دکتورعلی احمد کریمی

نقش وجایگاه افغانستان درسازمان همکاری شانگهای

محمداشرف غنی برای باردوم دراجلاسیه سران کشورهای سازمان همکاری شانگهای اشتراک میورزد. دکترین سیاست منطقوی رییس جمهورافغانستان با سیاست های گدایی گرانه، ملتمسانه ومنفعلانه دوران کرزی فرق دارد.سران کشورهای شانگهای رونق روزافزون وآینده این سازمان رابدون تامین امنیت درافغانستان ناممکن میدانند.موقعیت حساس کشورما ازلحاظ ژئوپولیتیک حضوراشرف غنی را دراین همایش وزین ترمیگرداند. درخواست هند وپاکستان به عضویت اصلی درماه جولای سال گذشته درچهاردمین اجلاسیه سران درشهر اوفای روسیه تصویب گردید ودراجلاسیه تاشکند عضویت آنها باید مطابق اساس نامه سازمان تحکیم یابد عضویت این دوکشوراتمی باعث تاثیرونفوذ بیشترشانگهای درنقشه ژوپولیتیک جهان خواهد گردید، شانس ایران بعد ازلغو تحریم های بین المللی به عضویت اصلی دراین سازمان نیز بیشترگردیده است.

 کشورهای روسیه،هند وچین معتقداند که عضویت پاکستان دراین سازمان ارتباطات افراطگرایان را  با جمهوری های آسیای میانه قطع میگرداند وبه نفع ثبات وامنیت درافغانستان خواهد گردید،کارشناسان روسیه پیروزی باتروریسم رادرافغانستان بدون اشتراک کشورهای منطقه ناممکن میدانند،امریکا وناتو را انتقاد می نمایند که طی چهارده سال نتوانستند وظایف وماموریت خودرا در مبارزه باتروریسم،تامین امنیت وتولید وقاچاق مواد مخدر انجام بدهند باحضورناتوبه سرکردگی امریکا مردم افغانستان تاهنوز قربانی تروریسم میگردند وتولیدات موادمخدرافزایش یافته است .اکثراعضای شانگهای به صداقت  امریکا درتامین امنیت به افغانستان بدیده شک وتردید می نگرند، اگرامریکا با وجود رضایت وهمکاری کشورهای شانگهای واقعا علاقمند به تامین امنیت درافغانستان میبود بایدمبارزه باتروریسم را باهمکاری پاکستان ودرداخل پاکستان که لانه اصلی تروریست های کشورهای مختلف گردیده انجام میداد اما امریکا بااستفاده اززور و به خاطرسلطه جویی های هژمونی ومنفعت جویانه به وضع جاری راضی گردیده است،وتمام کشورهای منطقه ادامه این وضع را تهدید به امنیت خود میدانند و امنیت هیچ کشوری دربی امنیتی افغانستان تامین نمی گردد،  افغانستان ناامن تهدید به آینده شانگهای نیزخواهد بود. علاقمندی چین به عضویت پاکستان به خاطرآنست که اگردرپاکستان وافغانستان امنیت پایداربرقرارگردد هردوکشوراز ظرفیت های بزرگ سرمایه گزاری برخوردارمی باشند. تمام کشورهای عضوسازمان اتفاق نظردارند که شرایط وامکانات لازم برای همکاری های همه جانبه ورونق سرمایه گزاریها بدون ثبات وامنیت درافغانستان میسرنمیگردد. افغانستان باثبات باموقعیت حساس خود از  دورنمای بزرگ ترانزیت تجارت بین آسیا واروپابرخورداراست ودرقرن بیست ویک مانند قرن 19 به محورتوجه بازیگران بزرگ دنیا بخاطرمنابع وگنجینه های پنهان خود قرارگرفته است. امریکا نگرانی دارد که همکاری های مشترک روسیه وچین منافع دارازمدت امریکارا درمنطقه به خطرمواجه میگرداند، لذا امریکا افغانستان را بخاطر منافع ژوپولیتیک و دراز مدت خود انتخاب نموده است، امریکا میداند که در افغانستان سیر،آباد ومتمدن عمراختلافات قومی ومذهبی کوتاه وجا برای خشونت باقی نه خواهد ماند، امریکایی های تجربه نموده اند که هیچ حکومتی در جهان مانند حکومتهای افغانستان منافع ملی وتاریخی خودرا درپای بت های قومی وزبانی وحشیانه قربانی نه نموده اند  وازهمین رو امریکا درنقشه جدید ژوپولیتیک جهان با ادامه جنگ واختلافات درافغانستان مهارت نیروهای نظامی خودرا درنظم جدید بین المللی آزمایش می نماید،امریکا هراس دارد اگرروسیه مجددا قوی ونیرومند گردد درمقابل امریکا عرض وجود نموده و قابل کنترل نخواهدبود. امریکا اینرا نیزمیداند که سازمان همکاری شانگهای درحال حاضرمتشکل ازهویت های ملی متنوع باشاخص های متفاوت اقتصادی وسیاسی ونظامی متحد گردیده اند ودراکثراین کشورها حقوق بشروآزادی های مدنی نقض میگردد وتعداد افراد زیر خط فقر تنها درچین وهند بیشترازتمام جمعیت کشورهای عضو است، وچین کمونیست مانند تاجردرکشورهای این حوزه ضررومنافع اقتصادی خود را می سنجد و درچهار چوب شانگهای حاضرنیست که همکاری های اقتصادی وتجارتی آن باامریکا واتحادیه اروپا متضرر و در تقابل قراربگیرد.رقابت ها وتضاد های منافع، درداخل سازمان منجربه آن خواهد گردید تا کدام کشور نقش برادربزرگ  رابازی نماید. افغانستان درسازمان همکاری شانگهای میتواند بگونه بازیگر فعال و  موثر ازمنافع خود در این سازمان دفاع نماید .افغانستان باپیروی ازسیاست مسالمت آمیز می تواند به فضای اعتمادی سازی میان غرب وسازمان همکاری شانگهای بیطرف و موثر باشد وکشورهای عضورا قانع بگرداند که قرارداد های امنیتی افغانستان باغرب به ضررسایرکشورها نیست ، چون هیچ کشوری درشرایط کنونی افغانستان نمی تواند جای خالی امریکا وکشورهای غرب را پرنماید.افغانستان درهمکاری های منطقوی باید روابط خودرا باکشورهای منطقه تقویت بخشد ومنفعلانه رفتارنه نماید،بجای سیاست گدایی گری والتماس دوران کرزی سطح اختلافات را باکشوری مانند پاکستان ازدرون شانگهای کاهش بخشد، اختلافات مرزی میان دوکشوردرجنگ تورخم حل نمیگردد وباید ازطریق سازمان ملل ،شانگهای واتحادیه اروپا حل گردد وهمزمان روابط خودرا با سایرکشورهای منطقه توسعه وبه کشورهای که باافغانستان صادقانه درمبارزه باتروریسم وترافیک مواد مخدرهمکاری مینماید  حق الویت درسرمایه گزاری های آینده داده شود، افغانستان ازجایگاه مناسب ترنسبت به دگران برخورداراست ،افغانستان درشانگهای ازلحاظ موقعیت استراتژیکی خود حکم قلب را دارد وسلامتی سایراعضا به قلب سازمان ارتباط دارد، سازمان ملل،اتحادیه اروپا و سایرکشورهای جهان علاقمند به افغانستان باثبات اند واین ویژگی ها به افغانستان کمک مینماید تاکشورهای شانگهای برای تحقق پروژه های بزرگ اقتصادی وامنیتی به امنیت افغانستان بطورمشترک همکاری نمایند وکشورهای شانگهای به پاکستان فشارواردنمایند تا از قلمروخود چون مرکز صدورتروریسم برعلیه افغانستان استفاده نه نماید. امریکا چهارده سال پیش به افغانستان حمله نمود وکارشناسان نظامی،سیاسی واستخباراتی امریکا  تاریخ وموقعیت جغرافیایی افغانستان راسطحی میدانستند وبجای جنگ با القاعده وتروریسم خانه ها ومزارع مردم بی گناه را بمباران نمودند و یک گامی مثبت هم برای براندازی لانه اصلی تروریست ها برنداشت، افغانستان باید امریکا راقانع بگرداند تا با کشورهای همسایه ومنطقه تحت نظرسازمان ملل واتحادیه اروپا برای برقراری صلح پایداربطورمشترک همکاری گردد. شرایط درجهان معاصر تغیر نموده است سیاست های غیرواقع بینانه امریکا درافغانستان میتواند ضرر به منافع واشنگتن درمنطقه وارد نماید، پانزده همین اجلاسیه سازمان همکاری شانگهای درتاشکند درشرایط فوق العاده حساس برگزارمیگردد که تنش میان روسیه وامریکا نظم ونسق را درنظام بین المللی به مخاطره افگنده است. ولادیمیرپوتین در آستانه این همایش بین المللی درتاشکند خواستارلغو پیمان نظامی ناتو گردید، ناتو باید لغو گردد وجهان معصر نیازی به بلوک نظامی ندارد. رییس جمهورروسیه هوایی سخن نمی گوید. اگر امریکا به سیاستهای خود درافغانستان تجدید نظرنه کند واز صلح وامنیت پایدار درافغانستان دفاع نه نماید کشورهای منطقه بیطرف نه خواهند ماند وامریکا به چالش های جدید مواجه خواهد گردید .افغانستان باید فراموش نه نماید که تنها متکی بودن به یک قدرت ولو بزگ وآن هم درماورای اوقیانوس نمیتواند بیانگرمنافع ملی ما در دارازمدت باشد، دوستی دایمی درروابط وهمکاری های انارشیک امروز وجود ندارد امروز کشورها درپی منافع دایمی خود میباشند. منطقی به نظرنمآید اگرفکرنمایم که ما دوستان ویا دشمنان دایمی داشته باشیم عقل به ماحکم مینماید که مانند دیگران از منافع دایمی خود دفاع نمایم .

