ضیا باری بهاری
عبدالرشید دوستم جنگسالار مشهور افغان وارد آستانه شد
گزارشگر: ایرلن سی سینوف
مترجم: ضیا باری بهاری
ASTANA TV 30 . 01 . 2014
عبدالرشید دوستم رهبری قومی اوزبیک های افغانستان که مدت طولانی بخش های از شمال این کشور را زیر کنترول خود داشت طی سفری وارد آستانه گردید؛ این خبر را تا هنوز نه در سفارت افغانستان تأیید نموده اند و نه در وزارت خارجه قزاقستان؛ گزارش این سفر را عبدالرشید دوستم در صفحۀ فیس بوک خود گذاشته است. در تصویر زیر دوستم (با دو نفر قزاق) در داخل ساختمان مرکز تجارتی و گردشگری «خان شاطر»(1) در حال تماشای تابلوها می باشد. به اساس اخبار و تصاویری که به نشر رسیده است جنرال دوستم دو روز پیش بتاریخ 28 جنوری از مکان های جالب و دیدنی آستانه دیدن نمود.
به اساس گزارش منابع غیر رسمی "رهبر جنبش ملی و اسلامی" چندین ملاقات در پایتخت قزاقستان داشته است که از تاشکند به آنجا و بعد از آن وارد آلماتا شد؛ اما در مورد اینکه او با چه کسی ملاقات نموده است و روی چی مسایلی بحث و گفتگو نموده بودند، در این گزارش چیزی گفته نشده است.
سایت انترنیتی تاجیکی ریسورس «فیچیارکه»(2) نظر یکی از کارشناسان امور آسیای مرکزی را بنام الکساندر کنیازوف در این خصوص گزارش نموده است که احتمال دارد دوستم روابط گذشته اش را پیش از آن که مبارزه بخاطر قدرت آغاز شود تحکیم بخشد. به تصور او جنرال دوستم در حال حاضر عملأ یگانه شخصی است که این توانایی را دارد تا یکی از کاندیدهای ریاست جمهوری را کمک نموده و رهبر فعلی افغانستان حامد کرزی را که بیشتر از ده سال می شود رئیس جمهور این کشوراست از قدرت خلع بسازد. [فهمیده نشد که مقصد نویسنده از ذکر این جمله چه بوده است؛ چون به ختم دوره ریاست جهموری آقای کرزی وقت زیادی باقی نمانده است و انتخابات ریاست جمهوری عنقریب هم پیش رو است از جانب دیگر تصور نمی کنم که کدام کاندیدی این جرئت را داشته باشد که آقای کرزی را به کمک دوستم پیش از برگزاری انتخابات از قدرت خلع ساخته و خودش را به عوض او رئیس جمهور افغانستان اعلام کند؛ اگر منظور این کارشناس آسیای مرکزی از ذکر این مطلب طرح کدام کودتا در کابل باشد، به باور من در شرایط فعلی افغانستان و در موجودیت قوای بین المللی عملی شدن چنین طرحی هم کاملأ نا ممکن و از احتمال بسیار بدور خواهد بود. تذکر ازمترجم]
الکساند کنیازوف کارشناس مسایل کشورهای آسیای مرکزی:
در حال حاضر بعضی از جریان های سیاسی به شمول رئیس جمهور برحال افغاستان آقای کرزی تلاش دارند که وضعیت را طور دگرگون بسازند که یا انتخابات را ابطال کنند و یا تاریخ برگزاری آنرا به زمان دیگر به تأخیر بیاندازند؛ آنچه که شخص دوستم و هموندان او به آن علاقه ندارند. سفر او به تاشکند، آستانه و آلماتا بشکل غیر رسمی و بدون دخالت و آگاهی مطبوعات صورت گرفته است، افزون بر آنچه در فوق تذکر رفت هدف این سفر دوستم شاید به یک موضوع دیگر نیز ربط داشته باشد ـ در افغانستان کمتر کسی تردید دارد که وضعیت نظامی ـ سیاسی در این کشور بدون آنکه به روند برگذاری انتخابات ارتباطی داشته باشد وخیم تر خواهد شد؛ چون جنگ نه تنها در جبهۀ "طالب و غیر طالب" جریان دارد، بلکه بین گروه های قومی و اتنیکی نیز از احتمال بدور نیست. در سالهای نود [میلادی] دوستم از کشورهای اوزبکستان و روسیه کمک های تخنیکی و نظامی دریافت نموده بود، البته در مقیاس کم تر آن قزاقستان و قرغزستان نیز در این راستا سهم خود را ادا کرده بودند. به باور من در این دید و وادیدها بیشتر روی تحکیم برقراری روابط گذشته از نو تأکید شده باشد، اتفاقأ اگر اوضاع از کنترول خارج شود دوستم مجبور خواهد شد که مناطق زیر کنترول خود را ترک بگوید که از امکان بدور نخواهد بود، [در اواسط دهه نود میلادی در زمان حاکمیت طالبان دوستم مجبور شده بود که افغانستان را ترک بگوید و برای مدتی به ترکیه برود] احتمال دارد که دوستم بعد از قزاقستان به ترکمنستان نیز سفر کند.
