بصیرهمت
بصیر همت
مارچ – 2014
مانچستر – انگلستان
بحران اکراین
اکرایین میان "طاعون" اتحادیه اروپا و"وبای" روسیه
اهمیت سیاسی - نظامی و جیوپولیتیک اکرایین و کریمیه
برد و باخت روسیه در مورد پیوستن کریمیه به روسیه
اکراین در نیمه قرن هجده ازسلطه استعماری ترکان عثمانی رهایی یافت و تحت حاکمیت دولت تزاری روسیه قرار گرفت و در سال 1922 بحیث یکی از جمهوری های نیرومند اتحاد شوروی شناخته شد.در سال 1991 بعد از فروپاشی اتحاد شوروی بحیث یک کشور مستقل در امدو مطابق پیمان سال 1994 که بین اکرایین و روسیه در حضور کشور های مقتدر عضو اتحادیه اروپا و ایالات متحده بامضا رسید ،امنیت سرحدات و تمامیت ارضی اکراین درعوض محو ذخایر هستوی اکراین تضمین گردید.
اکراین که دارای 45 ملیون نفوس است با داشتن 2782 کیلومتر سرحد با بحیره سیاه، در موقعیت ژیو پولیتیک حساسی قرار دارد زیرا از یکطرف پیوند دهنده شمال اروپا در منطقه بحیره بالتیک به جنوب شرق اروپا در بحیره سیاه است واز جانب دیگر مرکز حمل و نقل جنوب به شمال و شرق یه غرب اروپامحسوب میگردد. این کشور از جمله حاصلخیز ترین کشور های اروپایی بوده و از اهمیت خاص اقتصادی برای اتحادیه اروپا برخوردار است.
قدرت های جهانی همواره، چه در سطح منطقه ای و چه جهانی، در خارج از مرز های خود در سرزمین های مجاور همسایه و منطقه در جستجوی سنگر های کلیدی و جیوپولیتیک اند.ناتو در تلاش اوردن اکرایین به اتحادیه اروپا و پیمان ناتو است و روسیه نیز رفتن اکرایین بجانب غرب را تلاش های دقیقا سازماندهی شده امریکا و اتحادیه اروپا و پیشروی ناتو به مرز های خویش ارزیابی می نماید.
اهمیت جیوپولیتیک اکرایین را از توصیه های بریژنسکی تیوریسن امریکایی بر سیاستمداران امریکا میتوان فهمید.
بریژنسکی در کاتب "صفحه بزرگ شطرنج " خویش خاطر نشان میسازد که "اکرایین جزئ کشور های محور ژیوپولیتیک محسوب میگردد، صرف وجود ان بعنوان یک کشور مستقل به دگرگونی روسیه کمک میکند زیرا بدون اکرایین روسیه دیگر یک امپراطوری یورو – اسیایی نیست." وی در کتاب دیگرش "انتخاب واقعی"در باره نقش و جایگاه اکرایین در اروپا می نویسد."توسعه قلمرو اروپایی-اتلانتیکی ایجاب میکند که کشور های تازه به استقلال رسیده شوروی سابق بخصوص اکرایین به ان ملحق گردند."
بیش از یکدهه است که اکراین به مرکز تقابل سیاسی – نظامی بین اتحادیه اروپا و روسیه مبدل گردیده است . بایک نگاه کوتاه ولی دقیق در نقشه جهان میتوان اهمیت ژیو پولیتیک اکرایین را مجسم نمود که با تسلط ابهای بندری اکرایین میتوان سلطان بحیره سیاه در ساحه یورو – اسیا شد.
امریکایی ها میدانند که با امدن اکرایین به اتحادیه اروپا کنترول شرق اروپا تکمیل خواهد شد و ناتو خود را بر جوار سرحدات روسیه می رساند.با سقوط و فروپاشی اتحاد شوروی ایالات متحده پالیسی تضعیف و محاصره روسیه را اتخاذ نمود.بکمک ایالات متحده و کشور های نیرومند اتحادیه اروپا 12 کشور اروپای شرقی که سابق در محور سیستم سوسیالیستی شوروی قرار داشتند به عضویت اتحادیه اروپا و ناتو در امدند.
