پوهندوی دوکتور انور ترابی
پوهندوی دوکتور انور ترابی
دوکتور علوم طب
ز ند گی زیر سایه استرس یا فشار روحی
بخش پایانی
علاج طبعی استرس :
در این بحث علاج و مداوای استرس بدون استفاده و استعمال ادویه جات صنعی مورد مداقه قرار میگیرد ،به این معنی که اتخاذ تدابیر و کار برد شیوه های بخصوص در زندگی شخصی میتواند زمینه محو فشار روحی را میسر سازد .
--- ورزش :
یکی از شیوه های علاج طبعی استرس ورزش به شمار میرود و این عمل تأثیر فوق ا لعاده در نفی اعراض استرس به جا میگذارد .
هرچند امروزه مردم از لحاظ جسمی و بدنی فعالیت هایی دارند ،ولی این فعالیت ها فعالیت های سالمی نیستند و در اغلب اوقات خود موجب ایجاد استرس میشوند مثل دویدن با سرعت به منظور رسیدن به محلی و یا هدفی و یا سایر حرکات فزیکی که جهت اجرای کار روزانه انجام میشود .این گونه فعالیت ها نمیتواند نیاز شخص را به ورزش از میان بردارد ،بنا بر آ ن لازم است تا ساعاتی را مخصوص برای ورزش به هدف ورزش نه چیز دیگر اختصاص داد و تمرینات سالم ورزشی را انجام داد.
کسانیکه در برنامه های ورزشی اشتراک مینمایند فواید زیادی نصیب شان میگرد د.
علاوه بر فواید فزیکی ورزش از قبیل جلوگیری از امراض قلبی ، اضافه وزن ،پوکی استخوان وسایر موارد دیگر ، ورزش دارای فواید روان شناختی عمیق است از جمله کاهش افسردگی ، کاهش اضطراب و مهمتر از آ ن ایجاد حفاظت در مقابل استرس .
تأثیر ورزش در پیشگیری و در مان استرس بسیار مهم و شناخته شده است ،این امر میتواند به علت اثر ورزش بر سیستم معافیت بدن توجیه شود .ورزش باعث افزایش فعالیت انتی کور ها میشود و نیز باعث میشود که لنفو سیتهای نوع ( تی) افزایش پیدا کند که اینها در واقع حامل انتی کور ها هستند .انتی کور ها در واقع سبب میشوند تا انتی ژن ها قبل از اینکه در وجود به ما ضر ر برسانند خنثی شوند . فواید ورزش در ارتقا و گسترش رفتار ها و نگرش های مثبت و بالا بردن اعتماد به نفس و خود شناسی و عزت نفس که از عوامل مهم در کاهش استرس هستند شناخته شده است .
تغذیه مناسب داشته باشید :
تغذیه نقش مهمی در سلامت جسمی و روانی افراد دا رد.همانگونه که مصرف برخی مواد غذایی در حالت افراط موجب پیدایش انواع سرطان ها میشود ،به همین ترتیب مقاومت افراد را در برابر انواعی از امراض مانند فشار خون بالا،کلیستیرول بالا و استرس نیز تحت تأثیر قرار میدهد.واکنش اشخاص در مقابل استرس ها با نوع تغذیه آ نها ارتباط مستقیم دارد . مصرف مشروبات الکلی ، سگرت ،غذاهای آ ماده شده،ادویه جات ،با افزایش استرس رابطه نشان میدهند ،بنا براین توصیه میشود برنامه غذایی افراد به ویژه اشخاصیکه در معرض استرس بیشتر قرار دارند ،بصورت سالم تری برنامه ریزی شود . در این برنامه های غذایی علاوه بر رعایت میزان کالوری مورد نیاز برای هر جنس و هر گروه سنی بهتر است از یک مواد غذایی استفاده بهتر به عمل بیاید .
مصرف ویتامین ها و به خصوص ویتامین سی و ویتامین های گروپ بی در این حالت اهمیت اساسی دارد . استفاده از میوه جات گوناگون نیاز های طبعی وجود را برآ ورده میسازد ،ازمیان میوه ها نیز برخی خواص بیشری در معالجه استرس از خود نشان میدهند . خواص کیوی در میان میوه ها برای مبارزه علیه استرس و بیماری های دیگر شناخته شده است ،بنا براین توصیه میشود روزانه از دو تا چهار دانه کیوی مورد استفاده قرار داده شود . مصرف شیرالبته نه به مقدار زیاد استرس را کاهش میدهد .مصرف شیر به ویژه قبل از خواب ایجاد آ رامش نموده و خواب راحتی را برای فرد فراهم میکند
مصرف شیر در ساعات پر استرس و فشار روحی زیاد توصیه میشود .تنظیم اوقات غذایی در کاهش فشار روحی نقش مثبت ایفا مینماید به این معنی که غذا را دقیقآ در ساعات معینه باید صرف نمود .حد اقل سه الا چهار ساعت قبل از خواب نباید غذا صرف نمود .