گزارشگر روزنامه "فیچیارکه" از قول کنیازوف در ارتباط به مداخله امریکا در انتخابات قریب الوقوع افغانستان می نویسد که غرب از همین حالا شخص مورد اعتمادش را مشخص نموده است، اشرف غنی احمد زی سابق وزیر مالیه افغانستان همان کسی است که چند ماه پیش جنرال دوستم [به نفع او] تیم کرزی را ترک گفت.
الکساندر کنیازوف کارشناس مسایل کشورهای آسیای مرکزی:
اشرف غنی احمدزی نامزد ریاست جمهوری افغانستان سابق وزیر مالیه شخص مورد نظر و تحت الحمایه امریکایی ها در این انتخابات است که در صورت پیروزی او به دوستم کرسی معاونیت ریاست جمهوری افغانستان وعده شده است. فکتورهای قومی و تباری در سیاست افغانستان رول مهمی را بازی می کند؛ هر رئیس جمهور پشتون در این کشور سعی می کند تا حمایت حد اکثر گروه های قومی و اتنیکی را بسوی خود جلب نماید. البته آنطوری که دیده می شود در حال حاضر [در این دور انتخابات] می خواهند حمایت بیشتر اوزبیک ها را با خود داشته باشند. دوستم از آستانه توسط هواپیما به آلماتا پرواز کرد و به آنجا از تاشکند آمده بود، هدف او از این سفر [در این مقطع زمانی] حمایت کشورهای آسیای مرکزی از اشرف غنی در آستانۀ انتخابات و بویژه در زمان برگزاری انتخابات است.
(ایرلن سی سینوف)
یادداشت مترجم: من در ارتباط به متن این مقاله و سفرهای اخیر جنرال صاحب دوستم کدام تبصره ای بخصوصی ندارم؛ اما یک نکته را صادقانه باید اذعان بدارم که از دسایس و فتنه گری های بعضی همسایه ها در مرزهای شمال و جنوب میهن عزیزم افغانستان عزیز و دست های آشکار و پنهان دهشت افگنان بین المللی از دوردستها سخت نگران و به تشویش می باشم؛ با آنهم از بیگانه گِله ای ندارم هر آنچه می کند خوب و یا بد، هموطن خودم میکند. من شخصأ تشویش از آن دارم که مبادا و خدای نا خواسته باز در مُلک ما در ریشه های قومی و تباری همسایه ها آتش جنگ دیگری را از نو مشتعل بسازند؛ که اگر چنین نیت بدی در سر داشته باشند، افغانستان به مرکز آتشفشان منطقه بدل خواهد شد و دامنه های این جنگ های فرسایشی که متأسفانه تا هنوز در افغانستان ادامه دارد به بسوی کشورهای آسیای مرکزی گسترش نموده و تر و خشک این منطقه در شعله های آتش آن خواهند سوخت، که باز جلو آنرا هیچ قدرت جهانی گرفته نخواهد توانست. گرایش های جاهلانه و نابخردانه ای قومی و تباری امروز در جهان بیشتر از هر زمانی دیگر خیلی حساسیت بر انگیز گردیده است که اندکترین اشتباه از سوی رهبران و روشنفکران، بنام قوم و تبار باعث فاجعه ای بزرگی انسانی در کشور خواهد شد که پیامد های بد آن صد سال دیگر دوام خواهد کرد.
