پوهندوی دکتورشفیق الله انوری
فاجعۀ افغانستان
فاجعۀ افغانستان ازآوان دخول وخروج نیروهای نظامی کشورشوروی اسبق بادرگرفتن جنگ های داخلی تاامروزادامه دارد . مدت ۲۵ سال قبل بتاریخ ۱۵ برج فبروری سال ۱۹۸۹ میلادی لشکرسرخ شوروی اسبق ازطریق پل دریای آمو که سرحد بین کشورافغانستان وشوروی اسبق ( ترکمنستان وازبیکستان امروز ) راتشکیل میدهد ، دوباره با یک عالم یأس وناامیدی به کشورشان برگشتند . جنرال بوریس گروموف که ۴۶ سال عمرداشت ، آخرین سربازی بود که ده سال قبل سربازانش بتاریخ ۲۵ برج دیسامبرسال ۱۹۷۹ میلادی این کشوررااشغال نموده بود ، بصورت پای پیاده ازپل عبورنمود وتوسط کمره عکسبرداری گردید . بعدها گروموف این عمل اشغالگرانه رایکی ازاشتباهات بزرگ کشورشوراها قلمدادنمود . مدت ده سال جنگ افغانستان زندگی ۱۵۰۰۰ سربازشوروی اسبق راباخاک وخون کشانید . این کشوربعدازخروج نیروهای اشغالگربزودی برای سالیان متمادی ودرازی غرق جنگ های داخلی گردید که درآن جناح های مختلف احزاب اسلامی باهمدیگر درگیرجنگ شدیدوخانمانانسوزشدند . دراصل ازاین جنگ داخلی که تاامروزادامه دارد بالاخره تحریک طالبان بتاریخ ۲۷ برج سیپتیمبرسال ۱۹۹۶ میلادی به کمک کشوراضلاع متحدۀ امریکا کابل راتحت تسلط خویش درآوردند. این اصطلاح به اساس سیاست تفرقه افگنانۀ امریکاازبین تنظیمهای مختلف جهادی اسبق بامصرف هنگفت دالری بنام طالب عرض اندام نمود تانیروهای جاسوسی سازمان سی ،آی ، ای (CIA) امریکابه کمک سازمان جاسوسی آی ،اس ،آی پاکستان دین اسلام رادرجهان بنام بنیادگراوافراطی ،بدوی وعقب مانده بدنام نماید . همان بودکه برای باراول پلان مطروحۀ امریکادروجودطالب تطبیق گردید ومردم ستم دیدۀ افغانستان قربانی این سیاست خائینانۀ شوم واشغالگرامریکاشد. امریکایی ها این بارمیخواهند که بااستفاده ازتفرقه افگنی بین ملیتها،اقوام وقبایل مختلف افغانستان زمینۀ تجزیۀ این کشور رامساعد ساخته وبد ینرتیب شکست سیاسی شان راجبران نمایند .
