ارزیابی احتمال حملات با سلاح بیولوژیکی آلوده با وایروس ایبولا
به اجازه: نشریه پیش بینی های راه بردی (Stratfor)
پنج شنبه، 23 اکتبر 2014، ساعت 03:00
نویسنده: سکات ستیوارت
برگردان: خلیل
درجریان چند هفتهء اخیر، من با اشخاصی هم صحبت شده ام که از من پرسیده اند آیا فکر میکنم که دولت اسلامی یا بعضی گروپ های دیگرجنگ طلب ایبولا را منحیث یک سلاح بیولوژیکی بکار ببرند، وآیا چنین گروپ ها درآینده خواهند توانست چنین کنند. با اینکه فقط یک تن از جمله چند قضیهء تصدیق شده ایبولادر ایالات متحده فوت کرده است، طرح چنین سوالات و تشوشات با در نظر داشت اعتیاد شدید رسانه ای که حول این مرض شکل گرفته حیران کننده نیستند. اعتیاد رسانه ای راجع به تهدید ناشی از دولت اسلامی به ایالات متحده و غرب تقریبأ به عین سویه نا درست است. هردوی این مباحث اعتیاد به تاریخ 20 اکتبر در یک بستهء مرتب وقتی مدغم گردیدند، که واشنگتن پوست یک سرمقاله ای را به قلم آقای مارک تایسن به نشر رسانید که در آن او مدعی شده بود که برای گروپ هائی همچون دولت اسلامی آسان خواهد بود تا ایبولا را در یک حملهء تروریستی مورد استفاده قرار بدهند. با وجود ادعاهای آقای تایسن، کاربرد ایبولا همچون یک وسیلهء جنگی بیولوژیکی نسبت به چیزی که در وهلهء اول به نظر میرسد، خیلی ها یک امر مشکلی است.
شیوع سال 2014 ایبولا
در گذشته، چندین مورد شیوع ایبولا در افریقا ثبت شده است. کشورهائی به شمول سودان، یوگندا، جمهوری کانگو و جمهوری دموکراتیک کانگو، و چندین موارد شیوع نسبتأ کوچک در گابون نیز بوقوع پیوسته است. در اکثر موارد، کسانی که حیوانات مصاب به مرض را منتقل یا گوشت آن را خورده اند، آغازگر شیوع مرض بوده اند. اکثرأعقیده براین است که "گوشت حیوانات وحشی" یا قسمتی از گوشت گندیده ی انواع مختلف حیوانات وحشی، خوراک های لذیذی در افریقا شمرده می شوند. و در قاره ایکه گرسنگی بیداد می کند، این کار برای اکثر انسان های گرسنه یک نیاز است. اپیدمی شناسان بعد از ماه ها تحقیقات طبی، معتقد اند که شیوع فعلی ایبولا به احتمال بسیار زیاد وقتی آغاز گردید که یک طفل دو ساله در گینه در تماس با یک حیوان مریض مانند خفاش و یا میمون واقع شده و یا شاید بخشی ازگوشت آن را خورده باشد.
منبع مریضی به معنی آن است که خیلی ها از احتمال بدور است که کدام عامل بدسرشت بین المللی باعث شیوع اخیر مرض شده باشد. درپهلوی این حقیقت که عامل شیوع فعلی همچون یک حادثهء طبیعی شاناسائی شده است، حتی اگر یک گروپ ستیزه جوی فرا ملیتی چون دولت اسلامی قادر می بود که به ترتیبی سلاح ایبولائی تولید کند، این گروپ سلاح را علیه اهدافی خیلی مطلوب تری بکار می برد تا قریه کوچکی در گینه. ما شاهد بوده ایم که ستیزه جوی ها سلاح های شان را در موقعیت هائی چون نیویارک، پاریس، یا لندن بکار برده اند، یا علیه دشمنان محلی شان در سوریه و عراق.