هشیار باشید ای رهبران و نخبگان افغانستان!
"خطر در آب زیر کاه بیش از بحر می باشد ــ من از همواری این خلق نا هموار می ترسم"
توضیح:
ــ یکی از مراکز بزرگ تفریحی، تجارتی و گردشگری در شهر زیبای آستانه Хан Шатыр 1ـ در قزاقستان قرار دارد. این مرکز بعنوان بزرگترین چادر دنیا لقب گرفته است.
ــ روزنامه رایگان انترنیتی ریسورس در تاجیکستان интернет ресурс «Вечёрка» 2ـ
در لینک زیر متن اصلی این مقاله به زبان روسی در دسترس است:
http://www.astanatv.kz/news/show/id/19354.html
واينهم گزارش خبرگزاری فارس از دوشنبه :
ژنرال دوستم به‌دنبال جلب حمایت‌های ازبکستان و قزاقستان
سفر مخفیانه رهبر حزب جنبش ملی اسلامی افغانستان به‌ازبکستان و قزاقستان، زمزمه‌هایی را در محافل کارشناسی منطقه پیرامون احتمال حمایت و پشتیبانی این کشورها از وی و اشرف غنی‌احمدزی نامزد انتخابات ریاست جمهوری بوجود آورده است.
به‌گزارش خبرنگار دفتر منطقه‌ای فارس در دوشنبه، ژنرال عبدالرشید دوستم رهبر حزب جنبش ملی اسلامی افغانستان و نامزد معاونت اول ریاست جمهوری افغانستان (به همراه اشرف غنی‌احمدزی) هفته گذشته از ازبکستان و قزاقستان بازدید به‌عمل آورد. در حالی که در رسانه‌های افغانستان در این خصوص هیچ اطلاعی وجود نداشت، فقط 2 رسانه‌آسیای مرکزی (نشریه وچرنی دوشنبه چاپ تاجیکستان و سایت شبکه تلویزیونی آستانه تی‌وی قزاقستان) در رابطه به‌این سفر و اهداف احتمالی آن صحبت کردند.
در این میان، نمایندگی‌های سیاسی افغانستان در تاشکند و آستانه و همچنین وزارت‌خانه‌های امور خارجه 2 کشور یادشده نیز از تائید این موضوع خودداری کردند.
ولی عکس‌های منتشره در صفحه فیس بوک عبدالرشید دوستم به‌نوعی خبر انجام این سفر به‌تاشکند و آستانه را تائید میکند. این عکس‌ها حداقل نشان می‌دهند که دوستم در آستانه از جای‌های دیدنی پایتخت قزاقستان و مشخصاً برج 97 متری بایتریک و مجتمع تجاری و تفریحی خان شاتیر (چادر خان) بازدید داشته است.
بر اساس اعلام برخی از منابع کارشناسی، رهبر جنبش ملی اسلامی افغانستان طی این سفر با برخی از مقامات سیاسی و امنیتی ازبکستان و قزاقستان دیدار و گفت‌وگو داشته است.
فارس به‌دلیل بررسی بیشتر اهداف سفر نامزد معاونت اول ریاست جمهوری افغانستان در تیم اشرف غنی احمدزی با برخی از کارشناسان مسائل سیاسی و امنیتی منطقه گفت‌وگویی انجام داد.
تلاش برای تجدید همکاری‌های نظامی-فنی
به‌اعتقاد الکساندر کنیازف کارشناس سیاسی روس بازدید دوستم از تاشکند، آستانه و آلماتی با بحث انتخابات قریب‌الوقوع ریاست جمهوری افغانستان ارتباط دارد.
