عید محمد عزیزپور
نام کشور چین به فارسی چین است یا چینا؟
هر زبانی برای یک کشور نامی دارد و آن نام یا یک بومواژۀ خودی است و یا یک وامواژۀ خارجی که بر بنیاد دادوستد های تاریخی راهش را به زبان ملی یک کشور گشوده است. اما زمانی که نام وارد زبان میشود و زبان هم آن را به همان شکل می پذیرد، دیگر جزو از زبان بوده و از دستور زبان خودی نمی تواند سربپیچد. به عبارت دیگر، در هر واژۀ یک زبان، قاعده ها و هنجار های دستور زبان همان زبان حاکم است، نه زبان بیگانه، قرقی ندارد که آن واژه وامواژه است یا بومواژه.
اما نام چین چیزی نو در کشور ما نیست که ما بر سر نام آن اختلاف نظر داشته باشیم که عدۀ آن را چین و گروهی هم چینا بگویند. این نام سابقۀ کهن و دیرین در نزد مردم ما دارد. این کمترین از زمانی که نام این کشور را شنیده یا خوانده ام، به همین نام شنیده ام. به استثنای نام های ختا و ختن که ختا به احتمال قوی از راه فارسی به زبان روسی رفته و به روسی آن را کیتای ساخته اند.
نام عربی کشور چین، صین (یا الصین) است، هموزن چین، می باشد و بازهم می توان
گمان کرد که از فارسی به آن زبان وارد شده است. چون به زبان عربی حرف چ نیست،
مطابق به دستور زبان عربی از ص استفاده کرده و از صین، چین ساخته اند، اما در
عربی نو آن را الشین هم می گویند.
به هرحال، شاید کسی تا اینجا این پرسش را بی معنا بداند. زیرا تا به حال من کسی
را ندیده ام بگوید که نام کشور چین به زبان فارسی چینا است. درست هم است زیرا
نام کشور چین به فارسی چینا نیست و کسی هم چین را چینا نخواهد گفت.
ما به زبان فارسی یک یا (ی) داریم که یای نسبتی نام دارد. با این یای نسبتی می
توان از کابل، کابلی ساخت، از کوه، کوهی، از زمین، زمینی، از آسمان، آسمانی،
پاکستان، پاکستانی، و از چین هم چینی...... مانند کالاهای چینی، زبانی چینی،
فرهنگ چینی و دارو های چینی و مانند اینها.
این است آنچه دستور زبان فارسی به ما می آموزاند.
اما هرگز نمی توانیم، از کابل، کابلایی ساخت، و نیز از کوه، کوهایی، از زمین، زمینایی، از آسمان، آسمانایی، از پاکستان، پاکستانایی، و از چین، چینایی، زیرا دستور زبان فارسی حق چنین کاری را نمی دهد، مگر اینکه ما ازین دستور سرکشی کنیم که کار جدا است.
این یک قاعدۀ بسیار ساده، روشن و استوار است. اگر از زمین، زمینایی، از آسمان، آسمانایی، از پاکستان، پاکستانایی، و از چین، چینایی برسازیم، از هنجار و دستور روشن یاد شدۀ زبان فارسی سرپیچیده ایم و آن نارواست. اگر نیک بیاندیشیم، سرپیچی از دستور زبان فارسی به این زبان زیان می رساند.
درزبان انگلیسی چین را چاینا میگویند. اگر کسی میخواهد از نام انگلیسی کشور چین استفاده کند و آن را به جای نام فارسی آن استفاده کند، پس باید بگوید چاینایی یا تنها چاینا (مانند مردم چاینا)، تا معلوم شود که انگلیسی نیک میداند. این کار تنها برای کسانی که فخرفروشی می کنند، لازم می افتد.
اما من نمیفهمم که چرا برخی از نویسندگان ما که در روزنامه های معتبر کشور مانند روزنامۀ 8 صبح، ماندگار و چندتای دیگر مقاله می نویسند به این امر توجه نمیکنند: نمیدانم چرا چینایی مینویسند، حال اینکه نام این کشور به فارسی چینا نیست تا با یای نسبتی آن را چینایی ساخت؟؟؟
البته این کار تنها به چینایی خلاصه نمی شود. کم نیست کسانیکه بدون زحمت دادن بخود و توجه و دلسوزی به زبانی که می نویسند، وازه های بیگانه را بادستور زبان بیگانه یکجا وارد زبان می کنند: مانند از نشنل، نشنلی، از انترنشنل، انترنشنلی، از کنوینشن، کنوینشنلی، از میتود، میتودیک، از ساینس، ساینتیفیک، از سیستم، سیستمیک یا سیتمایتک، از ارگان، ارگانیک، از نورم، نورمال و غیره.
البته برای هریک ازین واژه ها، واژه های به زبان فارسی وجود دارند که اگر کمی جستجو و کنجکاوی کرد می توان برای هریک اینها، واژه های درست بومی یافت.
هر واژه وقتی که داخل یک زبان می شود، پیرو دستور زبان و قاعده ها و هنجارهای همان زبان می شود. اگر از دستور زبان خودی استفاده نشود، زبان زبندگی و رویندگی اش را می بازد. اما بهتر از همه این است که برای هر یک ازین واژه ها برابرهای فارسی آن را به کارببریم.
برای اینکه از موضوع دور نشویم، می گویم که چون نام کشور چین، به زبان فارسی چین است، با افزودن یای نسبتی به آن، از چین، چینی می سازیم نه چینایی. چینایی نوشتن سرپیچی از دستور زبان فارسی دری است.
عید محمد عزیزپور
١٥ فبروری ٢٠١٥
بالا
بازگشت