تا حدی که عقل کار میکند، تردید کمی موجود است که چنین یک گروپ بخواهد سلاح بیولوژیکی را بکار ببرد. طوریکه ماه قبل تاکید کردیم، وقتی صحبت های رو به تزاید در مورد احتمال سلاحی ساختن طاعون دولت اسلامی، برای یک حمله بیولوژیکی است، عاملین تروریستی در صدد خواهند بود تا حملات شان تاثیرات جانبی روحی داشته باشند که صدمات روحی بار آورده شان را سنگین تر کند. خود دولت اسلامی سابقه طولانی ای در انجام اعمال بیرحمانه برای پرورش بیم و هراس دارد.
در سالهای 2006 و 2007، القاعده درعراق، این سلف دولت اسلامی، ضمن سعی برای وارد کردن تلفات بزرگ مقادیر عظیمی از کلورین را در بمب های موتری جا بجا کرد، که علیه عساکر امریکائی و عراقی بکار برده می شد. اما، مواد منفلقهء موتری نسبت به بمب های کلورینی افراد بیشتری را می کشتند، و بعد ازچندین تلاش های نا موفق، القاعده در عراق از بمب های کلورینی اش صرف نظر کرد. زیرا نتیجه ارزش آن همه زحمات را نداشت. همچنان، القاعده در عراق توپ خانهء کیمیاوی اش را در شلیک های اصلاح شده صحرائی خویش که در حملات علیه عساکر امریکائی در عراق در چندین مورد شامل ساخت، باردیگر، این حملات در وارد آوردن تلفات جمعی ناکام شدند. بلاخره، به قول سازمان های حقوق بشری، دولت اسلامی اخیرأ فیرهائی توپخانه ای حاوی گاز خردل را علیه دشمنانش در سوریه بکار برده است؛ گروپ دولت اسلامی احتمالآ این مرمی ها را از تاسیسات کیمیاوی دوران صدام در عراق یا ذخایر سوریه بدست آورده است.
پس، معضل نه درقصد و نیت دولت اسلامی، که درعوض در توانمندی های آن برای بدست آوردن و کار برد وایروس ایبولا در سلاح قرار دارد. ایجاد و ساختن سلاح بیولوژیکی نسبت به استعمال یک ماده کیمیاوی مانند کلورین یا مهمات ساخته شده کیمیاوی خیلی ها مشکل تر است. بر عکس آنچه که رسانه های خیلی وقت ها آن را پرداز میکنند، بدست آوردن سلاح بیولو ژیکی سهل نیست، کاربرد موثر شان آسان نبوده و این سلاح همواره باعث تلفات زیاد نمی شود.
مشکلات ساختن سلاح ایبولائی
ایبولا و تروریسم پدیده های نوی نیستند. نه هم امکان دارد که گروپ های تروریستی وایروس ایبولا را در حملات شان بکار ببرند. طوریکه قبلأ متذکر شدیم، کیش اوم شینریکیو(Japanese cult Aum Shinrikyo attempted to obtain the Ebola virus) منحیث بخشی از پروگرام سلاح کیمیاوی اش، برای بدست آوردن وایروس ایبولا سعی ورزید. این گروپ تیمی را در تحت لفافهء کارگران کمکی به مقصد بدست آوردن نمونه های وایروس ایبولا به افریقا فرستاد. این ماموریت به شکست مواجه شد. اما اگر قرین به موفقیت نیز می شد، این گروپ به چالش آوردن نمونه های گرفته شده به لابراتوارهای سلاح کیمیاوی به جاپان مواجه می شد. وایروس ایبولا بالنسبه شکننده است. دورهء حیاتش در صفحات خشک بیرون از یک میزبان فقط چند ساعت می باشد، و در حالیکه بعضی مطالعات نشان داده اند که این وایروس می تواند، در صورت قرار داشتن در بین مایعات بدن، برای چندین روز زنده بماند. این خصوصیت شرایط دلخواه را ایجاب می نماید که تامین آن در شرایط انتقال مشکل است.