خواب خود را تنظیم نمایید :
خواب یک فکتور مهم در چرخه استرس است .عوامل مختلفی ممکن است ایجاد استرس کرده و به این ترتیب خواب فرد را تحت تأثیر قرار دهند و شخص را دچار بی خوابی یا بد خوابی کنند ،از سوی دیگر هر عامل دیگری که موجب بیخوابی شود برای فرد تولید استرس کرده و با کاهش توان جسمی و روانی تحمل فرد را برای مقابله با رخداد های روز مره زندگی کاهش میدهد . تلاش کنید تا همیشه حفظ ا لصحه خواب را مراعات کنید تا خواب خوشی داشته باشید و نکاتی را که به فراهم ساختن یک خواب آ رام بخش کمک میکند رعایت نمایید ، مثلآ چند ساعت قبل از خواب غذای شب تان را صرف کنید و بلا فاصله پس از صرف غذا به تخت خواب نروید .مصرف لبیات بخصوص شیر تأثیر خوبی برای به خواب رفتن شما خواهد داشت ،پیاده روی قبل از خواب د ر هوای آ زاد نیز خواب خوبی را برای شما فراهم خواهد ساخت ،میتوانید قبل از رفتن به سوی تخت خواب یک دوش بگیرید .
یکی از تکنیک های مد یتیشن را بصورت روزانه انجام دهید :
مد یتیشن انواع گوناگونی دارد ( انواع حرکات مخصوص مانند یوگا وغیره ) ولی آ ثار همه آ نها در وهله اول معمولآ ایجاد آ رامش جسمی و روحی است.بکار بردن مداوم این تکنیک ها با فرا خوانی آ رامش به روح و جسم شما ، توان مقابله شما را در برابر استرس ها افزایش خواهد داد و به شما کمک خواهد کرد که فشار روحی فعلی خود را معالجه و در مان نمایید .
شیوه زندگی خود را تغیر دهید :
بعضی حالات در زندگی شما نباید به عادت تبدیل گر د د . اکثر اوقات افراد پر استرس دارای شیوه زندگی نا د رستی هستند ، تغذیه نا سالم دارند ،پلان و پروگرام منظم در زندگی ندارند و اغلب اوقات گرفتاری های بی خود و بی جهت دارند . از این رو لازم است سر و سامانی به زندگی خود بدهید و هر چیز را در جای که لازم است قرار بدهید
برنامه و پروگرام خاص را در زندگی خود جای گزین نمایید ،بطور مثال برنامه روزانه ،هفته وار ،ماهوار و حتی سالانه را در پلان زندگی خود جا دهید . این کار ها را میتوانید با اولویت بندی امور بر اساس ارزشی که در زندگی شما قرار دارد انجام دهید وخود را از شر تأثیرات مخرب استرس نجات بدهید
+++++++++++++++++
بخش سوم
د ر جهان مدرن امروزی ما دیگر نه با ترس از حیوانات وحشی و یا جنگ و نبرد با آ نها ، بلکه با مسایل دیگری ،چون محدودیت د ر وقت و انتظارات فراوان از خود که توسط خود مان و یا اطرافیان مان د ر محیط کار و زندگی ایجاد گر دیده اند رو برو هستیم . کمبود حرکت بدنی و سایر عوامل فشار ساز نیز موجب میگر د د تا توازن میان فشار های جسمی و روحی از یک سو و آ رامش و استراحت مان از سوی دیگر نا متواز ن گر د د ، امروزه ما با موقعیت های فشار آ وری رو برو هستیم که دیگر با نبرد یا با فرار قاد ر به مقابله با آ نها نیستیم .
کمبود فعالیت بدنی ،مانند افرادی که مقابل کمپیوتر می نشینند و کار مینمایند ، کمبود وقت و سایر مواردی که خواسته یا نا خواسته ایجاد میگر د ند ، همگی موجب میگر د د که ما نتوانیم به حالت آ رامش و استراحت خود باز گردیم و عضلات بدن ما همیش در حالت منقبض و آ ماده باش قرار داشته باشند ،چنین و ضیعتی که از جمله سبب افزایش ضربان قلب و سایر تغیرات در انسان میگر د د ،بیماری های جسمی و نیز بیماری های روحی و روانی گوناگونی را پدید میآ ورد .
در جامعه مدرن امروزی انسان مجبور میگرد د تا با حد اکثر نیرو و انرژی خود د ر برابر وظایفی که به عهده میگیر د واکنش نشان بدهد تا بتواند آ ن را به نحو خوب انجام دهد .واکنش انسان ها د ر برابر عوامل استرس زا گوناگون است ،برخی ها باحد اکثر توانایی خود در برخورد با عامل استرس زا استفاده صحیح را صاحب میشوند و در برخی ها همان عامل استرس زا بیش از حد بر آ نان فشار روحی یا جسمی وارد نموده که نمیتوانند از انرژی و توانایی های خود استفاده لازم ببرند .
ما در این بخش شیوه های کاهش فشار روحی یا استرس را به بحث میگذاریم :
شیوه های کاهش فشار روحی :
شیوه های کاهش فشار روحی متعد د هستند و تأ ثیر آ نها بر افراد گوناگون نیز متفاوت میباشد ، یعنی شیوه ای که در گروهی از افراد به کاهش استرس می انجامد،میتواند د ر گروه دیگری موجب افزایش آ ن گرد د ، اما بطور کل میتوان گفت که شیوه هایی را که د ر ذیل از آ نها یاد آ وری مینماییم در کاهش استرس بسیار موأثر هستند :
تنفس با حرکات بدنی مانند یوگا ، تغذیه سالم ، فعالیت های ورزشی،تفریح ،انقباض و انبساط عضلاتی و خود آ رامشی و خود ریلاکسی .
