بصیرهمت
وضع سياسي - نظامي افغانستان در سال2015
برگردان از :مجله اكونوميست چاپ لندن
و روزنامه گاردين چاپ لندن
يكسال از ختم مأموريت جنگي ناتو در افغانستان ميگذرد،همين اكنون در حدود سيزده
هزار از قوت هاي ناتو در ظاهر بمنظور أموزش مهارت هاي نظامي ، مشوره و كمك به
قوت هاي مسلح افغان در اين كشور باقيمانده است.با گذشت 12ماه از این گذار نظامي
،از ناتو به قوت هاي افغان ، وضع سياسي -نظامي اين كشور همچنان ناگوار و غير
قابل پيشبيني و نامطمين است ودر وضع امنيتي اين كشور بهبود لازم ديده نميشود.
در جريان سال 2015، طالبان حملات تهاجمي بهاري خويشرا أغاز نمودند و تا شروع
زمستان همچنان ادامه يافت، شورشيان طالب بمقايسه گذشته ساحات بيشتر افغانستان
رادر ولسوالی ها و قراء و قصبات تحت كنترول دارند،موفقيت هاي موقتي طالبان در
جريان سال 2015 در سقوط كندزدر ماه سپتامبر ، حمله مرگبار بر بيز نظامي ميدان
هوايي كندهار كه منجر به قتل 50تن گرديد ،حمله طالبان در ساحه ميدان هوايي
بگرام در 21دسيمبر كه جان شش امريكایی را گرفت،بيانگر وضع دشوار سياسي نظامي در
اين كشور در سال گذشته بوده است . بدترين و نگران كننده ترين حالت در هملند
واقع شد .هلمند كه سنگر مستحكم قوت هاي بريتانيا براي مدت بيش از يكدهه بود در
اين اواخر مورد حملات شديد طالبان قرار گرفت ،از جمله 13ولسوالي اين كشور ،
بتعداد 5ولسواي أن بشمول دو ولسوالی عمده اين ولايت ،موسي قلعه و سنگين ، تحت
كنترول طالبان قرار دارد و در تعدادي هم حاكميت دولتي در يك شعاع محدود قرار
دارد ،هلمند همچنانيكه براي نيروهاي دولتي افغان اهميت خاصي دارد ،براي طالبان
مركز عمده عائداتی بابت توليد ترياك محسوب ميگردد.
همين اكنون از جمله 400ولسوالي افغانستان به تعداد 10ولسوالي تحت كنترول مستقيم
طالبان و بيش از ده ولسوالی ديگر در محاصره طالبان قرار دارد.اردو و پوليس
افغانستان در سال 2015 نسبت به سال2014،بيست و هشت فيصد بيشتر تلفات داشتند، با
وجوديكه مقامات مسئول از ارائه دقيق تلفات قوت هاي رزمي افغان خودداری می
ورزند، ارقام ارائه شده نشان ميدهد كه در حدود بيش از 7000تن اين قوت ها در
سال 2015 تلفات داشتند،در حاليكه بر اساس راپور روزنامه گاردين لندن تعداد اين
تلفات 19000 تن بوده است، بيش از 6500 تن از افراد ملكي در اين عمليات ها در
سال 2015 از بين رفتند، تلفات جانب مقابل، طالبان ،نيز در سطح بالا بوده است.
براساس تخمين منابع امنيتي ،همين اكنون حدود 40 تا 60 هزار تن از جنکجویان طالب
، كه البته حالت شان از لحاظ كميت در نوسان است ، در سراسر اين كشور در حال
جنگ با نيروهاي دولتي أفغان اند،در سال 2015 فشار حملات طالبان از شرق و جنوب
به شمال و شمالشرق افغانستان چون ولايات بدخشان ،كندز ،تخار، بغلان ،فارياب و
غور توسعه يافت،همين اكنون قواي مسلح افغانستان فشار جنگ رادر 22 ولايت
افغانستان بدوش دارد.با تشديد وخامت اوضاع ، بخصوص در هلمند ، امريكا و
بريتانيا مجبور به اعزام قوت هاي إضافي كمكي گرديدند.
