پرتو نادری
رییس مدینۀ فاضله در اندیشۀ ابونصر فارابی
فارابی هرکسی را به رياست مدينۀ
فاضلۀ خويش بر نمی گزيند. به مفهوم ديگر هر کسی شايسته گی آن را ندارد که به
مقام رياست مدينۀ فاضلۀ او تکيه بزند. همان گونه که مدینۀ فاضله از نظر فارابی
ويژه گی ها و مشخصاتی دارد، به همان گونه صفات و ويژه گي هایی را نیز برای رییس
مدینۀ فاضله مشخص می سازد.
رییس مدينۀ فاضله بايد پيش
ازهمه سالم الاعضا باشد، صفات نيکو و ستوده داشته و ازصفات ناشايسته به دور
باشد، تیز فهم و با ذکاوت باشد ، حافظۀ قوی داشته باشد،
علم را دوست بدارد و منقاد آن باشد. از زن باره گی بپرهیزد، به نوشیدن شراب
آزمند نباشد. راستی را دوست بدارد و با دروغ و دروغگو دشمن باشد. بزرگمنش بوده
ودو ستدارکرامت انسان باشد. عدل گستر باشد و عادل را دوست بدارد. با ظلم و ظالم
دشمن باشد. صاحب عزم استوار باشد. متاع دنیا او را نفریبد و کلام آخر این که
فیلسوف واهل خرد باشد. به نظر فارابی هر مدينه یی که آن را فلاسفه و خردمندانی
با چنين صفاتی رهبری نکند، نه آن مدینه فاضله است و نه هم مردمان آن ها امت
فاضله اند. باید ذکر کرد که سده ها پیش از فارابی ، افلاتون نیز دانش را معیار
گزینش به رهبری مدينۀ فاضله دانسته بود. چنان که از او آمده است: « بسیار کسانی
به سوی رهبری می تازند ؛ ولی تنها آن کسی که به علم سلطنت و رهبری واقف است،
خود را به هدف می رساند.»
مدینه فاضله ازنظر فارابی پدیدۀ
ثابت وغیر قابل تغیرنیست؛ بلکه مدينۀ فاضله يک جامعۀ نظام مند است و اگر دراین
نظام خللی پدید آید که چگونه گی آن را تغیر دهد ، درآن صورت نمی تواند مدینه،
مدینۀ فاضله باقی بماند. مثلاً اگر رییس مدینۀ فاضله، صفات لازم را نداشته باشد
و یا هم اگر با چنین صفاتی ستوده متصف بوده؛ ولی بعداً این صفات در او خلل
پذیرد و یا هم دست خوش نابودی شوند، درچنین صورتی نیز مدینۀ فاضله ماهیت خود را
ازدست داده و به دینۀ مبدله که در میان مدینۀ فاضله و مدينۀ نازله قراردارد،
بدل می شود. به بیان ديگر مدينۀ مبدله درميان جامعۀ عالی وفاسد قرار دارد و در
آن ترکیبی از آرای
نيک و بد ديده می شود.
هفدهم
جنوری 2014
بالا
بازگشت