درحدود ۱۵۰ سال قبل ازمداخلۀ نظامی ده سالۀ اتحادجماهیرشوروی سوسیالیستی دربرج اگست سال ۱۸۳۹ میلادی نیروهای نظامی هندبرتانیوی به تعداد ۱۶۰۰۰ سربازشهرکابل پایتخت افغانستان را نیزاشغال کرده بودند وزمامداراسبق ، دوست محمد ، راشکست داده ومجبوربه فرارساختند . چون منطقۀ فتح شده ازنظرانگریزهاآرام به نظرمیرسید . بعدازدخول موفقانۀ ، تعدادی ازسربازان شان راازگارنیزون کابل به سرعت کاهش دادند تا اینکه درخزان سال ۱۸۴۱ میلادی دراثربمیان آمدن قیام مردم افغانستان یک اجینت برتانیوی بنام الکسندر برنس بتاریخ دوم برج نوامبرسال ۱۸۴۱ میلادی وویلیم مکناتن بتاریخ ۲۳ برج دیسامبرسال ۱۸۴۱ میلادی به قتل رسیدند . این دونفرامیدداشتند تا به عنوان نماینده وفرستادۀ برتانیوی درافغانستان فعالیتهای حرفه ای ونظامی نمایند . مکناتن چند روزقبل از مرگش یادآورشده بود که این کشورآرام است . درحالیکه این کشور دریک آشوب قرارداشت . وبتاریخ ۶ برج دیسامبرعقب نشینی عاجل ۱۵۰۰۰ سرباز، زنان واطفال برتانیوی راازکابل آغازنمود . درواقعیت امراین یک مارش بدون شک بسوی مرگ بود که هیچ یکی ازآنهاجان به سلامت نبردند . این چنین حوادث وحشتناک نقاشان برتانیوی رابه نقاشی تصاویرقهرمانی وشاعرآلمانی ، تیودور فونتان ، را به قطعه شعررزمی الهام بخشید . آخرین قطعه شعرفاجعۀ افغانستان درسال ۱۸۵۹ میلادی توسط شاعرآلمانی سروده شده است : تیودورفونتان نه تنهایک شاعرآلمانی نامورعصرخویش بود،بلکه اثارعلمی وی دربخش ادبیات جهان نیز شهرت جهانی راکسب نمود . روی همرفته وی به صفت خبره واهل کارو شخصیت سرشناس درحل واقعات ،منازعات ورخدادهای بین المللی عصرخودنیزنقش فعال رابازی میکرد . شاعرموصوف یک قصیدۀ حماسی ورزمی رادرارتباط با " تراژدی وفاجعۀ افغانستان " سروده ودرآن زوال وانقراض یک فرقه کشف نیروهای نظامی استعماری برطانیوی راکه تاسال ١٩١٩ میلادی ازطرف حکومت لندن ارسال وبمنظورشکست دادن مردم افغانستان ازآن استفاده میشد،توضیح نموده است . این فاجعه ومصیبت درآنزمان آنقدرترسناک ووحشتناک بودکه با " سیزده هزارفوج جنگی قطارراه آهن حرکت نمودوواپس یک نفرزنده ازافغانستان به خانه برگشت . " هنگام ترک نمودن افغانستان گارنیزیون های نظامی انگریزهابافامیل های شان ازطریق کوتل خیبرتوسط مبارزین قبائیلی به قتل رسیدند . این فاجعه هنوز دوجنگ افغان وانگلیس رادنبال کرد .باوجود این مردم رزمجوی این کشورتوانستند که کاملا ازادغام آن تحت تسلط امپراطوری برتانیا جلوگیری نمایند . سرزمین افغانستان مانند خمرۀ بدون کف ( ته) است . هرکشوریکه درینجا میجنگد ، همیشه درموقف باخت قرارمیگیرد. این واقعیت راتاریخ باشهامت مردم غیور، شجاع وآذادمنش افغانستان بارهابه اثبات رسانیده که خلقهای هندوکش هرگزدرتواریخ گذشته شکست رانپذیرفته اندودرآینده آنرانیزنخواهند پذیرفت . فارس ها ، انگریزها وروسها درتاریخ درخشان این سرزمین رادمردان دلیر به این واقعیتها پی برده واینرافقط باتاروپودشان نیزاحساس نموده اند .