سایر شیوه های کاهش فشار روحی : باید بدانیم که استرس د ر واقع زبان اعتراض وجود و بدن انسان میباشد که باید آ نرا آ موخت و به آ ن پاسخ داد . درک این زبان خود بخش بزرگی از مقابله با آ ن را تشکیل میدهد ،از این رو باید که استرس را که زنگ خطر محسوب میشود به فال نیک گرفت و از آ ن برای رفع مشکلات استفاده کرد،برای این هدف لازم است با طرح پرسش هایی از خود ارتباط بیشتر و مناسب تری را با موضوع استرس بر قرار کنیم :
--- به چه دلیل دچار استرس شده ام ؟
--- مشکلات و موانع موجود بر سر راه زندگی من کدامند ؟
--- میخواهم به چه چیز هایی دست یابم ؟
--- چه شیوه هایی برای کاهش استرس من وجود دارند ؟
حمایت و پشتیبانی دیگران :
یکی از عوامل یاری دهنده د ر کاهش استرس آ ن است که فرد بداند که تنها نیست و در صورت نیاز ، دوستان ، آ شنایان و افراد خانواده آ ن میتوانند به آ ن کمک های مادی یا معنوی نمایند .
منحرف ساختن حواس و توجه :
در موارد بسیاری منحرف ساختن حواس و توجه میتواند در کاهش دادن استرس به ما یاری برساند ،به عنوان مثال در موارد استرس میتوانیم با خواند روز نامه و یا دفتر شعری از کدام شاعر حواس و توجه مان را به استقامت دیگری سوق دهیم و یا اگر کسی به طور مثال امتحان کانکور دارد و در روز پیش از امتحان دچار استرس زیادی گرد د ،بهتر است غرض متمرکز ساختن حواس خود به امتحان کانکور ،به دیدن اقا رب و دوستان خود برود و یا برنامه تفریحی دیگری را انتخاب نماید .
توانایی " نه " گفتن :
د راینجا " نه" گفتن به معنی اینکه در مواردی کاهش استرس را به میان میآ ورد و آ ن زمانیکه یک دوست و یا آ شنای شما در خواست چیزی و یا کاری را از شما بنماید و شما نسبت به حجب و حیا و یا خجالت و یا به اصطلاح کمرویی نتوانید در مقابل آ ن "نه" بگویید ،بعد متوجه میشوید که قبول در خواست دوست شما مانع پلان کاری روز مره شما و یا غیر قابل تطبیق آ ن در اجندای فعالیت اجتماعی شما میشود و استرس شما فزونی می یابد ، اینجا است که نه گفتن از استرس شما میکاهد .
ما در مواردی باید بتوانیم به دیگران " نه" بگوییم و این امر در تناقض با داشتن حس کمک و همیاری قرار ندار د . در بسیاری موارد ما با دادن پاسخ مثبت به در خواست های دیگران و بدین ترتیب افزودن به حجم کارهای خود و دادن قول و امید و انتظار به دیگران فقط استرس خود را زیاد میکنیم که اگر موفق به انجام وعده مان نشویم بد قول به حساب میرویم . لهذ ا در این گونه موارد نه گفتن باعث کاهش استرس میگردد .
برنامه ریزی و سازماندهی درست کار های روزانه :
کار هایی را که در طول روز باید انجام داد میتوان به ترتیب تقدم و اولویت با عنوان های مهمترین ، مهمتر ، مهم ، کمی مهم و مهم نیست در لیستی نوشت و از مهمترین کار آ غاز نمود و تا انجام آ خرین کار . باید دانست که قدرت فکری و جسمی انسان در طی روز در ابتدای صبح تا ظهر در حد اکثر مقدار خود قرار دارد ، ازاینرو توصیه میشود که کارهای مهمتر در ساعاتی انجام شود که بدن دارای حد اکثر قدرت جسمی و فکری است . به همین ترتیب برنامه ریزی کارها به گونه درست باعث کاهش استرس میگردد.
استراحت و برنامه ریزی وقت برای شخص خود :
یکی از عواملی که در کاهش استرس رول دارد وقت گذاشتن برای خود و استراحت کافی است ،این کار میتواند بصورت انجام ورزش و سپورت های روز مره ،بودن د ر کنار خانواده ، دیدار از دوستان و اقارب ،پیاده روی و دیدن فلم های تفریحی و غیره انجام پذیرد .
اهمیت و نقش واژه ها و جملات مثبت :
در مواردی میشود که شخص در انجام کاری موفق نمیشود و پس از مراجعه به اداره کاری اش و یا منزلش این گونه جملات را بر زبان می آ ورد ( من همیشه بد چانس بودم ، یکبار نشده که کار من درست انجام شده باشد ) و از این قبیل جملات منفی که ذهن شخص را اشغال مینماید. بطور مثال در عوض گفته شود ( گاهی میشود که کار به مرام من انجام نمیشود ،گاهی میشود که انسان چانس خوب نیاورد ) . واژه ها و جملات مثبت نقش خوبی را در کاهش استرس بجا میگذارد .
