غلام سخی ارزگانی
اضرار ظروف پلاستیکی به صحت انسان و محیط زیست
در گذسشته ها که سطح زندگانی مردم پائین بود، استعمال ظروف چوبی، گیاهی، بعداً مسی، چودنی، سنگی، رویی، شیه یی، چینی و نظایر اینها در کشور ما مروج بود و برخی از آن ها، از جمله محصولات سنتی مردمان این حیطه باستانی به حساب می آمد. ناگفته نماند که تا هنوزهم برخی از ظروف مذکور در خیلی از روستاهای دور دست کشور ما، تا حدودی مورد استفاده می باشد. این چنین ظروف به سلامت انسان و محیط زیست زیان آور نبوده و از شهرت خاص تا حال برخوردار می باشد. اما در شرایط کنونی، تولید آن برای مردم غیراقتصادی تمام می شود و در ضمن در برابر رقابت تولیدات پلاستیکی کشورهای بیگانه و حتا داخلی تاب مقابله را ندارد.
در عصر کنونی، با تغییرات و پیشرفت های تکنالوژی، علم و فن آوری معاصر، از جمله شاهد تولیدات مختلف مواد، ظروف و سایر اجناس پلاستیکی می باشیم که حتا جهان را در انحصار خود قرار داده است. از جمله ظروف پلاستیکی به طور عمده، جانشین ظروف سنتی کشور و شیشه یی گردیده و در ظاهر از نظر اقتصادی برای مردم آرزان تر می باشد. ولی مردم از ضررهای ظروف و سایر مواد پلاستیکی بی خبر می باشند و در ضمن، ورود و تولید مواد پلاستیکی بی کیفیت در داخل به ضرر تولیدات و اقتصاد ملی افغانستان نیز تمام می شود.
در این منبع انترنتی در مورد خطرات مواد پلاستیکی به صحت انسان و محیط زیست چنین اشاره گردیده است:
«معاون انساني سازمان حفاظت محيط زيست با اشاره به تجزيه ناپذير بودن مواد پلاستيكي در خاك و اثرات زيانبار زيست محيطي آن مي‌گويد: «ظروف پلاستيكي موسوم به (PP) پلي پروپيلن به علت اين كه از منابع نفتي توليد مي‌شوند، سال‌هاي طولاني در خاك باقي مانده و جذب نمي‌شوند،» گوگل.
این ظروف پلاستیکی که با انواع گوناگون در بازار عرضه گردیده و همچنان به قیمت های آرزان نسبت به ظروف فلزی، چینی وغیره تمام می شود، استفاده آن ها به مثابه یک فرهنگ در متن جامعه در هر کشور و خاصتاً در سرزمین ما نهادینه گردیده است. علاوه برآن، انحصارگران جهانی از این ناحیه حد اکثر سود اقتصادی را برده و هرگز پروای صحت انسان و پاکی محیط زیست را ندارند.
بازهم در صفحه گوگل در مورد ضرر ظروف پلاستیگی این چنین نقل گردیده است:
«محققان معتقدند ظروف يكبار مصرف پلاستيكي به علت دارا بودن مواد نفتي و خاصيت تجزيه ناپذيري آن تا 500 تا هزار سال در خاك، مواد شيميايي آن به تدريج از طريق خاك وارد زنجيره غذايي انسان مي‌شود.»
بنا بر منبع فوق ثابت است که مصرف مواد و ظروف پلاستیکی، بالآخره موجب امراض گوناگون در جامعه گردیده و انسان را از بین می برد که باید جلو آن گرفته شود.
بازهم از همین منبع، چنین می خوانیم که:
«ظروف پلاستيكي موسوم به (PP) پلي پروپيلن به‌علت اين‌كه از منابع نفتي توليد مي‌شوند، سال‌هاي طولاني در خاك باقي مانده و جذب نمي‌شوند،»
ظروف پلاستیکی که از منابع نفتی تولیده می گردد، جذب نشده و در خاک می ماند. از این روی، طبیعت را کثیف کرده و بالآخره به انسان و محیط زیست نیز مضر تمام می شود.
