توریالی رزاقیار
جاده ابریشم
جاده ابریشم ( طریق الحریر ) طی سده های متوالی بزرگترین مسیر زمینی بازرگانی بود که قاره های آسیا ، افریقا و اروپا را بهم گره زده و بمثابه پلی میان شرق و غرب نقش بزرگی در پیشرفت و تمدن جهانی ایفا کرد . این بزرگ راه که پیشینه آن به حدود چهار تا شش هزار سال پیش از میلاد بر می گردد و در مقاطع مختلف زمانی بنام های " جاده شاهی " ، " جاده شرق و غرب " و " راه ادویه " نیز یاد گریده برای بار نخست در سال 1877 میلادی از سوی فردیناند فون ریشتهفون جغرافیادان آلمانی بنام جاده ابریشم مسمی گردید بدلیل آنکه از این مسیر مقدار زیاد ابریشم گرانبهای چینی به کشور ها و سرزمین های دیگر منتقل میگردید . فردیناند مسیری به درازای هفت هزار کیلو متر را جاده ابریشم نامید که چین مبداء ، خراسان ( بلخ ) میانه و هند پایانه آن بود . آثار ، شواهد و مدارک تاریخی بیان میدارد که بلخ بعنوان یکی از چهار شهر بزرگ خراسان و خلم ( برج سنگی ) بحیث یکی از هزار شهر معروف باختر تلاقی گاه و محل داد وستد و تنگی خلم ( دروازه سنگی هندوکش ) و تنگی ابریشم جلال آباد گذرگاه کاروان ها و کاروانیانی بودند که از چین و مغرب آمد و شد داشتند . کاروان های که از مسیر جاده ابریشم طی طریق میکردند با خود مواد خوراکی ، پوشاک ، عطریات ، ادویه ، سنگ های قیمتی ، ابریشم و سایر کالا ها را حمل مینمودند .
جاده ابریشم که در شبانه روز بانگ و نوای کاروان ها و کاروانیان گوش جانش را به نوازش می گرفت ، نبضش را به تپش می آورد و فضایش را مترنم می گردانید در هر گام وهر اوتراقگاه سخاوتمندانه سیری و معموری را ارمغان دهکده ها ، روستا ها و شهرهای همجوارش میکرد و در آن روزگار پیش قراول و قافله سالار رونق و ابهت تاریخی ، اقتصادی و فرهنگی شرق و غرب گردیده بود . موجودیت کاروان سرا ها ، چایخانه ها ، آب انبار ها ، گرمابه ها ، سردابه ها ، قلعه ها ، برج ها و بارو های پاسبانی ، شهر های بسیار سکنه ، بازار های پرسود و ساحات باستانی نه تنها بازرگانان بلکه جهانگردان ، باستان شناسان و جغرافیا دانان را نیز به جاده ابریشم می کشانید و فرصت بازرگانی و آشنایی و تبادله های فرهنگی را به وسعت چین ، هند ، خراسان و بیشمار کشور های دیگر به اوشان می بخشید .
پس از سده نهم میلادی با رشد فنون دریا نوردی و امکان پذیر شدن حمل و نقل از طریق دریا ها آهسته آهسته از شهرت و اهمیت جاده ابریشم کاسته شد و پس از 1700 سال بیداری و میزبانی سر انجام در قرن پانزدهم میلادی بانگ جرس کاروان ها و نوای کاروانیان در قلب جاده ابریشم فرو مرد و این مسیر تاریخی متروک گردید .
در فرجام گفتنی و مایه دلگرمی است که با توجه به پیشینه و جایگاه تاریخی ، اقتصادی و فرهنگی دیرینه و پارینه جاده ابریشم ، سازمان یونسکو از چند سالی به این سو در تلاش شناسایی و احیای دوباره این مسیر بنام " جاده گفتگو " بر آمده است که اگر این تلاش بجایی برسد از اهمیت ویژه و بسزای اقتصادی و فرهنگی برخوردار خواهد بود .
پژوهش و نگارش : توریالی رزاقیار
بالا
بازگشت