی های اردوغان این اصل باعث دوری وکدورت همسایه ها ازترکیه گردیده است. کارشناسان دلیل عذرخواهی ناگهانی انقره را انزوای بین المللی وفشار تاجران وسرمایه دران درداخل ترکیه ارزیابی مینمایند که دراثرتحریم صادرات موادغذایی ترکیه بروسیه خطررکود اقتصادی بیشتر وروند تهدیدها سریع تر گردیده است. تبادل صادرات میان روسیه وترکیه پیش ازتحریم  بیشترازسی ملیارد دالر بود وحالا به شش ملیارد کاهش یافته است ، سالانه ازسه تا چهار میلون شهروندان روسیه برای استراحت درتفرجگاه های ترکیه سفرمینمودند وده ملیارد دالرتنها از این طریق به بودجه کشور سرازیر میگردید. بعد ازعذرخواهی اردوغان کارشناسان ومطبوعات روسیه خوشبین نبودند تا سرگری روابط به زودی برقرار گردد،چون عمل ماجراجویانه اردوغان مردم را به حاکمان ترکیه خشمگین ومتنفر گردانیده بود، اما پوتین بعد ازمذاکرات مستقیم با اردوغان دستور سرگری روابط را درامورتجارتی، توریسم،پروازهواپیما های چارتر وسایرهمکاری ها صادر نمود. مردم روسیه به سیاست های عملگرانه پوتین اعتماد دارند.کانستاتین کاساچف رییس کمیسون شورای فیدراسیون روسیه در امور بین المللی با توجه به اهمیت روابط وهمکاری های دوستانه ابراز امیدواری نمود که سرگری روابط درس عبرت ازتکرار جنایت گذشته باشد.  پوزش وبخشش اگرچه ازمقوله های ناب ادیان آسمانی درروابط اجتماعی است واکثرا پوزش وبخشش نه تنها به حل بحرانها کمک مینماید بلکه باعث تقویت بیشترروابط نیزمیگردد. درروابط بین المللی نیزبعضا گذشت قوی تراز انتقام جویی است، اردوغان مطابق درخواست کریملین عذرخواهی کرد وبه خانواده پیلوت ابرازتسلیت وهمدردی نمود  و برای انیکه درانظارمردم ترکیه بی آبرو نگردد،  مذاکره تلفونی مستقیم  میان سران به ابتکارکریملن صورت گرفت. ادامه اختلافات میان ابرقدرت اتمی مانند روسیه باهمسایه بزرگ و جنوبی آن به ضررهردوکشوروبی ثباتی منطقه میگردید. سرگری روابط به دلایل مختلف ازلحاظ اقتصادی، نظامی واستراتژی وسیاست های داخلی به نفع روسیه وترکیه میباشد. ترکیه باداشتن هشتادمیلون جمعیت دردیف بیست کشوراقتصادی جهان قراردارد وبا عضویت باپیمان نظامی ناتو از بزرگترین نیروی نظامی بعد از امریکا درکشور های ناتو برخورداراست وهرنوع خطر ویامداخله به ترکیه مطابق ماده پنجم سازمان نظامی ناتو خطربه تمام اعضای  ناتو به حساب میآید، ترکیه به تنگه بوسفور که قاره اروپا وآسیا را ازهمدیگرجدا میگرداند و دریای سیاه را به دریای مرمره پیوند می دهد کنترل دارد ومی تواند مانع عبورترانزیت وکشتی های نظامی روسیه گردد، ازجانب دیگر صادرات مواد غذایی ترکیه به روسیه، همکاری های گازی، سرمایه گزاری درزمینه های مختلف، جلب کارگران ترکیه درامور  ساختمانی وجهانگردان می تواند ترکیه را ازبحرانهای روبه افزایش اقتصادی نجات بدهد. همکاری های دو کشور در مبارزه باداعش به ترکیه کمک می نماید تا مانع قیام کردها گردد، درصورتیکه انقره دوباره ازشرایط بلند پروازانه خود داری ورزد. همکاری های روسیه وترکیه به ثبات منطقه کمک می نماید چون منطقه خاورمیانه وآسیای جنوبی به تقصیرامریکا وعربستان سعودی به مرکز تروریسم تبدیل گردیده است.مساله مهم دیگر ارتباطات مشترک فرهنگی میان دوکشور است . روسیه بیست میلون مسلمان سنی مذهب دارد و مسلمانان سنی مذهب روسیه اکثرا تاتارها می باشند که گرایشها وعلایق مشترک با ترکها دارند، ترکیه درمیان کشورهای مسلمان سنی مذهب تاثیرگذاراست. هردو کشوراز شرایط مساعد جغرافیایی وظرفیت های عظیم علمی واقتصادی برخوردار اند گویا طبیعت آنها را محکوم به همکاری گردانیده است.تحلیلگران سرگری روابط را پیروزی جدید دیپلماسی پوتین درامورمنطقوی ونظم بین المللی تفسیرمی نمایند اما اردوغان باید انتقاد وحمله های تازه مخالفین را آزمایش نماید.  اختلاف به خاطرتضاد های منافع میان کشوریک امرمعمولی است وتازمانیکه کشورها وجود دارند ادامه خواهد یافت، مهم آنست که تضاد منافع با گفتگو وپوزش وسازش حل گردد.