بر اساس اطلاعات حاصله، در اين اواخر در برخي ساحات كشور مراكز أموزشي القاعده دوباره ايجاد گرديده و حضور رؤبه توسعه داعش بخصوص در ننگرهار و كنر بيانگر وضع پيچيده اي اين كشور است، داعش اكنون وسيعا به سرباز گيري اش در شرق أفغانستان ادامه ميدهد ،راديوی داعش تحت نام "أواز خلافت"در ساحه شرقي افغانستان فعال گرديده ،بنا بر گفته جان كمبل ، قوماندان نيروهاي بينالمللي در افغانستان،داعش اكنون به تعداد 3000جنگجو در افغانستان دارد،در ماه جون 2015 ،طالبان جدا از رهبر داعش خواستند تا از رويارويي با طالبان خود داري ورزد ،زيرا ادامه اين تنش ها باعث تضعيف مجاهدين ميگردد،مگر درخواست شان از جانب رهبر داعش رد گرديد. حمله اخیر داعش در سیزدهم جنوری امسال بر کنسولکری پا کستان در ننکرهار که باعث کشته شدن 7 تن و زخمی ساختن 7 تن دیکر از سربازان افغان گردید،بیانگر نفوذ بیشتر داعش در ساحات شرقی این کشور است.
در حاليكه هدف اساسي امريكا و غرب در افغانستان محو تروريزم بود ،مگر بعد از طي بيش از يكدهه و تلفات چشمگيري نيروهاي جهاني و مصارف گذاف امريكايي ها و در مجموع غرب ،ديده ميشود كه تروريزم به اشكال و چهره هاي ديگري دوباره در اين كشور لانه ميسازد.
انچه که قابل تذکر است، اینست که ، با وجود فشار هاي نهايت شديد بر قواي مسلح افغانستان در سال 2015،طالبان به إن پيروزي كه أرزو داشتند نرسيدند،دست أورد هاي شان در ساحات مختلف بشمول هلمند نا چيز و موقتي است ،تا هنوز طالبان نتوانستند بر مراكز هيچيك از ولايا ت حتي ولايات هم مرز با پاكستان مسلط گردند ، وحدت قبلی طالبان با مرگ ملا عمر تضعیف گردیده و طالبان هم اكنون خود به بحران رهبري و اتحاد رو برو اند ، در مذاكرات آينده هم مشكل عمده اين خواهد بود كه أيا طالبان قادر خواهند بود تا نماينده گان واحدي را به مذاكرات معرفي نمايند يا خير.
علل عمده بد تر شدن وضع نه تنها فشار بيشتر طالبان و عدم همكاري پاكستان در امر
تسريع پروسه صلح در اين كشور است ،در پهلوي أن موجوديت يك دولت نا قابل و ضعيف
در كابل ،توقف پروسه مذاكرات در سال گذشته و نبود يك ستراتژي دقيق ، عملي و
موثر از جانب ايالات متحده در افغانستان است.
افغانستان مانند بر خي جوامع متفرق ديگر بنا بر داشتن اختلافات عميق اجتماعي
،قطب بندي هاي گوناگون و نداشتن رهبران ملي با نفوذ توان حل مشكل خود را
بخودي خود نداشته است و همواره نيازمند ميانجیگري از خارج بوده است.
رژیم های شاهی مطلقه و مشروطه ، مارکسیست ها و اسلامیست ها،دموکرات ها و تکنوکرات های غربی هیچیک در این کشور نتوانسته اند به موفقیت دست یابند.