وی که با خبرنگار دفتر منطقه‌ای فارس در دوشنبه صحبت می‌کرد، گفت: دیدارهای دوستم در تاشکند و آستانه هدف حمایت این 2 کشور مهم آسیای مرکزی از تیم اشرف غنی احمدزی در انتخابات 4 آوریل (15 فروردین) را دنبال می‌کرد.
در حال حاضر، بسیاری از گروه‌های سیاسی افغانستان شامل رئیس جمهور حامد کرزی به‌دنبال ایجاد شرایطی هستند تا انتخابات لغو و یا حداقل به‌تعویق بیفتد که دوستم و اشرف غنی احمدزی با این موضوع موافق نیستند.
به‌نظر کنیازف، مذاکرات دوستم با مقامات ازبکی و قزاق اهداف دیگری را نیز دنبال میکند: در افغانستان در مجموع این باور وجود دارد که صرف نظر از نتایج انتخابات قریب‌الوقوع ریاست جمهوری، وضعیت نظامی- سیاسی این کشور متمایل به‌ناامنی خواهد شد که ضمنا این اختلاف فقط محدود به‌بحث طالبان و غیر طالبان نشده بلکه گروه‌های قومی را نیز فرا خواهد گرفت که در نهایت امر یکی از سناریوهای محتمل تقسیم این کشور به‌مناطق و قلمروهای قومی درگیر خواهد بود.
این صاحب‌نظر مسائل سیاسی و امنیتی منطقه، ادامه داد: در اوائل دهه 90 وضعیت مشابهی وجود داشت که دوستم در مناطق غالباً ازبک‌نشین شمالی عملاً دولت مستقل ایجاد کرده بود. در آن موقع در پایتخت آن که شهر مزار شریف به‌شمار می‌رفت نمایندگی‌های سیاسی روسیه، ازبکستان، ایران، ترکمنستان، پاکستان و... حضور داشتند.
حتی در وزارت امور خارجه این دولت خودمختار (با اینکه دولت رسمی برهان‌الدین ربانی وجود داشت و طالبان در کابل حکومت می‌کردند) من روادید دریافت کرده بودم که کاملاً قانونی دانسته می‌شد.
وی خاطرنشان کرد: در آن موقع دوستم از ازبکستان کمک‌های نظامی- فنی دریافت می‌کرد و چنین کمک‌هایی به‌میزان نسبتاً محدودتری از سوی روسیه نیز ارائه می‌شد که در مجموع قزاقستان و قرغیزستان نیز به‌اشکال مختلفی سهم داشتند.
بنابراین فکر می‌کنم که یکی از اهداف بازدید رهبر جنبش ملی اسلامی افغانستان از ازبکستان و قزاقستان تجدید ارتباطات به‌اصطلاح قدیمی می‌باشد. چرا که چنانچه بحث تقسیم و تجزیه افغانستان جدی شود پس دوستم مجبور خواهد بود تا در جهت حفظ مناطق تحت کنترل خود (جوزجان، سرپل و تا حدودی بادغیس، سمنگان و فاریاب) اقدام کند.
جلب حمایت کشورهای همسایه
رحمت‌الله عبدالله‌اف معاون رئیس مرکز مطالعات افغانستان و منطقه، سفر ژنرال دوستم به‌ازبکستان و قزاقستان را در راستای تامین حمایت کشورهای مهم ترک‌زبان مرتبط با افغانستان از تیم اشرف غنی احمدزی می‌داند.
وی در گفت‌وگو با خبرنگار فارس در دوشنبه، تصریح کرد: در قیاس با سایر کشورهای آسیای مرکزی، ازبکستان و قزاقستان بالاترین نقش اقتصادی در افغانستان را دارند که این موضوع در مرحله بعد از سال 2014 برای مناطق شمالی این کشور مهم خواهد بود.
