محمدعوض نبی زاده
مرحوم حسین نایل محقق ژرف اندیش ومستند ساز حوادث تاریخی
دانشمند فرزانه، محقق سخت کوش ومستند ساز رویدادهای تاریخی مرحوم حسین نایل، یکی از اندیشه وران افغانستان که عمرش را در، کارعلمی و فعالیت مطبوعاتی سپری نمود.او ، در بیشترنگارش تاریخ، رجال، ادبیات و فولکلور مردم هزاره و پژوهش پیرامون مناطق جغرافیایی هزارستان کار بنیادی نموده است.
سالها پیش پدر مرحوم حسین نایل بخاطر مشکلات زندگی، فشار سیاسی، بدرفتاری کوچی ها، خانه و کاشانه شان را به قصد شهر کابل ترک و در آنجا اقامت گزید. زنده یاد حسین نایل فرزندمرحوم غلام حسین ازقریه ی قول خویش، ولسوالی حصه اول بهسودولایت میدان وردک ، در سال ۱۳۱۰ خورشیدی در شهرکابل متولد وپس از دوران طفولیت، پدرش اورا در مکتب ابتدائیه ی فرستاد تا سواد ابتدایی خواندن و نوشتن را بیاموزد، پس از پایان دوره ی ابتدایی مکتب، شامل کورس های مالی و اداری گردید، که بعد ازفراگیری آن به دلیل فشار اقتصادی، به کار های اداری در وزارت صحت عامه و دفتر داری دربرخی از شرکت های خصوصی مصروف کارشد.
مرحوم نایل درلیسه ی شبانه به تحصیلاتش ادامه داد ودرسال ۱۳۴۶ دیپلم بکلوریا را دریافت و سپس وارد دانشکده ادبیات و علوم بشری دانشگاه کابل شد و درسال ۱۳۵۱ سند لیسانس ادبیات را به دست آورد.برای مدت دو سال به عنوان معلم در مربوطات وزارت تعلیم و تربیه استخدام و درسال ۱۳۵۳ دردانشکده ادبیات دانشگاه کابل به سمت استاد یاربه تدریس پرداخت و سالهای طولانی در این جایگاه ایفای وظیفه کرد. مرحوم نایل در ماه میزان سال ۱۳۵۹به عضویت اکادمی علوم افغانستان درآمد و مدت ۱۳ سال دراین نهاد علمی وپژوهشی به تحقیقات علمی، مشغول کار تحقیقی بود وتا اینکه دربرج قوس ۱۳۷۲ شمسی درحالیکه رتبه علمی معاون سرمحقق و رتبه ی دولتی “فوق رتبه”را داشت، به تقاعد سوق داده شد.
مرحوم نایل ازسالهای ۱۳۵۰ به این سو، به عضویت رسمی هیات تحریریه ی مجله های ، ملیت های برادر و مجله ی غرجستان در آمد و بیش از ده ها مقاله ی او دراین دومجله ،نشرگردیده است.مرحوم نایل پس ازآنکه بخشی از اسناد وعکس های تاریخی اش ، در جنگ های تنظیمی دهه نود میلادی از بین رفت، ناگزیربه ترک دیار شد، او بعد از مریضی شدید دوباره به کابل برگشت و به تاریخ ۱۶ حمل ۱۳۷۶ به سن ۶۷ سالگی چشم ازجهان فروبست.روحش شاد ویادش گرامی باد.
زنده یاد حسین نایل ازسال 1359 شمسی درهنگام تصدی ریاست مطابع دولتی با صاحب قلم اشنائی پیدا نمود وسپس در جریان کاراودر مقام معین وزارت اقوام وقبایل روابط وتماس دوستانه میان هردوی ا یشان در بخش نشر مقالات ودیزائین مجله ی ماهوار غرجستان و مجله ی ملیت های برادربیشتر شدو درباره ی برخی ازمسایل فرهنگی وتحقیقی از تجارت گرانبهای مرحومی مستفید و ازمشکلات شخصی اش نیزاگاهی پیدا کرد.
شا دروان حسین نایل در منطقه افشار کابل دریک حویلی خامه بشکل کرائی بود وباش داشت و صاحب قلم جهت حل مشکل بی سرپناهی و خانه بدوشی او در نیمه ی ماه دلو سال 1366 شمسی در جریان برگزاری سمینار بین المللی بزرگداشت ازملا فیض محمد کاتب هزاره در هوتل انتر کانتی ننتل کابل, یک باب اپارتمان مکروریان با کرایه ی امتیازی برای مرحوم نایل ازمقامات رهبری حکومت احکام گرفت ولی متاسفانه در جریان مسافرت یک هفته ای اودریکی از ولایات کشور پیش از قرار دادن اپارتمان مذکوردر اختیار مرحوم نایل ,اپارتمان مورد نظر از طرف اقارب یکی از مقامات عالی حکومتی وقت بدون اطلاع قبلی غصب واشغال شد.
