کلیات اشعار رودکی سمرقندی
"کلیات اشعار رودکی سمرقندی"، نام کتابی است، که اخیراً در شهر شلوغ و نابسامان کابل به چاپ رسید. این کتاب در اصل به حروف سریلیک در زبان دری تاجکی در سال 1974 میلادی از طریق نشریۀ معروف "عرفان" در شهر دوشنبه تاجکستان اقبال چاپ یافت و دانشمندان تاجکستانی هر یک صدری سعدیوف و عثمان کریموف بر آن پیشگفتار، توضیحات و لغتنامه نوشته و کوشیده اند تا تمام اشعار بازماندۀ ابوعبدالله جعفر بن محمد رودکی سمرقندی را بصورت دیوان اشعار، برای علاقندانش پیشکش نمایند.
محترم علی شاه صبّار، یکی از ژورنالستان سابقه دار کشور، در سال 1979 میلادی طی سفری به شهر تاشکند جمهوری ازبکستان، نسخه ای از این دیوان با خط سریلیک را بدست آورد، و از همان زمان علاقمند یادگیری حروف سریلیک در زبان دری تاجکی شد، و برای این کار، رودکی، بهانۀ بزرگی شد، و آقای صبّار نیز به برکت رودکی در واقع خواندن "زبان تاجکی" را آموخت. وی در نخستین فرصت دست به برگردانی این دیوان زد و در زمانی که با اعضای خانواده اش در شهر کراچی در اواخر سالهای 1990 و اوایل سالهای 2000 میلادی زندگی داشت، برگردانی این کتاب کوچک به اتمام رسیده بود.
در سالهای 2002 میلادی به بعد موصوف کار کمپیوتر برگردانی را خودش انجام داد و کتاب را آمادۀ چاپ ساخت، که خوشبختانه این دیوان بتاریخ 9/9/1394 خورشیدی از طریق "نشرات قرطبه" در شهر کابل از طبع برآمد و اکنون به بسیار سهولت در اختیار خواننده ها و علاقمندان اشعار رودکی سمرقندی قرار گرفته میتواند.
با تأسف سنت چاپ دیوان اشعار شعرای کلاسیک زبان فارسی دری، در افغانستان خیلی کم، رواج دارد، بهمین خاطر است که زبان دری در افغانستان همواره جگری پرخون داشته است؛ نه اهل زبانش به آن دل میسوزانند و نه هم نااهلان سر سازش را به آن دارند، بغیر از دشمنی. بهر حال، در این راستا، بنده شخصاً شاهد چاپ دیوان اشعار کلاسیک بغیر از یکی دو مورد، مورد سوم را چاپ همین دیوان رودکی سمرقندی شاهد هستم.
از دوستانم شنیده ام، که اولین بار وزارت معارف وقت افغانستان، کلیات آثار میرزا عبدالقادر بیدل را در چهار جلد به چاپ رسانیده بود که در آن میان دیوان اشعارش نیز شامل بود. و در دومین مورد باید سپاسگذار از آقای لطیف پدرام بود، که دیوان پرعظمت حافظ شیرازی که معروف به "حافظ شاملو" است، در شهر کابل از طریق مطبعۀ دولتی نشر کرد.
و اینک سومین مورد را – اگر بندۀ عاجز غلط نکرده باشم و چشم دارم که بزرگان، اشتباهم را تصحیح بفرمایند – در وجود دیوان رودکی سمرقندی سراغ مینماییم. در چاپ این کلیات، هم آقای صبّار، هم ادارۀ "نشرات قرطبه" و هم آقای محمد جلالی تمرانی خیلی کوشیده بودند تا یک طرح و صحافت خوبی را برای این کتاب انتخاب نمایند و آن را به فضل و مرحمت الهی عرضه نمودند.
اکنون کتابی، که در اصل به زبان و حروف فارسی دری سراییده شده، و بعد به حروف سریلیک تاجکی برگردانی شده بود، اینک بار دیگر از حروف سریلیک به حروف دری برگشت. برگردان توفیق نیافت برگردانی خود را با متن حروف دری چاپ شده بنابر عوامل متعدد مقایسه نماید، بنااً احتمال دارد به یگان اشتباهی در متن اشعار مواجه شویم، که بنده به نمایندگی از برگردان یا به اصطلاح مترجم آن، از خوانندگان گرامی معذرت میخواهم.
کتاب بعد از بسم الرحمن الرحیم، دارای یک "فهرست مطالب" دو صفحه یی، "مقدمۀ برگرداننده"ی پنج صفحه یی، "رودکی سمرقندی؛ از برگرداننده" دارای سی و چهار صفحه، "پیشگفتار" ترجمه شده از سریلیک ناشران تاجکی دارای هشت صفحه، "اشعار" از صفحۀ 55 – 201، "توضیحات" از ناشران تاجکستانی در 24 صفحه، "لغتنامه" هم دارای 28 صفحه، "یادداشت" کوتاه یک صفحه یی از برگرداننده و در آخر هم کتاب با "معرفی برگرداننده" که دارای 6 صفحه پایان مییابد.
چاپ این کتاب را به ادبیات سرزمین زبان پارسی دری مبارکباد میگویم.
شاه پور آریایی
بالا
بازگشت