به کار گیری ضرب ا لمثل ها و سخنان بزرگان :
نتایج پژوهش های وسیعی در امریکا و المان نشان میدهد که کار برد ضرب امثل ها و داستان های پر حکمت در گفت و گو های روزانه تأثیر مثبتی در معالجه امراض روحی و روانی دارد ، خوشبختانه در زبان و فرهنگ ما ضرب ا لمثل ها و سخنانی از بزرگان وجود دارد که میتواند به کاهش استرس بینجامد ،به گونه مثل (پایان شب سیاه سفید است)
(نابرده رنج گنج میسر نمیشود) ، (ماهی را هر وقت از آ ب بگیری تازه است) و از این قبیل مثال ها که میتواند در کاهش استرس تأثیر گذار باشد .
مثبت فکر کردن و خوش بینی :
مثبت فکر کردن و این تصور که با موفقیت مشکلی را پشت سر خواهم گذاشت موجب میگرد د تا از همان ابتدا با روحیه قوی و با تلاش بیشتر با مشکلات برخورد کرد ، داشتن افکار مثبت در واقع شکست افکار منفی را در پی دارد و اعتماد به نفس را افزایش میدهد .
واقع بینی از شخصیت خود :
در بیشتر موارد عامل ایجاد کننده استرس خود ما میباشیم ،زیرا همیشه میخواهیم بهترین باشیم و از خود راضی باشیم .بعضی اوقات فکر میکنیم که همه چشم ها متوجه ما میباشد. شکست در یک امتحان فقط شکست در یک امتحان است نه بیشتر، توانایی پذیرش شکست هم یک هنر محسوب میگرد د .ما نمیتوانیم همیشه و همه کس را از خود راضی نگه داریم ،این ها واقع بینی از شخصیت ما محسوب میگردد که کاهش استرس را در خود دارد .
اولگو برداری :
یکی از روش هایی که در کاهش استرس یاری میرساند اولگو برداری است که میتوانیم کسانی را که در موقعیت ما قرار داشته اند در حل مشکل مثال بیاوریم ، به گونه مثال یکی از دانشمندان را و یا هنر پیشگان و اندیشمندان را و یا هم بهتر است از دوستان وآ شنایان خود را که در حل مشکلات موفق بوده اند اولگو قرار بدهیم و از استرس خود بکاهیم .بطور مثال اینطور فکر کنید که البرت انشتین همیشه درکلاس در س در فزیک و ریاضیات ضعیف بود و در امتحان این مضامین موفق نبود و لی این موضوع از پشت کار او نکاست و روزی بزرگترین دانشمند و فزیک دان جهان گردید .
نوشیدن آ ب :
برخی از روان شناسان نوشیدن آ ب را هنگام استرس توصیه مینمیند و میگویند نوشیدن یک گیلاس آ ب در هنگام استرس به حجرات دماغ تأثیر خوبی را به جا میگذارد .
استرس قدرت یاد گیری مطالب را افزایش میدهد :
محققان در یافته اند که هورمون هاییکه هنگام داشتن استرس در وجود انسان افراز میگر د د منجر به تغیرات درون سلول های مغز شخص میگردد که به ذخیره سازی مو أثر تر مطالب کمک میکند . این محققان طی این پژوهش در یافته اند که هورمون های استرس مانند کوتیزون و ادرینالین محرک تغیراتی در نحوه عمل کرد ژن هاییکه در درون نورون ها قرار دارند میباشند و توانایی این سلول ها باعث افزایش یاد گیری مطالب میگردد .
پروفیسور هانس ر أ ول د ر دانشگاه بریستول که ریاست این تیم پژوهشی را داشت در این باره میگوید : نتایج پژوهش ما نشان میدهد ،مطالعه هنگامی که فرد به استرس امتحان دچار است توانایی وی را برای حفظ و یادگیری افزایش میدهد .
ادامه دارد
+++++++++++++++
بخش دوم
زند گی د ر یای متلاطم و حیرت انگیز است که دایمآ از امواج حوادث زیر و رو میشود، هیج کس از هجوم امواج مصایب د ر سطح این د ر یای ژ رف آ سو د ه و د ر امان نیست ، د ر این جهان لذ ت و الم مانند نیروی مثبت و منفی همه جا همراه یگد یگر انجام وظیفه میکنند . در برابر مسرت و شا دی ، اندوه و غم و د ر مقابل جوانی و نشاط پیری و نا توانی قرار گرفته است ، هر کس د ر این جهان که زنده است باید بار مصایب را تحمل کند و رنج بکشد .کسی که به در یا میرود ، قهرآ دامنش را آ ب فرا میگیرد.
انسان در طول زند گی خود با یک سلسله حوادث فرساینده و ناگوار،شکستها،محرومیت ها و مرگ عزیزان و بسیاری از گرفتاری های دیگر ر و برو میشود ، کیست که از تیشه ر و زگار ریشه جانش زخم دار نیست و موج حوادث دامنش را تر نکرده است،
منتها نوع دشواری ها و مصایب د ر هر د و ره ای عوض میشود ،ولی اصل کلی نا را حتی ها و سختی ها د ر تمام مراحل زندگی با آ دمی هم آ غوش است.
ما د ر این بحث عوامل استرس ز ا را د ر چند بعد زندگی انسان مرور مینماییم:
--- د ر بعد فزیولوژیکی،به گونه مثال مریضی ها و سایر مسایل مربوط به آ ن.
--- بعد ر و حی و روانی ، از قبیل ترس،د لهره،نگرانی ، اضطراب، تشویش و غیره.