ولی درروز شانزدهم ماه حوت سال 1368 شمسی در جریان کودتای ناکام شهنواز تنی علیه داکتر نجیبالله , بار دوم یک باب اپارتمان مکروریان را صاحب قلم برای بود وباش مرحوم نایل ازمقامات رهبر ی دولت امر توزیع انرا با کرایه امتیازی اخذ تادر اختیار مرحومی قرارگیرد. اما این بار نیز اومجبور شد الی عادی شدن اوضاع امنیتی بعد ازکودتا,محترم رجب علی ملک زاده سکرتر دفترخود راوظیفه داد تا مدت یک هفته از اپارتمان حفاظت و نگهداری نماید که خوش بختانه بعد از یک هفته فامیل مرحوم نایل به ان انتقال پیدا نمود. از توزیع اپارتمان مذکور برای مرحوم نایل بخاطر ان تذکر رفت که در دو روز مهم این دواتفاق منفی و نیکو صورت گرفته است .
مقالات تحقیقی مربوط به مسایل اجتماعی و فرهنگی مرحوم نایل در مجله ی ماهوارغرجستان ارگان مرکزی شورای مرکزی ملیت هزاره و مجله ی ملیت های برادر که در یک جلد بزبانهای دری,ازبکی , نورستانی وپشه ای و لهجه های هزاره گی به نشر وچاپ رسانیده میشدند .درضمن هر ماه قبل از نشر مجله ی غرجستان اقای غلام رضا مسکوب مدیر مسول مجله ی غرجستان وظیفه داشت تا در مورد همه ی مقالات تحقیقی مجله ی غرجستان نظریات اصلاحی و تکمیلی مرحوم حسین نایل را اخذ نماید.
همچنین شاه محمد یازمز اولین و کریم نظردومین از سال 1362 الی سال 1371 شمسی مدیران مسول مجله ی ملیت های برادرازاقوام ترکمن جوزجان بودند که درجریان نشرماهوارمجله هردوتن ازمدیران مسول موظف بودند تا در باره همه ی مقالات تحقیقی مجله ی مذکور پیش از نشر نظریات اصلاحی و تکمیلی مرحوم حسین نایل را اخذ کنند.
غلام رضا مسکوب از هزاره های دای فولاد که نیاکانش در اثر کوچ اجباری به قندهار مهاجر وبعدا در شهرکابل اقامت اختیارکرد و تا سال 1364 شمسی در جاده میوند مصروف بوت فروشی بود اما بعد از تاسیس مجله غرجستان صاحب قلم از وی دعوت نمود تا بحیث مدیر مسول مجله ی غرجستان در چوکات شورای مرکزی ملیت هزاره اجرای وظیفه کند وی این مسولیت را پذیرفت ودر ماه قوس سال 1364 شمسی مسکوب بحیث مدیر مسول مجله ی غرجستان دربست رتبه سوم دولتی مقر رشد.
از انجائیکه صاحب قلم ریاست اجرائی هیات تحریریه و مسولیت مسایل سیاسی ومالی چاپ مجله های غرجستان و ملیت های برادر را در چوکات ریاست نشرات وزارت اقوام وقبایل به عهده داشت وباید هر ماه مقالات این دو مجله را قبل از چاپ موردمطالعه و بررسی نهائی قرار میدادکه بعد از بررسی نهائی مقالات مجله ها برای چاپ ارسال میشدندو.بنا روابط نزدیک که میان اوو مرحوم نایل وجود داشت به دستور وی از طریق مدیریت مجله ی ملیت برادر وابسته به ریاست نشرات وزارت اقوام وقبایل سه جلد کتابهای ذیل نوشته ی مرحومی چاپ و در اختیار خوانندگان قرار داده شده است.
اول - سایه روشن هایی از وضع جامعه هزاره، چاپ اول سال ۱۳۶۴، چاپ ریاست نشرات وزارت اقوام وقبایل.
دوم - سیری در ادبیات سده سیزدهم، چاپ ریاست نشرات وزارت اقوام و قبایل سال ۱۳۶۵ شمسی.
سوم - یاد نامه کاتب، چاپ ریاست نشرات وزارت اقوام و قبایل سال ۱۳۶۵ شمسی.
درماه سرطان سال 1366 شمسی صاحب قلم برای یک تن از رسامان ورزیده ی کشوروظیفه داد تا با گرفتن سوژه ی تصویری از نزد محترم حسین نایل تمثال برخی شخصیت های معروف سیاسی و نظامی مردم هزاره را رسامی نماید که میتوان ازتمثال های رسامی شده ی درویش علی خان هزاره , بنیاد علیخان هزاره,کرنیل شیرمحمد خان هزاره ,میر یزدان بخش بهسودی تذ کر داد.
تمثال های رسامی شده وفوتوهای یکعده ازشخصیت های مبارزسیاسی ,نظامی واجتماعی جامعه ءهزاره که بر اساس سوژه ی داده شده از جانب زنده یاد حسین نایل که توسط رسام رسامی شده بود در کتاب جرگه سراسری ملیت هزاره درماه سنبله سال 1366-ش. به تیراژ 12- هزار جلد به چاپ رسیده است .
اینک یکعده ازتمثا
لهای رسامی شده همراه
با برخی از فوتو های اصلی مبارزین ملی مردم هزاره ذیلا خدمت خواننده گان
محترم تقدیم میشوند.
رویکردها:-سایت نگارستان بیوگرافی مرحوم حسین نایل نویسنده: حسین شفایی ماه سنبله ی سال 1392 شمسی .
کتاب جرگه ی سراسری مردم هزاره سال 1366 شمسی.
برخی یا دداشت های شخصی صاحب قلم
نهم - ماه –مارچ – سال - 2014
بالا
بازگشت