برای روسیه شمولیت اکرایین در اتحادیه اروپا و بخصوص شمولیت ان به عضویت پبمان ناتو غیر قابل قبول است .روسیه از لحاظ پبوند جیوگرافیک، فرهنگی و اقتصادی خود را به اکرایین بیش از هر کشور اروپایی نزدیکتر میداند و ریشه عمیق تاریخی و اتنیکی در شرق و جنوب اکرایین دارد و بیش از هشت ملیون نقوس اکرایین روس اند و تعدادی هم که از لحاظ اتنیکی روس نیستند زبان روسی، زبان زنده گی روزمره انها است.
اکرایین برای پوتین انقدرارزش جیوپولیتیک و سیاسی دارد که کیوبا برای جان اف کنیدی در زمانش داشت.
از این لحاظ است که روسیه میخواهد تا اکرایین را در حلقه تجارتی و گمرکی روسیه، بیلاروس و قزاقستان شامل سازد و از شامل شدنش در اتحادیه اروپا و پیمان ناتو تا حد که بتواند جلوگیری نماید ویا تا حد ممکن اکرایین را بحیث کشوری که هم با روسیه نزدیک باشد وهم با اتحادیه اروپا روایط سیاسی تجارتی و فرهنگی داشته باشد نگاه دارد.
بحران اخیر از کجا اغاز شد؟
بحران در ماه نوامبر 2013 زمانی اغاز شد که یونوکویچ رییس جمهور اکرایین ازا مضا پیمان تجارتی و گمرکی جدید که بر طبق ان شرایط بهتری برای نزدیکی اکرایین به اتحادیه گمرکی و تجارتی اتحادیه اروپا مساعد میگردید،امتناع نمود و در مقابل روسیه بخاطر جلب اکرایین به اتحادیه گمرکی روسیه، بیلا روس و قزاقستان،سند کمک مالی مبلغ 15 ملیارد دالر را طی دوسال اینده به اکرایین و تنقیص در قیمت فروش گاز را به این کشور تا 30 فیصد، استثنا"، امضا نمودکه مورد قبول دولت یونوکویچ قرار گرفت . مگر این توافق برای اپوزیسیون و احزاب افراطی ناسیو نالیست و برخی گروه های افراطی اکرایین که بی صبرانه رویای پیوستن اکرایین را به اتحادیه اروپا در سر داشته و دارند مورد قبول نبود.
اعتراضات که در اغاز مسالمت امیز و صلح امیز بود بیش از سه ماه در میدان ازادی کیف ادامه یافت .
پالیسی ضعیف و اتوکراتیک یونوکویچ رییس جمهور برکنار شده اکرایین ، بی اهمیت دادن به ماهیت این اعتراضات و عدم اتخاذ تدابیر امنیتی لازم و مداخله اشکار و مخفی غرب، از جمله ایالات متحده، تامین مالی و تحریک اپوزیسیون و تبلیغات وسیع و دامنه دار رسانه های غربی بخصوص نفوذ یکعده گروپ ها و افراد نشنلست افراطی در رهبری این اعتراضات ،باعث شد تا این تظاهرات باعث کشتار بیش از 70 تن گردد.مسکو جدا ادعادارد که کمک های مالی و سیاسی ایالت متحده به افراط گرایان و نشنلیست های اکراین و بخصوص تربیه بالفعل نشنلیست ها ،تروریست ها و نیو فاشیست ها در پولند و لتوانی و اعزام انها به کیف باعث تشنج اوضاع گردید.
در حالیکه با وساطت مستقیم وزرای خارجه جرمنی، فرانسه و پولند در کیف، با حضور نماینده روسیه ، بین اپوزسیون ورییس جمهور اکرایین، یونوکویچ،سندی بامضا رسید که مطابق ان زندانیان سیاسی باید رها ،برخی صلاحیت های رییس جمهور به پارالمان داده شود و انتخابات قبل از موقع در ماه دسیمبر امسال در کشور برگذار گردد که این راه بهتر برای ختم خشونت و تامین صلح وثبات بود،مگر بعد از گذشت بیست وچهار ساعت از امضا ی سند،اپوزیسیون مسلح از اجرای این توافقنامه سرباز زدندو توافق را احترام ننموده با سلاح های سبک و انفجاری براشغال تاسیات دولتی ادامه دادند و خونریزی ادامه یافت که در نتیجه منجر بر فرار یونوکویچ رییس جمهور اکرایین گردید و برخی مقامات غربی تحت رهبری سی ای ای نیز خواستند این بحران را تقویه و یونوکویچ را سقوط دهند .