--- بعد اجتماعی ،مانند اختلاف های خانوادگی،عقیدتی،سیاسی و مانند اینها.
عوامل استرس زا همیشه د ر یکی از این ابعاد نام برده شده پدید میآید و پس از رشد تد ریجی خود د و بعد د یگر را نیز متأثر میسازد،مثال های زیادی را میتوان در این موار د تذکر داد،به طور مثال فردی که از ناحیه ترس از امتحان دچار تشویش و نگرانی است که د ر واقع بعد ر و حی روانی شمرده میشود،دچار د رد معده و سر د رد میشود که د ر حقیقت بعد فزیولوژیکی است و همین شخص با بی حوصله گی با افراد خانواده و یا همکاران و د و ستانش برخورد میکند که بعد اجتماعی را شامل میشود . و یا شخص در اثر یک حادثه پایش آ سیب و صدمه شدید می بیند که بعد فزیولوژیک است و اجبا رأ د ر خانه می ماند که آ هسته آ هسته گوشه گیر و افسرده میشود که بعد اجتماعی روحی روانی را با خود ضمیمه میسازد ،و یا شخص پس از جدایی از همسرش (بعد اجتماعی)
به مریضی زخم معده (بعد فزیولوژیکی) و سپس به نا راحتی اعصاب مصاب میشود که بعد روانی است .
پس د ر اینجا متوجه میشویم که هر یک از ابعاد متذکره دامنگیر ابعاد دیگر میشود.
بسیاری از اطبا،روانشناسان و جامعه شناسان که در معالجه امراض و د ریافت ریشه و علت امراض مربوطه مبادرت میورزند که همیشه باید این سه بعد را مورد توجه قرار بدهند ،متاسفانه د ر معالجه بیماریها تنها به یک بعد از عوامل استرس زا توجه مینمایند.
اطبای روانی تنها بعد روحی روانی و دوکتوران و اطبای معالج تنها جنبه جسمانی و فزیولوژیکی مرض را مد نظر قرار میدهند ، حالانکه شخص مریضی که به آنها مراجعه نموده است در واقع از سه نظر آ سیب دیده است و باید از طریق کار گروهی متخصصان طبی، روانشناسان و اطبای روانی مورد معالجه قرار گیرد ،به گونه مثال شخص مریضی که مصاب زخم معده از اثر استرس و اضطراب نزد دوکتور معالج
مراجعه نموده است، د ر پهلوی اینکه از جانب دوکتور معالج ادویه ضد زخم معده را در یافت مینماید ، دوکتور معالج مریض را باید نزد متخصص اعصاب و یا هم روانشناس
بفرستد تا علل و انگیزه مصابیت آ ن پیگیری و مداوا گرد د .
اکنون میتوانیم عوامل استرس زا را نزدیکتر و به گونه ای مشخص تر مورد بر رسی قرار دهیم :
1--- عامل فزیکی : مانند شرایط نامناسب و مشکل ساز محل کار مثل نور کم اطاق کار،
گرمای زیاد، صداهای زیاد مخرش برای دستگاه شنوایی،محیط کثیف و نا خوش آ یند ،
هوای آ لوده محل کار و یا هم شرایط نا مناسب از همین قبیل در محیط خانه و محل زندگی شخصی .
2--- عامل مربوط به کار آ یی و توانایی : مانند کار بیش از حد توانایی ، به عهده گرفتن و ظایف جدید، رقابت در محیط کار، ترس از شکست و عدم موفقیت، ترس از انفکاک از کار ، تغیرات در محیط کار،کمبود وقت،مسیولیت پزیری بیش از حد توان .
3--- عامل اجتماعی : به خاطر باید داشت که عامل اجتماعی زیاد تر از دیگر عوامل استرس زا است ،مثال هایی در زمینه مانند در گیری با همکار و یا فردی از خانواده، انتقاد نا بجا از شخص، تأ یید نشدن از سوی اعضای خانواده و یا همکاران محل کار در رابطه به کار های انجام شده و زحمت پزیر و مورد قدر دانی قرار نگرفتن ،برخورد نا مناسب آ مر محل کار و والدین در محیط خانواده ، مشاجرات لفظی دوامدار با همسر ،جدایی از همسر ،مرگ یکی از عزیزان و اقارب ،تغیر محل زندگی و مهاجرت،
مصایب درد آ ور مهاجرت،برخورد با فرهنگ نا آ شنا و چند گونگی فرهنگی ،موارد عدم قبول پدیده های عقیدتی دینی و مذهبی ،ترس از گناه و عقوبت دوزخ ،شکست در عشق و آ رزو ، محرومیت های جنسی ، عدم ارضای تمایلات جنسی ،تجاوز جنسی نا خواسته،ازدواج های اجباری جوانان از جانب والدین در خانواده ،حالت تجرد هم در مرد ها وهم د ر خانم ها،اعتیاد به مواد مخدر ،نقصان ور شکستگی در تجارت و پیشه های انتفاعی ،احساس بیگانگی نمودن در جامعه ، گوشه گیری و عدم معاشرت اجتماعی ،فقر و تنگد ستی ،شکنجه های جسمی و روانی نزد محبوسین و دیگر موارد متعدد اجتماعی .
در برخورد با استرس و فشار روحی میتوان افراد را به د و گروپ شخصیتی جدا نمود .
