بصیرهمت
بصیر همت
مانچستر – انگلستان
سپتامبر - 2014
مجله اکونومیست چاپ لندن
Wall Street journal
پاکستان
نظری بر رویداد های اخیر در پاکستان
موسس پاکستان، محمد علی جناح ، که ارزو داشت تا پاکستان یک کشور دموکراتیک در جهان باشد،در یکی ازنخستین بیانات خویش در باره اینده پاکستان چنین بیان داشت:
ما میتوانیم مانند یک انسان ازاد زنده گی کنیم ، نفس بکشیم و بر بنیاد عقل خرد و فرهنگ و پرنسیپ های عد الت اجتماعی اسلامی بدون محدودیت زنده گی نماییم . قانون اساسی اینده پاکستان، نه بر بیروکراسی ،اتوکراسی و یا دکتاتوری ،بلکه باید روی پرنسیپ های اساسی دموکراسی استوار باشد .
متاسفانه ارزوهای جناح هیچگاهی تحقق نیافت و در طول مدت بیش از 60 سال ایجاد پاکستان، بحیث یک کشور مستقل، این کشور یک سیستم با ثبات سیاسی متکی بر اراده مردم را تجربه نکردو از همان روز های نخست، اشرافیت نظامی پاکستان بر سیستم سیاسی– نظامی این کشور مسلط گردید و این کشور سالها است دستخوش نا امنی های قومی بوده است.برغم اینکه پاکستان مدت درازی است که دارای احزاب سیاسی فعال است مگر ز استقلال پاکستان تا اکنون اردوی پاکستان در سرنوشت حکومت های انتخابی و غیر انتخابی این کشور نقش کلیدی
و تعین کننده داشته اند. اردوی پاکستان همواره در اتخاذ تصمیم رفتن به جنگ وصلح ،پالیسی خارجی از جمله چگونگی تامین روابط با هند، افغانستان و سایر کشور های همسایه و توسعه پروگرام هستوی پاکستان نقش کلیدی داشته است.با وجود موجودیت حکومت های ملکی و انتخابات سرتاسری در پاکستان،حرف اخر را اردوی پاکستان و ای اس ای میزند.
سالها است که اردو دست باز در مورد بود و نبود حکومت های انتخابی پاکستان داشته است، بخصوص با امدن جنرال ضیاالحق تغیراتی در سال 1985 در قانون اساسی پاکستان بوجود امد که مطابق ان سیستم پارالمانی پاکستان دستخوش تغیر گردید و جایش را به نوع سیستم ریاست جمهوری که درا ن ضیاالحق به حیث رییس جمهور با نفوذ میتوانست اسامبله عمومی و حکومت را منحل سازد تعویض نمود ،مگر بار دیگر در نتیجه برخی اصلاحات در سیستم سیاسی پاکستان در 1988، پاکستان دوباره به سیستم پارالمانی که برطبق ان نخست وزیر دارای صلاحیت بیشتر و رییس جمهور به نشانه سمبولیک انتخاب میگردد، بازگشت. مگر دید نظامیان پاکستان همان دید ضیاالحقی باقی ماند و بعد از این اصلاحات،با وجودیکه ارتش پاکستان قانونا صلاحیت مداخله را در سیستم سیاسی پاکستان ندارد، مگر با انهم، سه بار حکومت های انتخابی پاکستان با مداخله مستقیم یا غیر مستقیم اردوسقوط داده شده است.
این کشور هم اکنون با انبوه از بحران سیاسی، اقتصادی و امنیتی رو برو است.فقر روز افزون،کمبود انرژی،محرومیت ملیون ها طفل از اموزش، بنیاد گرایی اسلامی و تروریزم،این کشو را در بدترین حالت قرار داده است.بیش از 5 ملیون از اطفال از رفتن به مکاتب و نهاد های اموزشی محروم اند. ورلد اکونومیک فورم (ارگان مستقل ارزیابی انکشاف و توسعه اقتصادی - اجتمای بینالمللی) ،پاکستان را در ردیف خطرناکترین کشور ها، بعد از یمن و لیبی، ارزیابی نموده است.بیش از 40 هزار تن در جریان 15 سال گذشته در نتیجه حملات تروریستی کشته شده اند.پاکستان در حقیقت شدیدا نیازمند تغیر جدی در سیستم سیاسی، عدلی، قضایی و سیستم انتخاباتی اش، که همیشه ادعامیگرددکه با تقلب همراه است ،می باشد.
در انتخابات ماه می 2013 حزب نواز شریف اکثریت کرسی های پارالمان پاکستان را تصاحب نمود و انتقال قدرت از حزب مردم پاکستان برای اولین بار بعد از تکمیل مدت قانونی خویش طور مسالمت امیز به حزب نواز شریف انتقال یافت،در حالیکه قبلا حکومت های انتخابی پاکستان بدون تکمیل دوره قانونی شان با مداخله ارتش پاکستان خاتمه می یافت.مگر در ین اواخر دوباره سیل از اعتراضات سیاسی جامعه پاکستان را به خشونت و نا ارامی کشاند. در ماه اگست ،دو شخصیت سیاسی پاکستان عمران خان قهرمان سابق کریکت و فعلا سیاستمدار فعال پاکستان و طاهر القادری روحانی کانادایی – پاکستانی در راس اعتراض کننده گان بخش های از مرکز پاکستان بشمول عمارات دولتی را محاصره نمودند،مگر اپوزسیون پاکستان تحت رهبری عمران خان و القادری تا اکنون نتوانسته اند تاثیر گذار در برکناری حکومت نواز شریف باشند و طوریکه معلوم میشود اردوی پاکستان نیز علاقمند مداخله در اوضاع نیست .