جانب امریکا معترضین کیف راحامیان دموکراسی و دولت موقت کنونی را دولت قانونی اکراین میداند و اماده هرگونه همکاری مالی و سیاسی است.در مقابل دولت روسیه سقوط یونوکویچ را یک کودتای سازماندهی شده از جانب غرب و کودتای افراطیون نشنلیست و نیو نازی های اکراین در برابر دولت قانونی وانتخابی اکراین می داند.
بنا بر ارزیابی تعدادی از تحلیلگران سیاسی،نفوذ گروپ های فعال افراطی نشنلیست که برخی از انها معتقد بر ایدیای ستیپان باندیرا ، هستند، در درون احزاب فعال کنونی اکراین چون حزب سوبوده یا ازادی، حزب پدری اکراین، حزب اسامبله ملی و گروه دفاع خودی با عث گردید تا هرگونه توافق با دولت یونوکویچ را برهم زده و وی را سقوط دهند. (ستیپان باندیرا،اکرایینی افراطی بود که در جریان جنگ دوم جهانی یکجا با نازی ها برعلیه روسیه و یهودی ها اعمال خشونت امیزی را انجام داد.)
یقینا حضور جان مک کین سناتور محافظه کار امریکا و گل گذاری جان کیری وزیر خارجه امریکا در میدان کیف ووعده 5 ملیارد دالری کمک مالی قصر سفید به دولت موقت اکراین، دفاع اشکار و پنهان امریکا و اتحادیه اروپا از دولت موقت اکراین، بر موضعگیری سرسختانه روسیه تاثیر منفی بیشتر گذاشت.
و اما در مورد کریمیه:
منطقه کریمیه برای نخستین بار در زمان کاترین روسیه به تسلط روسیه در امد و بعد از تاسس اتحاد جماهیر شوروی در سال 1954 در زمان خروشچف که خود اکرایینی اصل بود به جمهوری اکراین شوروی داده شد.کریمیه که دارای دوملیون و سیصد هزار نفوس است و براساس سرشماری سال 2001 ،% 58.59 روس در حدود 24% اکرایینی و%12 تا تار هادر کریمیه زنده گی می نمایند.
بعد از فروپاشی اتحاد شوروی در 1991 یلسن رییس جمهوری انزمان روسیه موافقت نمود که شبه جزیره کریمیه همچنان بخش از خاک اکرایین باقی بماند و نیروی دریایی روسیه با پرداخت اجاره سالانه، این بندر را به اجاره بگیرد، البته این قرارداد تا سال 2017 مورد اعتبار بود که با بقدرت رسیدن خانم تیمه شنکو سیاستمدار متمایل به غرب وی خواست تابه حضور قوت های بحری روسیه را بعد از 2017 در کریمیه پایان دهد واین قرار داد را دیگر تمدید ننماید مگر چانس برایش یاری نکرد و در انتخابات ریاست جمهوری سال 2010 بجایش یونوکویچ که علاقمند بیشتر به حلقه تجارتی و گمرکی سیاسی روسیه بودبقدرت رسید و قرار داد حضور قوت های بحری روسیه را الی سال 2042 تمدید نمود.روسیه البته در برابر این حضور نظامی اش متقاعد به پرداخت سالانه مبلغ یکصد ملیون دالربه اکرایین گردید و قیمت فروش گازش را به اکرایین 30 در صد تخفیف داد.مطابق قرارداد منعقده روسیه حق دارد تا 388 کشتی، 161 هواپیما و هیلیکوپتر و تا حدود25 هزار سرباز نظامی در کریمیه داشته باشد.
روز 16 مارچ ریفراندم پیوستن و یا نپیوستن کریمیه به روسیه از جانب حکومت خود مختار کریمیه سازماندهی گردید که در نتیجه قریب به 97 فیصد مردم کریمیه با پیوستن به روسیه و بریدن از اکرایین رای دادند .در حالیکه نهاد های نظارت بینالملی رسما از این ریفراندم نظارت رسمی نداشتند مگرروزنامه نگاران و نماینده گان رادیو ها وسایر رسانه های جمعی بیش از 26کشور حضور وسیع داشتند.یکروز قبل از ریفراندم بتاریخ پانزدهم تلویزیون مارچ شورای امنیت سازملل با 13 رای موفق ،یک رای مخالف، روسیه، ورای ممتنع جمهوری چین، این ریفراندم را غیر قانونی خواند و اتحادیه اروپا شدیدا انرا محکوم نمودو انرا اقدامی برعلیه حاکمیت اکراین خواند.