گروپ الف: این گروپ افرادی هستند که به سرعت از کوره د ر رفته و عصبانی میشوند و عصبانیت خود را هم پنهان نموده نمیتوانند و تبارز میدهند . استرس نزد این افراد د ر دراز مدت موجب پدید آ مدن امراض ناشی از فشار خون بالا و نیز سکته قلبی و نهایتأ مرگ میگرد د .
گروپ ب : افراد این گروپ ظاهرأ افراد آ رام و خون سرد هستند ، اما در واقع اغلب نا راحتی ها و عصبانیت خود را در خود می خورند و پنهان میدارند ، این افراد چنانچه به سندروم استرس دچار شوند به بیماری هایی مانند زخم معده و دستگاه هضمی مبتلا میگردند .
قابل یاد آ وری است که هر گاه استرس نزد هر دو گروپ دوامدار و مزمن شود تغیرات عقلی و شخصیتی نزد آ نها پدیدار میگرد د که در مواردی منجر به خود کشی ویا جرایم سنگین دیگر میشود .
در روال زندگی عادی شما مثال هایی زیادی را از عواقب خطرناک و عوامل استرس زا به خصوص عوامل اجتماعی شاهد میباشید که در اینجا چند نمونه را به شما یاد آ ور میشویم :
در حدود یک سال پیش از طریق اطلاعات جمعی خبری به نشر رسید که یک نفر سرمایه دار و تاجر مشهور المانی ،نسبت ور شکستگی و نقصان تجارت در اطاق خواب خود را حلق آ ویز کرده است ، قرار ارایه معلومات هنگام خود کشی پس از ور شکستگی دارایی شخص مذکور چهل ملیون اورو بوده است .
در حدود شش یا هفت ماه قبل خبری نشر شد که یک نفر کار گردان و سینماگر مشهور امریکایی در حالیکه از نظر فعالیت روز مره اجتماعی نور مال به نظر میرسیده است،
ساعت یازده شب موتر سواری خویش را در کنار یک پل پارک نموده و از فراز پل بلند خود را به دریا پرتاب نموده است که جسدش را از آ ب کشیدند .
خبر جوان نارویژی را که در یک جزیره با تفنگ خود کار خود تعداد زیادی از نو جوانان و اطفال را که مصروف تفریح بودند به گلوله بست هنوز در خاطره ها باقی است.
تازه ترین خبر اینکه شخصی در حالیکه از همه لذات و خوشی های زندگی بهره میبرد و سخت علاقمند خانم و دو طفل نازنین خود بود چند ماه قبل در یکی از شهر های المان هردو طفل پنج ساله و شش ساله اش را و قیحانه به دست خود به قتل رسانید .
از اینگونه مثال ها شما در طول زندگی روز مره زیاد شاهد وقوع آ ن در محیط اطراف خود و پهنه ای جهان میباشید .
تأ کید من د ر این است که فشار روحی و استرس را دست کم نگیرید زیرا در صورتیکه این پدیده رفیق همراه شما دردراز مدت باقی بماند عواقب دلخراش و دور از تصور را به بار خواهد آ ورد .مشال هایی را که در بالا تذکر داده ایم ، افراد عامل دیوانه های شناخته شده نبودند ،بلکه حتی اقارب و همکاران شان احساس مینمودند که اینها از نظر اجتماعی تا لحظه ای ارتکاب عمل زندگی نارمل داشته اند .
ادامه دارد
´´´´´´´´´´´´´´´´´´´´´´´´´´´´´´´´´´´´´´´´
انسان متمدن امروزی در سایه علم و دانش و در پرتو قدرت تخنیک معاصر ، با استخدام نیرو های مختلف طبیعت ، بر بسیاری از مشکلات و دشواری های خود پیروز شده است ولی در برابر این پیروزی چشم گیر علمی و موفقیت های درخشان و با داشتن همه انواع و سایل بهزیستی ، نه تنها آ رامش و امنیت خاطر که زیر بنای یک زندگی سعادتمندانه را تشکیل میدهد برایش قابل احساس نیست ، بلکه هر روز از هدف و آ رمان یک زندگی گوارا و مطبوع فاصله میگیرد و دیگر دور نمای این زندگی مادی برایش آ رام بخش و سعادت آ فرین نیست .
نمیتوان منکر شد که در بیشتر جوامع پیشرفته به تناسب افزایش پدیده های علمی و صنعتی و اقتصادی و به تناسب وسعت امکانات تمدن و فراوانی نعمت ها ،تشنج روانی و اضطراب به گونه ای مرتب رو به افزایش نهاده بطوریکه به ملاحظه افزایش نا راحتی های روانی ، افزایش تعداد روانکاوان و اطبای روانی ، هنوز هم موفقیت در این زمینه نا کافی بنظر میرسد .
انسان معاصر نمیتواند از قشر ضخیم و نفوذ نا پزیر وسواس ها ، دشواری ها و گرفتاری های پوشیده شده بیرون بیاید و وارد عالم سرور و آ رامش شود .
زیگموند فرویید میگفت : انسان وحشی بهتر از انسان متمدن کام ها و آ رزو های خود را ارضاأ مینمود و زندگی او از تشویش و اضطراب های روحی بر کنار بود و دچار نا راحتی های روانی نمیگردید ، اما از آ ن روزی که تمدن و صنعت قدم به عرصه وجود گذاشت و بشر شهر نشین شد ، کسالت روحی شدید برای او پدیدار شد .