عبدالله‌اف همچنین یادآور شد که صرف نظر از تحولات 2 دهه اخیر افغانستان، دوستم همیشه از بازیگران مهم صحنه سیاسی این کشور باقی مانده است که این عامل و همچنین تعلق نژادی وی برای جمهوری‌های ترک‌زبان منطقه موضوع حائز اهمیتی می‌باشد.
این کارشناس سیاسی تاجیک در پاسخ به‌این پرسش که چرا دوستم از باقی کشورهای آسیای مرکزی بازدید به‌عمل نیاورد، گفت: به‌نظر من در آماده‌سازی این سفر تا حد زیادی غیررسمی دوستم به‌ازبکستان و قزاقستان، سفرای این 2 کشور نقش داشته‌اند.
از سوی دیگر، احتمالاً این کشورها دوست ندارند که به‌نماینده یکی از تیم‌های نامزدهای انتخابات آتی ریاست جمهوری افغانستان و آن هم بر مبنای تعلق و نزدیکی قومی توجه نشان بدهند. به‌‌نظرم به‌این دلیل بود که بازدید رهبر جنبش ملی اسلامی افغانستان به‌کشورهای یادشده از چشم رسانه‌ها پنهان نگاه داشته شد.
آینده افغانستان و نقش احتمالی دوستم
کنیازف با اشاره به‌تحولات صورت گرفته در طول بیش از یک دهه اخیر در عرصه منطقه‌ای، یادآور شد: مثلاً اگر ازبکستان هم در گذشته و هم امروز تنها مسیر دسترسی به‌‌جهان خارج برای مناطق تحت کنترل احتمالی دوستم (و همین‌طور شمال افغانستان) دانسته شود، پس نقش قزاقستان طی این مدت‌به‌مراتب افزایش یافته است. قزاقستان امروز یکی از همکاران بسیار مهم کابل در آسیای مرکزی دانسته شده و به‌نقش آن در افغانستان توجه قائلند.
وی ادامه داد: مذاکرات پشت درهای بسته دوستم با مقامات امنیتی و انتظامی قزاقستان حکایت از مسائل حساسی دارد. از نظر سیاسی (احتمالاً نه‌به‌لحاظ حقوقی بلکه از نظر اقدامات عملی) پذیرفته شدن خودمختاری ازبک‌ها در شمال افغانستان در صورت در مسیر تجزیه قرار گرفتن تحولات این کشور، بحث حفظ مناسبات اقتصادی موجود با شمال افغانستان و تجدید همکاری‌های نظامی- فنی دهه 1990 از اهمیت بالایی برخوردار خواهد بود.
معاون رئیس مرکز مطالعات افغانستان و آسیای مرکزی در پاسخ به‌این پرسش که «برای کشورهای آسیای مرکزی تا کجا ارتباط نزدیک با رهبران مناطق شمالی افغانستان اهمیت دارد؟»، گفت: بدون شک همه کشورهای منطقه نیازمند ارتباط خوب با مناطق مرزی و به‌خصوص شخصیت‌های کلیدی و تاثیرگذار می‌باشند که برای برخی از نواحی شمالی افغانستان (به‌ویژه مناطق مرزی با ازبکستان و ترکمنستان) دوستم این نقش را بازی میکند.
این نوع ارتباط موثر بودن خود را در دوران جنگ ائتلاف شمال علیه طالبان ثابت کرده بود و به‌این دلیل است که هر یک از کشورهای منطقه (و بخصوص کشورهای هم‌مرز با افغانستان) امروز نیز از هر طریقی مناسبات خود با متنفذین قومی و نظامی با استان‌های شمالی افغانستان را حفظ کرده و یا در صدد تجدید آن برآمده‌اند.
عبدالله‌اف با توجه به‌بحث حضور گروه‌های افراطی و تروریستی بین‌المللی در برخی از مناطق افغانی هم‌مرز با آسیای مرکزی و از جمله تاجیکستان، تعامل با رهبران منطقه‌ای افغانستان را در جهت جلوگیری از نفوذ آن‌ها به‌آسیای مرکزی را عامل مهم خواند.
بالا
بازگشت