استقلال وحاکمیت سیاسی افغانستان درسال ۱۹۱۹ میلادی به اساس حقوق بین الملل کاملا برسمیت شناخته شد . اما ۶۰ سال بعد تر جنگ بین نیروهای حکومت وابسته به اتحادجماهیرشوروی سوسیالیستی اسبق ونیروهای مجاهدین شعله ورگردید . دراثرشدت جنگ سرانجام نیروهای نظامی شوروی اسبق درسال ۱۹۷۹ میلادی به حمایت ازحکومت وابسته به آن داخل خاک افغانستان گردید .هرگاه بتاریخ افغانستان نظراندازی نمایئم ، دیده میشود که همیشه مداخلات نظامی پی درپی برای مدت طولانی تلفات سنگینتری را برای مردمان ملکی واردمینماید . درسال ۱۸۴۲ میلادی مردمان بومی این سرزمین کمترمتضررگردیدند اما فوج هندبرتانیوی تقریبآ کاملا نابودگردید . بین سالهای ۱۹۷۹ و ۱۹۸۹ میلادی به تعداد ۱۵۰۰۰ سربازاتحادشوروی اسبق ازبین رفت اما درمقابل آن درحدود ۲میلیون تلفات رامردمان ملکی این سرزمین متحمل گردید وعلاوه برآن درحدود ۵ میلیون درکشورهای همجوارودیگرنقاط جهان آواره ومهاجرگردیدند . آخرین مداخلۀ نظامی بزرگ درافغانستان ازطرف کشوراضلاع متحدۀ امریکا درخزان سال ۲۰۰۱ میلادی یعنی ۵ سال بعد ازموفقیت طالبان آغازوازجانب سازمان ملل تائید شد که تا اخیرسال ۲۰۱۴ میلادی به پایان خواهد رسید . درعملیات های مشترک محاربوی به تعداد ۱۳۰۰۰۰ سربازخارجی که ازآنجمله ۱۰۰۰۰۰ آن راسربازان امریکایی تشکیل میدهد ، اشتراک میورزیدند . تاحال بیشتراز ۳۳۰۰ سربازامریکایی وقوای سازمان ناتودرجریان عملیاتهای محاربوی ازبین رفته اند که ازآنجمله درسال ۲۰۰۸ میلادی این تلفات به تعداد ۲۵۰۰ میرسید. تلفات مردمان ملکی درین جنگ خانمانسوزتخمین زده نمیشود . بتاریخ چهارم برج سیپتیمبرسال ٢٠٠٩ میلادی دراثر یک حملۀ هوایی نیروهای نظامی آلمان به تعداد ۱۴۲ نفر ازساکنین دهکدۀ چاردرۀ ولایت کندز که درحال گرفتن تیل ازدوتانکربازداشت شده نفتی توسط طالبان بودندموردحمله قرارگرفته وبه خاک وخون کشانیده شدند. باانجام دادن این حملۀ بیرحمانۀ هوایی کشورجمهوری اتحادی آلمان فدرال جرم سنگینی رامتحمل گردید . اگراین چنین عمل خونریزی درسال ١٩٤٦ میلادی صورت میگرفت ،نه تنهادرکمیسیون های تحقیقاتی پارلمان درعقب درهای بسته ومسدودموردبحث قرارداده میشد ،بلکه درمحکمه ودیوان عالی جنایتکاران جنگی نورنبرگ ( Nürnberg) تحقیق وبررسی میگردید.
اکنون سربازان کشورهای خارجی درحال آمادگی خارج شدن ازافغانستان اند وتاپایان سال ۲۰۱۴ میلادی قراراظهارات سکرترعمومی قوای نظامی ناتو ، اندرز فوګ راسموسن ، کاملا خارج خواهندشد . درحالیکه کشورافغانستان درلحظات حساس تاریخی قرارداشته وهرلحظه امکان این وجوددارد که بطرف یک بحران بغرنج برود وتمام دستاورد های سیزده سال یکسان به خاک برابرشود . درینجاقابل تذکرمیدانم که مداخلۀ نظامی سال ۲۰۰۱ میلادی نیزسرنوشت این کشوررابهترنساخت وآیندۀ آنرامبهم وتاریک گذاشت.
مؤخذ :
*TILL BASTIAN, (2014): Das Trauerspiel von Afghanistan . 69.Jahrgang/Nr.39 . ND-Zeitung .Berliner-Ausgabe. S.25 .
برلین آلمان ۲۱/۰۸/۲۰۱۴
ش. انوری
بالا
بازگشت