اتحادیه اروپا و ایالات متحده امریکا فورا بعنوان گام نخست برای تعدادی از رهبران و مقامات عالیرتبه روسی و کریمیه تحریم های را شامل عدم صدور ویزه و مسدود سازی دارایی های بانکی انها اعلام نمود و هژدهم مارچ فقط دوروز بعد از ریفراندم کریمیه ولادیمیر پوتین رییس جمهور روسیه با حضور هیات باصلاحیت کریمیه در مسکو و نماینده گان پارالمان روسیه سند الحاق کریمیه را بحیث جز قلمرو فدراتیف روسیه بامضا رسانید.
در پیوستن کریمیه با روسیه، برد و باخت روسیه کدام ها اند.
روسیه همین اکنون در برابر عکس العمل شدید سیاسی و اقتصادی اتحادیه اروپا و ایالات متحده قرار گرفته است. اتحادیه اروبا همین اکنون قبل ازهمه عدم صور ویزه برایتعدادی از تجاران و سیاستمداران روس و کریمیه و مسدود سازی داراری های انها،معطل قراردادن تمرینات مشترک نظامی از جانب بریتانیا و معطل قراردادن فروش وسایل و تامینات نظامی برای روسیه را اعلام داشت. جدی ترین اقدامات اینده اتحادیه اروپا و ایالات متحده اینها خواهد بود:
- تحریم اقتصادی ازجمله تنزیل ورود اموال روسی ازجمله ورود مواد نفتی و گاز ازروسیه به اروپا . همین اکنون نیم در امد ملی روسیه متکی بر صادرات مواد طبیعی روسیه چون تیل وگاز است و در حدود 80 فیصد مواد نفتی و 70 فیصد گاز 50 فیصد ذغال روسیه را اروپا خریداری می نمایدو اکراین خاصتا وارد کننده 70 فیصد گاز 80 فیصد مواد نفتی از روسیه است.یقینا تحریم های اقتصادی غرب در دراز مدت بالای روسیه تاثیر منفی جدی خواهد گذاشت و در مقابل با نیازمندی که اروپا به مواد نفتی و گاز وسایر مواد خام روسیه دارد و روسیه از جمله عمده ترین کشور مصرف کننده اموال و محصولات اروپا است، این تحریم ها تاثیر منفی جد ی را براروپا نیز خواهد داست.
- مسدود سازی برخی حسابات بانکی سرمایه داران روسی و عمل شدید تر از اینها خارج ساختن روسیه از اتحادیه کشور های بزرگ سرمایه داری جهان جی8 .( امسال روسیه مهماندار جلسه رهبران جی 8 در سوچی است. )
- تسریع پیوستن اکرایین به پیمان اتلانتیک شمالی ناتوو تسریع پلان نصب راکت های بالیستیک در پولند و چک که برای روسیه خیلی ها گران تمام خواهد شد.
(قابل یاد اوریست که بعد از جنگ روسیه با گرجستان در 2008 که روسیه قوت های خود را به اوسیتیای جنوبی که اعلام استقلال کرده بود فرستاد و غرب از مداخله مستقیم ودرگیری با روسیه اجتناب نمود و عساکر گرجی ان مناطق را ترک نمودند.غرب تحریم های را بر علیه روسها اعمال نمود که بزودی رفع گردید. )
در مقابل روسیه چه بدست خواهد اورد ؟
روسیه در کریمیه، سو ستوپول ، پایگاه مهم نظامی دارد و قراریکه قبلا اشاره شد مطابق قرارداد 1997، روسیه اجازه دارد تا در حدود 388 کشتی 161 هواپیما و هیلیکوپتر و تا حدود 25 هزار سریاز در کریمیه داشته باشد.با الحاق کریمیه به روسیه این حضورنظامی از حالت اجاره ای و موقتی به حضور دایمی مبدل میگرددو به روسیه امکان میدهدتا حوزه نفوذش را از کریمیه تا شرق بحیره مدیترانه، کانال سویز و سواحل اقیانوس هند گسترش دهد.و قدرت دریایی اشرا در این منطقه خیلی ها حساس که اهمیت مهم ژیو پولیتیک برای روسیه دارد ،تقویت نموده انرابا وسایل مدرن نظامی مجهز سازد.
باالحاق کریمیه به روسیه ،روسیه دیگر مکلف نیست تا سالانه مبلغ 100 ملیون دالر را به اکرایین بپردازد و همچنان مکلف به تنقیص 30فیصد قیمت گازش به اکرایین نمی باشد.. پایان
.
بالا
بازگشت