هدف اصلی این مقاله بر رسی زمینه های استرس زا و طرق مبارزه با این پدیده شوم انسانی میباشد .
ما در این مقال موارد آ تی را به بحث خواهیم گرفت :
--- استرس یا فشار روحی چیست .
--- عوارض ناشی از استرس و واکنش افراد در برابر آ ن .
--- نوعیت فشار روحی .
--- عوامل استرس زا .
---- فشار روحی مشکل دو ران مدر نیزم .
--- شیوه های کاهش استرس .
--- علاج طبعی استرس .
و اما استرس چیست :
هانس سیلی روان شناس در سال 1956 میلادی فشار روحی را چنین تعریف نمود :
استرس یا فشار ر وحی حاصل تغیرات فزیولوژیکی ویژه ایست که بر اثر محرکه ها و عوامل فشار ساز در بدن ایجاد میگردد . هدف میکانیزم فشار روحی در واقع مقابله با مشکل یا پرابلمی میباشد که ایجاد شده و غرض متعادل ساختن و انطباق آ ن با حالت اولیه و طبعی ادامه می یابد . این میکانیزم از سه مشکل مرحله ای تشکیل میگردد :
1—مرحله هوشدار و آ ماده باش که در طی آ ن موجود زنده خطری را تشخیص داده و در نتیجه آ ن سیستم عصبی مربوطه فعال و ضربان قلب و تنفس شدید تر میگردد ، همچنین فعالیت جهاز هضمی نسبت جریان خون کمتر در این دستگاه کاهش یافته و این امر موجب انتقال خون بیشتر به عضلات حرکی و افزایش میزان چربی خون و قدرت چسپند گی آ ن میگر د د ، مرد مک چشم باز تر شده و احساس ترس در موجود زنده افزایش می یابد .
2--- مرحله دفاع ، مبارزه یا فرار که در طی آ ن شیوه رفتار و برخورد موجود زنده با همان مشکل آ شکار میگرد د . این رفتار خود را به یکی از دو صورت زیر نمایان میسازد :
الف – مبارزه با مشکل .
ب – اجتناب و دوری از مشکل یا انطباق با آ ن .
3--- مرحله باز گشت به حالت طبعی و اولیه ،که در جریان آن موجود زنده از نظر جسمی ، روحی و روانی به گونه ای مجد د به حالت پیش از مرحله هوشدار و آ ماده باش باز میگر د د .
عوارض و واکنش های ناشی از استرس :
این واکنش ها را از چند دیدگاه باید مد نظر داشت .
--- از دیدگاه فزیولوژیکی : سریع شدن تنفس و ضربان قلب ، کاهش فعالیت جهاز هضمی ، افزایش فشار خون ، انقباض عضلات ( به خصوص در صورت ، گردن ،دست و پا ) ، کاهش قدرت دفاعی بدن .
--- از دیدگاه روحی روانی : حالت نا مطمأن ، حساسیت زیاد ، ترس ، عصبانیت ، پرخاش گری و تهاجم ، افسردگی ، حالت شکست خوردگی ، احساس پوچی و بیهودگی
سر در گمی ، کاهش تمرکز فکری ، تمرکز برعوامل استرس زا و محدودیت فکری .
این حالت ها در دور باطلی بر یگد یگر تأ ثیر متقابل داشته و موجب فلج شدن امور زندگی فرد مبتلا میگردد .
--- از دیدگاه رفتار و برخورد اجتماعی : پرهیز از قرار گرفتن در موقعیت های استرس
زا ، برخورد تند و عصبی با دیگران ،نزول حالت اجتماعی فرد .
نوعیت فشار روحی :
استرس و فشار روحی را میتوانیم به دو نوع ملاحظه نماییم :
فشار روحی مثبت و فشار روحی منفی .
فشار روحی مثبت : این نوع از فشار روحی در موفقیت انسان و در فرار از خطر هایی که وی را تهدید مینماید و بطور کلی در بقای انسان و یا هر موجود زنده دیگری نقش اساسی داشته و در وضیعت های فشار ساز با ایجاد تغیرات هورمونی در بدن فعالیت های جسمی ، روحی و روانی موجود زنده را افزایش میدهد .
داکتر بنیامین فاینسیلور روان کاو معروف میگوید ، اغلب میشود که نگرانی ها و اضطراب منظور مفید و حتی قابل استفاده ای در بر داشته باشد . مثال های زیر به درک بهتر این توضیح یاری میرساند :
مثال اول : شاگردی که در چند روز آ ینده امتحان فزیک دارد ،اکنون این خطر را حس میکند که اگر بیشتر مطالعه نکند در این امتحان موفق نخواهد شد . در چنین و ضیعتی سیستم دماغی وی با ایجاد تغیراتی در میزان هورمون های از قبیل ادرینالین ،نور ادرینالین ، کورتیزون و برخی هورمون های دیگر ، تمامی سیستم بدن وی را به حالت
آ ماده باش در میآ ورد . نیاز وی به استراحت و خواب کاهش یافته و تمرکز فکری اش
نسبت به وضیعت عادی پیشین افزایش می یابد و مطالب را بهتر میآ موزد . سیستم ایمنی
وجود آ ن نیز در برابر امراض و فشار های جانبی با قدرت بیشتر از خود واکنش نشان میدهد و بطور کلی توانایی های او بسیار بیشتر از حد معمول خود میگرد د . پس از بر گزاری امتحان سیستم و جود و بدنی او به گونه ای مجد د به وضیعت طبعی خود باز گشته و از حالت آ ماده باش و فعالیت های زیاد خارج شده و به حالت استراحت در میآ ید .