یکی از کارشناسان امور، این مواد را بر طبیعت و محیط زیست خطرناک توصیف کرده و باور دارد که:
«وقتي اين ظروف به صورت زباله در خاك مي‌مانند، به شكل عايق عمل مي‌كنند. به عبارتي اين مواد از تبادل هوا ميان مولكول‌هاي خاك جلوگيري كرده و مانع تنفس طبيعي خاك مي‌شوند. بنابراين هرچه از نفوذ اين مواد به خاك بيشتر جلوگيري شود، به همان ميزان خاك نيز بهتر حفاظت خواهد شد، در غير اين صورت حتي اگر تجزيه هم شوند، مواد نفتي به‌عنوان يك ماده اضافي در خاك باقي مانده و تركيب طبيعي خاك را به‌هم مي‌زند.» گوگل.
وقتی که دانشمندان امور می نویسند که انسان از طبیعت جدا نیست، پس مادامی که طبیعت متضرر و زهرآلود گردد، مسلماً که به سلامت انسان نیز صدمه وارد می گردد. و در همین رابطه، تا کنون بیش از 118 نوع مریضی ناشی از تولیدات پلاستیکی بیکیفیت و استفاده ظروف در جهان ثابت شده و حیات خیلی از مصرف کنندگان را گرفته است. در این زمینه در صفحه گوگل چنین آمده است:
«این ظروف می توانند ناقل بیش از 118 نوع بیماري به مصرف کنندگان باشد. با توجه به نظر متخصصین تغذیه اگر آب به بیشتر از 6 ماه در ظرف هاي PET قرار بگیرد، آلوده شده و غیر قابل استفاده است.»
ایامی که تنها ناشی از اضرار ظروف پلاستیکی بیش از 118 نوع مریضی متوجه سلامت مردم گردیده است، آیا مریضی ها از سایر عوامل زهردار چه تعداد خواهد بود؟
عمده ترین ضررهای ظروف يك بار مصرف پلاستيكي چنین گزارش دارده شده است:
«1- مشكل در بازیافت آنها و مخاطرات محیط زیست.
2- انتقال مواد مضر (مونومرها) به غذا در شرایط خاص و ایجاد بیماری هایی چون سرطان، عصبانيت، خستگي، بي‌خوابي، غير‌عادي شدن كروموزوم‌ها و كاهش پلاكت‌هاي خون پلاستيك ها به صورت ظروف اسفنجی و یا غیره توليد مي شوند. ۹۵ درصد اين ظروف، از جنس پلي استايرن هستند.» گوگل.
برخی از دانشمندان معتقد اند که امراض مختلف سرطانی از قبیل سرطان شش، جگر، جلد، خون، پروستاد وغیره نیز ناشی از تولیدات پلاستیکی بیکیفیت در جامعه می گردد. اکثر از علمای امور استفاده از ظروف پلاستگی را به نام «قاتلان خاموش» یاد کرده اند که واقعیت هم دارد. اما سرمایه داران جهانی به سبب استفاده حداعظم سود اقتصادی خویش، به سلامت انسان ها در کره ی زمین بازی کرده و محیط زیست را نیز زهری کرده اند.
توصیه علمی این منبع در قسمت ظروف پلاستیکی چنین است:
1- از قرار دادن ظروف پلاستیکی در ماکروویو پرهیز شود.
2- بطري هاي آب پلاستیکی در فریزر قرار داده نشود.
3- از پلاستیک ها مخصوصاً رنگی براي نگهداري مواد غذایی براي طولانی مدت
استفاده نگردد.
4- از لفافه و پوشش پلاستیکی در ماکروویو استفاده نشود.» گوگل.
علاوه برآن، خیلی از دانشمندان امور توصیه و تأکید می کنند که غذا نباید بیش از دو ساعت در ظروف پلاستیگی باقی بماند که خطرات سرطانی را به بار می آورد و جبران آن حتا در موارد ناممکن خواهد بود. و تأکید دیگری این است که غذای چرب و داغ را نباید در داخل مواد و ظروف پلاستیکی و داخل یخچال گذاشت که سرطانزا می باشد.
تأکید دیگری دانشمندان در قسمت ظروف پلاستیکی یک بار مصرف قرار ذیل می باشد:
«توصیه نهائی اینکه غذا ها به خصوص غذاهای حاوی روغن و چربی را در ظروف پلاستیکی در ماکروویو گرم نکنید. چون گرما و پلاستیک و روغن با هم ترکیب شده، که نتیجه ي آن تولید سم دیوکسین است. توصیه می شود، از ظروف پیرکس و چینی استفاده کنید. غذاهاي فوري و آماده FAST FOOD بایستی از ظروف یک بار مصرف تخلیه و در ظروف دیگري گرم شوند.» گوگل.