گر چه حکومت نواز شریف هم اکنون با مشکلات عمده اقتصادی ازجمله کمبود شدید انرژی، بیکاری ،تهدید امنیتی طالبان و سایر گروپ های تروریستی و مار های زیر استین خود پاکستان، مخالفت احزاب و شخصیت های اپوزیسیون و مقابله با اردو روبرواست و در این اواخرمصیبت سیلابهای خانمان سوز بر شانه مردم پاکستان فشار اورده است، مگر طوریکه معلوم میشود نواز شریف تاهنوز توانسته است حکومت زاده دموکراسی نیم بند پاکستان را طور لرزان نگه دارد.اعتراضات ماه اگست تا هنوز با دست خالی همراه بوده و این اعتراضات تاهنوز کمک اردو را بخود جلب ننموده است.در کشور نزدیک به دو ملیون نفوسی پاکستان معترضین با وجود ادعای کشاندن ملیون ها معترض به خیابان ها کمتر توانستند موفق گردند تا این اعتراضات را وسیع سازند و حمایت سایر احزاب و سازمانهای اپوسیون پاکستان را جلب نمایند.
عمران خان و القادری ادعا دارند که انتخابات سال 2003 مملو از تقلب بوده و سیستم انتخاباتی پاکستان را نیازمند ریفورم و تغیرات اساسی می دانند.حزب عمران خان در انتخابات سال گذشته از جمله 342 کرسی پارالمان ، صرف به تعداد 35 کرسی را از ان حزب خود نمود.و کنترول پست های دولتی در خیبر پشتونخواه را در دست دارد . روحانی متحد عمران خان، القادری که حزب وی انتخابات سال 2013 را تحریم نمود حالا ادعا دارد که خواهان یک سیستم واقعا متکی بر دموکرسی در عمل در پاکستان است.
نواز شریف که حزبش در پنجاب پاکستان نفوذ دارد ، این ایالت( پنجاب) مرکز ثقل نفوس پاکستان محسوب میگردد. مردمان متمول و شهروندان اگاه پاکستان در همین ساحه است وشمال پنجاب منطقه استخدام اردوی پاکستان است. همین افراد تحصیلکرده پنجابی اند که سالها است بر اریکه قدرت سیاسی و نظامی پاکستان تکیه نموده و همین ها اند که طور سنتی بر مقامات بیروکراسی پاکستان، رسانه ها و وسایل جمعی پاکستان تسلط دارند.
حامیان دموکراسی و فعالین جامعه مدنی پاکستان همواره نگران این اند که نظامیان تشنه مداخله در قدرت سیاسی پاکستان به بهانه برگرداندن نظم و امنیت در پاکستان ،در صدد سقوط حکومت انتخابی نواز شریف برایند.
نواز شریف بعد از تظاهرات وسیع ماه اگست رضوان اختر را بحیث دایرکتر جدید ای اس ای پاکستان تعین نمود زیرا طوریکه افشا شده است دیرکتر قبلی ای اس ای، ظاهرالاسلام ،در تظاهرات ماه اگست برعلیه نواز
شریف دست داشته است. رضوان اختر دوست نزدیک راحیل شریف لوی درستیز پاکستان است که سال گذشته از جانب نواز شریف تعین گردید و رابطه خوبی با نواز شریف دارد.
نواز شریف میتواند در حاکمیت باقی بماند درصورتیکه از مقابله با خواسته های ارتش و نظامیان پاکستان صرفنظر نماید،مگر نواز شریف میخواهد تابر خلاف خواست اردو و نظامیان ، مناسباتش را با هند بهبود بخشد . اردو میخواهد تا ستراتژی مدل ضیا الحق در مورد افغانستان را که بنام "عمق ستراتزیک" موسوم است و تا هنوز ستراتژی سر میز جنرالان پاکستانی است ، مورد اجرا قرار دهد ،مگر نواز شریف بالنسبه خواهان تغیر در این سیاست است . نواز شریف میخواهد با طالبان پاکستانی باب مذاکره و مصالحه را باز گذارد وجنرال مشرف را به محاکمه بکشاند زیرا پرویز مشرف در سال 2007 قانون اساسی پاکستان را به تعلیق در اورد و در سال 1999کودتای نظامی را بر علیه نواز شریف براه انداخت.
برای نواز شریف مشکل است تا موفقیتی را که اوردوغان در محار کردن و دور نگه داشتن اردو در ترکیه داشت، نواز شریف نیز در پاکستان پیاده نماید .زیرا حتی برای نیرومند ترین سیاستمداران انتخابی مردم دشوار است تا ریشه عمیق نظامیان را که در سیستم سیاسی – دولتی برخی از کشور ها از جمله پاکستان، بنگله دیش ،الجزایر، ترکیه، مصر و تعدادی دیگر ازکشور ها دارند، از بطن بدور اندازند. در مورد مقایسه موقعیت نواز شریف و اوردوغان باید گفت که گرچه نواز شریف میخواهد مانند اوردوغان نقش و نفوذ ارتش و نظامیان پاکستان رادر امور سیاسی و ملکی پاکستان کمرنگ و ضعیف سازد، مگر در چنین موقعیت که نواز شریف قرار دارد خیلی ها این مقابله برایش دشوار خواهد بود زیرا پیروزی اوردوغان برارتش ،متکی بر ارتقا شاخص های اقتصادی، بهبود وضع اجتماعی اقشار مختلف مردم تحت رهبری حزب عدالت و توسعه و تحکیم پایه سیاسی حزب اوردوغان در جامعه ترکیه بود . پایان
بالا
بازگشت