دولت وحدت ملي كه پانزده ماه قبل باميانجيكري وزير خارجه امريكا بوجود امد
،گرچه توانست در برخي جهات بهبودي هاي نسبت به دولت نا قابل حامد كرزي در كشور
بياورد و با إمدن اشرف غني و عبدالا ه در حاكميت در حاليكه انها پشتيباني غرب
را دوباره حاصل نمودند ،و گامهاي ابتدائي و متزلزلي نیز درعرصه مبارزه بافساد
بر داشتند، مگر پاي دولت فعلي نيز در گل فرورفت و اکنون باصطلاح جا مانده است،
با گذشت پانزده ماه دو تيم حاكم دولت كنوني نتوانستند روي تعين پست هاي كليدي
و وزارت خانه هاي دفاعي و امنيتي به توافق یرسند.
در مورد پاكستان ، تلاش هاي مكرر اشرف غني در رابطه با تغير ستراتژي پاكستان در
مورد افغانستان تا هنوز نتيجه مثبتي نداده است .تعداد زيادي افغانها پاكستان را
يگانه مانع عمده در تامين صلح و ثبات درافغانستان ميدانند،و تا هنوز پاكستان
ميزبا ن شوراي كويته وسایر رهبران و فعالین گروب های تروریستی و تامین كننده
سلاح و نيازمندي هاي مالي طالبان و ساير گروپ هاي تروريستي است.تا هنوز همان
سياست پاكستان در مورد موجوديت يك افغانستان ضعيف و بي ثبات در حلقه هاي
بإصلاحیت نظامي پاكستان باقي است.باوجود قدم گذاري اخير اشرف غني روي قا لين
سرخً در اسلام أباد در دسيمبر 2015و با وجود سفر هاي رهبران پاكستان از جمله
رئيس ستاد ارتش این كشور به كابل ،هنوز هم وحشت و ترور در افغانستان جان صد ها
بيگناه را ميگيرد و از نشانه هاي نزديكي طالبان با دولت افغانستان خبری نيست،در
عوض ،بعد از سفر اخير اقاي غني به پاكستان ،ريس امنيت ملي افغانستان از سمتش
استعفا داد و أگأهان اين بر كناري وي را فشار پاكستان بر أقاي غني ارزيابي مي
نمايند.
تاسيس اپوزيسيون جديد با تركيب قوماندانان مشهور جهادي، وزراء سابق حكومت قبلي از جمله رسول سياف ،تحت نام "شوراي دفاع و ثبات "افغانستان بيانگر فشار جديد بر عليه پاليسي ناموفق در امور داخلی و تسليمي بيش از حد اشرف غني در برابر پاكستان است.
در حاليكه از سر گيري دوباره مذاكرات صلح با شركت دولت افغانستان ، پاكستان،
چين ،طالبان و ايالات متحده در حال شكل گيري است ،و نشست چهار جانبه مقدماتی
که در هفته گذشته در اسلام اباد صورت گرفت و قرار است جلسه بعدی هم در کابل
تدویر یاید و نقشه راه برای پیشبرد گفتگوهای صلح ترتیب گردد تا راه تازه ای
را در امر تسریع پروسه مذاکرات باز نماید، مکر نميتوان تا حد زياد در كوتاه
مدت به اين مذاكرات خوشبين بود .
مانند هميشه در افغانستان ، همسایگان و بأزيگران منطقه هركدام از ديد منافع
كوتاه مدت و دراز مدت خويش به اين كشور ديده اند، اكنون چينايي ها از توسعه
بنياد كرأيي اسلامي در ايالت سينكيانگ چين نگران اند ،رؤسها مانند چينايي ها از
رشد بنياد كرأيي در اسياي ميانه و صدور دوامدار قاچاق مواد مخدر بروسيه در
تشويش اند مگر، هم چنانیکه امريكايي ها و بريتانيايي ها یک پلان دقیق و
موثربخاطر تامین ثبات و امنیت در افغانستان نداشتند ، هيچيك از اين بأزيگران
منطقه نيز،يك پلان عملي و سودمند بخاطر تامين ثبات در اين كشور ندارند. پایان
بصیر همت
مانچستر- انگلستان
بالا
بازگشت