دقیقاً، نباید غذای داغ و روغنی را در بین ظروف پلاستیکی گذاشته که باعث به وجود آوردن امراض سرطانی می گردد. در ضمن، نباید به غرض نگهداری آب سرد در یخچال از بوطل های پلاستگی استفاد کرد که سرطان زا می باشد.
مضاف برآن، در کشورهای اسلامی رایج است که ذبح کردن حیوانات بدون شرایط صحی در برابر رهبران دینی، دسته های عزاداری، هیأت مذهبی، بزرگان قومی وغیره باعث کثیف بودن زمین و افزایش مریضی های متعدد در جامعه می گردد. علاوه برآن، «گوشت لاندی» خشک شده نهایت میکروبی و خطرناک به صحت انسان می باشد که از خوردن آن باید جلوگیری صورت گیرد.
شوربختانه که در کشور ما، مسایل نظافت به طور کل مراعات نگردیده و از این ناحیه به خصوص نوزادان، کودکان و سالمندان به امراض گونان مبتلا گردیده و جان های شیرین شان را از دست می دهند. به خصوص زباله دان های که در مرکز شهر کابل وجود دارد، از یک طرف زیبایی شهر را خراب کرده است. و از طرف دیگر، پرتاب کردن بسته های پلاستیکی، میوه های گندیده، مواد غذایی وغیره در کوچه ها، جاده ها و محضر عام موجب تعفن و امراض گوناگون در برابر انسان ها می گردد. عامل اول آن، عدم آگاهی مردم از نظافت و صحت می باشد. و عامل دوم آن، عدم کارآیی شهرداری کابل بوده که به موقع این چنین کثافات را از شهر پاک نمی کند. به همین سبب است که هوای کابل کثیف گردیده و به ویژه نوزادان، اطفال و کهنسالان را به امراض مختلف مبتلا کرده اند.
اگر مسؤولین شهرداری، اداره محیط زیست، وزارت صحیه و در کل حکومت در مورد صحت مردم توجه عاجل و جدی نکنند، خاصتاً شهریان کابل به مرض های خطرنات بیشتر و حتا ناعلاج مواجه خواهند گردید. از طرف دیگر، حکومت مجبور است که تیل های بی کیفیت، تولیدات مواد پلاستیکی مضر، استفاده موترهای کهنه دود دار، ذبح حیوانات بدون شرایط صحی، ورود مواد و ظروف پلاستیکی بی کیفیت را به داخل و سایر کالاها و ابزارهای که باعث کثافت محیط زیست و مریضی مردم می گردد، عملاً جلوگیری کند.
امروز تمام هوای مراکز ولایات کشور، آلوده و زهری می باشد که تقریباً هر هفته و هر ماه، جان های شیرین صدها هوطنان مظلوم ما را می گیرند. ولی زمام داران حکومت وحدت ملی در رفع این معضله کوچک ترین اقدام نکرده و در فکر تقسیم قدرت، بازی های سیاسی به سرنوشت مردم و زراندوزی خویش اند؛ زیرا بحران های تازه را بر بحران های کهنه می افزایند و از خدا، محاکمه تاریخ و مردم هیچگونه هراسی ندارند.
مزایایی استفاده از ظروف یک بار مصرف گیاهی به عوض ظروف یک بار مصرف پلاستیکی:
حال که استفاده یک بار ظروف پلاستیکی عام گردیده و خطرات ناشی از آن هم به اثبات رسیده است. علمای امور تأکید می کنند که در عوض ظروف پلاستیکی از ظروف گیاهی، چینی، فلزی، شیشه یی و نظایر این ها استفاده گردد، تا صحت مردم از این ناحیه سالم بماند. پس مزایایی مصرف از جمله ظروف گیاهی از این قرار می باشد:
1- پاكيزه نگه داشتن محيط زيست.
ظروف گياهي پس از شش ماه، با خاك ادغام مي شوند و در مقايسه، با ظروف يكبار مصرف پلاستيكي اين مدت زمان خيلي كوتاه است. حتي بعضي از كشورهاي اروپايي اين ظروف را پس از مصرف به عنوان خوراك به دام مي دهند.
2- سلامت و بهداشت جامعه .
3- وابسته نبودن به صنعت نفت.