مثال دوم : انسان اولیه که در جنگل نیز زندگی می کرده است به هنگام رو برو شدن با حیوانات وحشی با در یافت دستور ا لعمل از سیستم دماغی خود با حیوان وحشی مبارزه کرده و یا از برابر او فرار می کرده است . توضیح ساده فزیولوژیکی این امر این است که با تغیر میزان ترشح هورمون های ادرینالین ، نور ادرینالین ، کورتیزون و غیره در بدن ، تپش قلب و تنفس تند تر شده و اوکسیجن بیشتری توسط خون به عضلات حرکی رسیده و با منقبض شدن این عضلات قدرت دست و پا و سایر اندام های حرکتی چند برابر شده و انسان یا به مقابله با حیوان بر می خیزد و یا فرار را بر قرار ترجیح میدهد.پس از سپری شدن این وضیعت یعنی پس از پایان مرحله دفاع و فرار ، شخص به حالت اولیه آ رامش و استراحت خود باز می گرد د . این نوع از استرس یا فشار روحی را مثبت میگویند زیرا حاصل آن پیروزی در امتحان و مبارزه با حالت نا خوش آ یند میباشد .
فشار روحی منفی :
د ر گفتار عمومی فشار روحی منفی را همان ( استرس) مینامند و آ ن زمانی است که نزد کسی که با وجود آ نکه دیگر خطری او را تهدید نمی کند و یا وقتی که قادر نیست خود را با شرایط جدیدی که خود ایجاد نموده و یا اجبا رأ برایش فراهم کرده اند سازگار و منطبق سازد ، مرحله اول میکانیزم فشار روحی یعنی مرحله هوشدار و آ ماده باش به درازا کشیده و بیش از حد طولا نی گرد د ، در چنین وضیعتی بدن و وجود انسان هم چنان در حالت آ ماده باش بسر برده و از ( فشار روحی مثبت) نتیجه معکوس گرفته میشود . از میان علایم این فشار روحی منفی میتوان از افزایش ضربان قلب ( بدون وجود تحرک بدنی) ، فعالیت زیاد فکری ، چربی زیاد خون ، تمایل به خوردن غذا های انرژی زا و پر چربی ، کم رسی خون به جهاز هضمی و در نتیجه سو أ هاضمه ، رسیدن خون زیاد به عضلات و در نتیجه بروز امراض عروقی ( رگ ها) ، عادت به تنفس سریع ، کمبود خواب ، افسردگی ، احساس ترس و نا امنی بی دلیل و کاهش قدرت تمرکز فکری نام برد . این نا هنجاری ها میتواند موجب صدمات جبران نا پذیر جسمی ، روحی و روانی گردیده و در نوع شدید خود حتی به مرگ نیز منتهی گر د د .
شاگردی را که در مثال اول فشار روحی مثبت از آ ن یاد آ ور شدیم که پیش از امتحان ضربان قلبش سریع شده و بدنش حالت آ ماده باش پیدا نموده است ، اگر پس از پشت سر گذشتاندن امتحان و وارد شدن به مرحله استراحت ، ضربان قلبش به حالت عادی باز نگر د د ، از فشار روحی مثبت نتیجه معکوس میگیرد و اگر در همان حالت آ ماده باش نیز فشار روحی اش بیش از حد افزایش یا بد با پیدا شدن ضربان بالای قلب و انقباض شدید عضلاتی ، دیگر کنترول بر امتحان خود نداشته و به دلیل شتاب زده گی و عدم تمرکز فکری مطالب درس را خوب فرا نمیگیرد و به بی خوابی ، سردردی و بی قراری مبتلا میگرد د و حتی ممکن است که از ترس امتحان بیمار و مریض گرد د .
در مثال دوم فشار روحی مثبت نیز هنگامیکه انسان با حیوان وحشی روبرو میگرد یده است ، اگر فشار روحی او به هنگام بروز این خطر به صورت منفی بروز میکرده است
با پیدا شدن حالت شوک قادر به نشان دادن واکنش صحیح نبوده و به اصطلاح عمومی د ر جایش خشک میمانده است ، که این وضیعت نیز نتیجه ای به جز نا بودی و یا زخمی شدن وی به همراه نمی داشته است .
به هنگام پیدایش استرس منفی شخص به دلهره و انقباض عضلاتی دراز مدت تو أ م بادرد مبتلا میگرد د که اغلب در ناحیه شانه، کمر و پا ها ظاهر میگرد د و در صورت پیدایش سندروم فشار روحی ، وی میتواند به امراضی از قبیل درد معده ، میگرن ، پریشانی حواس ، افسردگی ویا سرطان مبتلا گردیده و حتی با خطر مرگ رو بروگرد د و یا امراضی را که قبلآ شخص به آ نها مبتلابوده به حالت تشد ید در آ ورد .
ادامه دارد
بالا
بازگشت