اگر این گروپ قادر می بود تا وایروس را به لابراتوارهایش منتقل کند، باز این گروپ با چالش بازتولید مقدار لازم این وایروس برای استفاده انبوهی آن برای کاربرد حملات سلاح بیولوژیکی مواجه می بود. شبیه حملهء ناکامش در توکیو و سایر شهر های جاپان که در آن ها گروپ هزاران گیلن زهر بوتولینوم(botulinum) وتخم میکروب انترکس را پاشید. بازتولید وایروس چالش های اضافی را بدنبال خواهد داشت. زیرا، این یک وایروس خیلی خطرناکی برای کار کردن با آن است. این وایروس محققین را آلوده کرده است، حتی زمانی که آنها در لابراتراتواری با داشتن شرایط پیشرفتهء ایمنی زیستی کار کرده اند. هرچند اوم شینریکیو دارای تعداد زیادی دانشمندان عضو تربیت شده و لابراتواری مجهز با تکنولوژی جدید بود، اما آن ها هنوز قادر نه شدند تا این وایروس را بطور موثری در سلاح بکار ببرند.
چالش هائی را که پروگرام سلاحهای بیولوژیکی اوم شینریکیو بدان مواجه شد، برای دولت اسلامی میتوان آنها راچندین بار زیاد تصور کرد. گروه کاری اوم شینریکیو مقدارمعتنابهی از آزادی های اوپراتیفی برخوردار بودند تا اینکه پلان های شان بعد از حملهء گاز سارین در زیر زمینی های توکیو برملا شد. (حملات سلاحهای قبلی بیولوژیکی این گروپ به قدری نا موفق بودند که هیچ کسی از استعمال آن آگاه نگردید، تا اینکه بعد از دستگیری اعضایش کارگاههای سلاحهای کیمیاوی و بیولوژیکی ان مورد حمله قرار گرفت.) برخلاف کیش پرستشی اوم شینریکیو جاپان، هرحرکت دولت اسلامی از سوی اکثر سازمانهای استخباراتی و امنیتی دنیا در زیر ذره بین موشگافانه قرار دارد. این بدین معنی است که عاملین اپراتیفی جهادیست مشکلات خیلی بیشتری را برای گرد آوری پرسونل و دستگاه ها ضروری برای اعمار لابراتوار ساختن سلاح بیولوژیکی در پیشرو دارند. ازاینکه مواجه شدن با یک مریض مبتلای ایبولاغیر قابل پیش بینی است، لذا گروپ باید به یک کشورصدمه دیده از شیوع ایبولا مسافرت نماید. انجام این کار بدون جلب توجه برای این گروپ یک وظیفهء مشکل خواهد بود. علاوه برآن، بعد از رسیدن اعضای گروپ به کشورهای صدمه دیده، آنها مجبورند به ساحات قرانطین شده تسهیلات طبی داخل شوند، نمونه ها را بدست آورده و بعدش بدون اعلان از کشور فرارنمایند،چون نمی توانند روی مواجه شدن تصادفی با یک مریض ایبولا زده حساب نمایند.
حتی اگراپراتیفی های دولت اسلامی به ترتیبی قادر شوند تا همه کارهای فوقأ بر شمرده را - - بدون کشتن خود شان در جریان این پروسه- - به اتمام برسانند، ایبولا یک مسیر سلاح بیولوژیکی ائدیال نیست. مشکل است این وایروس از شخصی به شخصی منتقل شود. در حقیقت، بطور اوسط، میزان بازتولید آن( تعداد اوسط اشخاصی که توسط یک مریض ایبولا مبتلا می گردد) فقط بین یک تا دوشخص است. امراض خیلی مبتلا کنندهء بیشتری موجود اند، مانند سرخکان که دارای حد اوسط باز تولید 12 تا 18 نفر است، یا چیچک، که دارای حد اوسط بازتولید 5 تا 7 تن است. حتی (HIV)، که فقط از طریق تماس جنسی یا انتقال خون وریدی منتقل می شود، دارای حد اوسط بازتولید 2 تا 5 شخص است.
نقاط ضعف سلاح ایبولائی
مرض ایبولا همچنین برای تأثیر گذاری قدری آهسته عمل میکند، و افراد آلوده شده علائم مریضی را زود بروز نمیدهند، وبرای حداوسط از 8 تا 10 روز قدرت سرایت را پیدا نمی کنند. دورهء نهفتگی یا تکمیل(incubation) مرض می تواند در هرجائی از دو تا 21 روز طول بکشد. منحیث مقایسه، انفلونزا، که می تواند به سرعت بعد از سه روز پس از تماس منتقل شود، می تواند قبل از بروز علائم مرض شیوع یابد. این بدان معنی است که حملهء ایبولائی زمان طولانی برای شیوع نیاز دارد و گرفتن جلو انتشار آن آسان تر است، زیرا شناسائی افراد آلوده شده بدان سهل تر است.