4- توسعه بخش كشاورزي؛ زيرا توليد اين ظروف باعث توسعه كشاورزي خواهد شد.
بسپار گياهي علاوه بر تولید ظروف يكبار مصرف گياهي برای توليد گلدان، فيلم هاي كشاورزي، البسه يكبار مصرف بيماران و .... استفاده مي شود. براي مثال در توليد گلدان، نشا را با گلدان گياهي داخل خاك قرار مي دهند كه به خاطر آن، هم گياه كمتر آسيب مي بيند هم به طبيعت لطمه اي وارد نمي شود. در توليد البسه يكبار مصرف بيماران نيز مي بينيم كه لباس آلوده بيمار را دفن مي كنند كه پوسيده مي شود و نيازي به بازيافت آن نخواهد بود.
در حال حاضر در آلمان و ژاپن كيسه هاي گياهي توليد شده كه لباس آلوده بيمار را در آن قرار مي دهند و بدون اين كه نياز به تماس با دست و انتقال بيماري باشد، مستقيماً به ماشين لباسشويي بيمارستان منتقل مي شود پس از چند دقيقه كيسه حل شده و سپس لباس شسته مي شود. كاربرد ديگري كه اخيراً مورد توجه قرار گرفته در توليد اسباب بازي كودكان است كه اسباب بازي هاي ساخته شده با بسپار طبيعي پس از تماس با دهان براي سلامت آنها خطرناك نخواهد بود.» گوگل.
در باور این سطر، هر آنچه که باعث آلودگی هوا، محیط زیست و مریضی مردم می گردد، باید از سوی مقامات مسؤول در تمام جهان و به خصوص در افغانستان رفع شوند و به صورت عملی سلامت محیط زیست و جامعه عملآ تضمین گردد.
در فرجام:
همه خوب می دانند که هر قدر زندگی انسان ساده و مختصر باشد، با همان اندازه، محیط زیست و سلامت انسان از خطر محفوظ می باشد. برعکس، با هر پیمانه که تولیدات کشاورزی، صنعتی، فن آوری، تولیدات کیماوی، اتومی و افزایش نفوس بیشتر گردد، با همان پیمانه زندگانی انسانها پیچیده، هوا آلوده، محیط زیست زهرآلود و حیات انسان ها با خطرات جدی مواجه می گردد.
در گذشته در کشور ما از تولیدات ظریف داخلی و خارجی، با کیفیت استفاده صورت می گرفت. و مردم از این ناحیه، با امراض صحی مواجه نمی شدند.
وقتی که در این نیم قرن آخر، کشور ما مورد هجوم فرهنگ مادی و معنوی کشورهای بیگانه قرار گرفت. آنگاه نه تنها کشور ما مرکز نفوذ سیاسی، نظامی، فرهنگی، استخباراتی، ایدیولوژیکی و مصارف کالاهای زیانبار ویژهی کشورهای خارجی قرار گرفت؛ بلکه وابستگی ما را از هر جهت نسبت به کشورهای بیگانه بیشتر کرد. همچنان، از یک طرف افغانستان مرکز رقابت و استفاده اسلحه های مرگ آفرین شرق و غرب قرار گرفت. از طرف دیگر، کشور ما در کام هجوم فرهنگ زیانبار بیگانه، ورود کالاهای خارجی بیکیفیت، تولید مواد مخدره و هزاران مصائب دیگری فرورفت. یکی از این مصیبت ها، همانا واردات مواد نفتی بیکیفیت، استفاده موترهای کهنه، زغال سنگ، تایرهای کهنه و ظروف پلاستیکی بی کیفیت در کشور ما می باشد که از یک سو، تولیدات بومی و ملی ما را خدشه پذیر ساخت. و از سوی دیگر، با آلوده سازی هوا و محیط زیست، جان های شیرین مردم را به مخاطره جدی مواجه کرده است. اگر زمامداران کنونی ما از جمله به حل اساسی این معضله اقدام جدی و فوری نکنند، مصائب دیگری را نیز متوجه مردم مظلوم و بی وارث افغانستان خواهند کرد. در ضمن زمامداران هم از اضرار موادهای بی کیفیت و محیط زیست آلوده در کنار نخواهند ماند.
يکشنبه 23 جوزا 1395 خورشيدی برابر با 12 جون 2016 ميلادی/ کابل- افغانستان
بالا
بازگشت