 سازمان همکاری شانگهای به ابتکار روسیه وچین تاسیس گردید. درماه آپریل سال 1996 میان پنج کشورمنطقه روسیه، چین، قزاقستان، قرغزستان وتاجکستان درشهرشانگهای پیمان مشترک به منظورتقویت وهمکاری های مشترک امنیتی درنقاط مرزی وکاهش  حل اختلافات به هدف اعتماد سازی بیشترمنعقد گردید.درسال 2001 با پیوستن ازبکستان  این پیمان به سازمان همکاری شانگهای تغیرنام داد.درسال 2004 منگولیا ویک سال بعد هند،ایران،پاکستان ودر سال 2012 افغانستان به عنوان ناظربه این سازمان پیوستند.این سازمان به منظورهمکاریهای امنیتی،اقتصادی وفرهنگی وحل اختلافات مرزی ازبطن دوابرقدرت بزرگ جهان چون روسیه وچین زاده گردید وبعد ازفروپاشی دیواربرلین درسال  در 1989  نقشه ژوپولتیک جهان ازاروپا به آسیا منتقل گردید. شانگهای امروزیازده عضواصلی وناظردارد وبزرگترین سازمان ازلحاظ ظرفیت های علمی، اقتصادی وانسانی درجهان میباشد.

دکتورعلی احمد کریمی-تحلیلگراموربین المللی- مسکو