در پهلوی این حقیقت که ایبولا فقط می تواند از طریق مایعات بدن شخصی که علایم مرض را داراست سرایت کند، وایروس در آن مایعات بدنی همچنان به ترتیبی باید قشر محافظتی جلد شخص را دور می زند. مایع آلوده کننده باید حتمآ از طریق یک جرحه یا خراشیدگی داخل بدن گردد، یا با مادهء لزجی غشائی چشمان، بینی یا دهن در تماس آید. این وایروس ازبیشتر وایروس های مسری دیگر مانند چیچک و سرخکان متفاوت است، که از راه هوا منتقل شده و نیاز به تماس مستقیم و یا انتقال مایعات بدنی ندارند. اضافه برآن، وایروس ایبولا کاملأ شکننده بوده و در برابر نور، حرارت ومحیط های دارای رطوبت کم حساس است، و صابون و سایر معقم کننده ها می توانند آن را بکشند. این بدان معنی است که شیوع آن در اثر آلوده کردن سطوح توسط آن وایروس مشکل است. یگانه شیوهء عفونی کردن تعداد زیاد مردم توسط وایروس ایبولا اینست که این مرض توسط شیوع مایعی که با وایروس آلوده باشد، انجام گیرد. چیزی که کردنش مشکل و رد یابی اش آسان است.
به عقیدهء آقای تایسن، دولت اسلامی توانمندی بکار گیری یک استراتژی تعرضی را دارد، طوریکه آلوده کردن اپراتیفی های انتحاری با وایروس ایبولا و بعدأ منفجر کردن خود شان در نقاط مزدحم، و شیوع افراد آلوده شده با مایعات آلوده بدنی. یکی از مشکلات این سناریو اینست که فرستادن، رسانیدن اپراتیفی های آلوده از لابراتوار های گروپ تا به آیالات متحده بدون شناسائی خیلی ها مشکل خواهد بود. طوریکه در جای دیگری بحث کرده ایم، گروپ های جهادیست، تلاش کرده اند تا عوامل خود را برای اجرای حملات متعارف تروریستی با استفاده از تفنگ و بمب به غرب بفرستند، و محدودیتی که همچنان بر توانمندی آنها برای بکار گیری سلاح بیولوژیکی تأثیر می گذارد.
حتی اگر یک گروپ متخاصم قادر شود تا یک عاملش را در جائی مناسب جا بجا نماید، این عامل اپراتیفی هنوز هم به چندین موانع مهم مواجه می باشد. در مرحله ایکه مریضان ایبولا خیلی مسری باشند، آنها بطور نورمال خیلی مریض بوده و با تب شدید، خستگی، استفراغ، و اسهال بستری می گردند. یعنی آنها دارای قدرت کافی برای رفتن به نقاط مزدحم نیستند. حرارت وشوک ناشی از انفجارانتحاری احتمالآ قسمت بیشتر وایروس ها راهلاک خواهد ساخت. هر فردی نزدیک که می تواند در معرض وایروس واقع شود، همچنین احتمالآ در اثر انفجار زخمی خواهند شد و به شفا خانه منتقل می گردد، جائی که قرانطین شده و در برابر وایروس مداوا خواهند شد.
سلاح های بیولوژیکی در نمایش سینمائی خیلی خوب به نظر می آیند، اما درایجاد و کار برد در زندگی حقیقی آنها مشکل و قیمت بها می باشند. ازهمین جاست که ما شاهد کاربرد نادر آنها در حملات تروریستی هستیم. طوریکه ما برای یک دهه مورد ملاحظه قرار داده ایم، جهادیست ها می توانند بیشترین تعداد انسان ها را با مصرف پول و مساعی خیلی کم و با استفاده از تاکتیک های متعارف تروریستی به قتل برسانند، که تهدید یک حملهء موفقیت آمیز با استفاده از وایروس ایبولا را خیلی نا محتمل می سازد.
---ختم----
بالا
بازگشت