داکتر یارمحمد

علل تخریب محیط زیست افغانستان درچی نهفته است

درطی این  سه دهه جنگ به علت عدم مراقبت و نگهداری از پوشش گیاهی 72 در صد  درختان جنگلی وبوته های کوهی  وپوشش گیاهی  چرگاه ها  تخریب شده است و به همین علت کشور ما افغانستان با فقر پوشش گیاهی وافزایش فرسایش آب و فرسایش  خاک وآلوده گی بصری محیط زیست مواجه است. الودگی گرد و غبار دشت ها   وضع شهر های  کلان نماد از آلودهگی بصری محیط زیست است.  آلودگی بصری هنگامی رخ می دهد که نور خورشید ذرات آلودگی را جذب می کند .این آلودگی مانند  سولفات نیتراتها , ترکیبات کربن آلی , دود , گرد وغبارمی باشند.     آلودگی گرد وخبار باعث تیرگی هوا می شوند و منافع وحیات موجودات زنده را به مخاطر می اندازد و بخصوص  باعث مشکلات سلامتی  انسان  از قبیل بیماری های  تنفسی , چشم دردی , افسردگی , استرس ,  کند ذهنی و بیماری  روانی و روی می کند.

 1. کندن بی رحمانه بته ها وگیا هان باعث برهنه شدن کوه ها و دشت ها از پوشش گیاهی شده است که در نتیجه این کار خاک بطور مستقیم مقابل شعاع افتاب قرارگرفته و درجه حرارت بلند رفته  وخاک خشک شده  دیگر توان جذب باران ونکهداشت برف را ندارد . پیامد فوری این وضیعت باعث زود آب شویی  یخچالهای منطقه کوبابا  وسلسله کو هندوکش وهم افزایش سیل و برف کوچ, جریان شن روان  وتوفان باد در نواحی بعضی ولایات  شد است. سیل وبرف کوچ و توفان باد ها به افزون بر اسیب های که به کشاورزی و محیط زیست وارد می کند هر سال باعث مرگ افراد زیادی دراین منا طق شده است . این بته ها  گیاهان زیست بومی این منطقه هستند که یکی عوامل پدید امدن آب وهوای گوناگون در عرض منطقه می باشند. کندن بیش ازحد این  گیاهان سبب اسیب رسانی به محیط زیست مناطق  است. تخریب  بیش از حد این گیا هان اثرات مخربی را روی سطح منطقه  می گذارد وهم  به روند بیابان شویی روبه توسعه در مناطق گرمسیر می افزاید.                                                                                           2.  بهربرداری نامناسب غیر مستقیم چارواداران با جراندن  چرای بیرویه ی حیوانات در چراگاه باعث تغریب عمده ی  چراگاه ها , محو ونابودی درختان کوهی , بوته ها  وگیاهان  چراگاه ی بعضی نواحی افغانستان شده است. منظور از چرای بی رویه  یعنی  چرای بی موقع وزدو هنگام  یا چرای ببیش از اندازه وچرای طولان مدت یعنی خروج دیر هنگام از محل یک چراگاه است و این پروسه هنوز هم ادامه دارد. ادامه ی این روند بعضی نواحی کشور ما را با مشکلات بسیار مانند برف کوچ  ,سیل های مخرب, کم آبی, طوفان شن های روان, آلودگی بصری محیط زیست ,خشکسالی های پی در پی روبه رو برو  کرده که ما هم شاهد آن در نواحی بدخشان  تخار, سر پل, سمنگان, غور و پنچشر وغیره هستیم. سیلاب های پی در پی ومتواتر درنواحی بدخشان که ساکنان محل درمورد این سیلاب می گویند که این سیلاب ها بی سابقه بود از مدت های طولانی  در یاد ندارند.و ادامه زنگی در این نواحی نگرا کننده شده است.                                                                                                      

3. علت جنگ و نبرد نظامی  سه دهه  سبب آلودگی هوای افغانستان با  گرد و خاک تا اندازه ای است که ریزگرد ها توسط وزش  باد های  به یخچالها نیز خود را رسا نیده است وباعث ذوب سریع  یخچاتها شده است.      

راه های علاج کاهش تخریب محیط زیست افغانستان

راسطح پوشش جنگلی افغانستان نظربه احصایه ریاست جنگلات در سالهای  1970 الی1980 ارقام 3 درصد مجموعی ساحه افغانستان را می پوشانید که از جمله 2 درصد آن در ولایت پکتیا تخمین شداست در اساس معیارهای جهانی اگرسطح جنگل کشور کمتر از 25 در صد خاک آن باشد و ضیعت محیط زیست در آن کشور بحرانی خواهد بود. خوش بختانه افغانستان در منطقه داری پوتنسیال بزرگ منابع آب است   وضیعت آب رود خانه های کشور ما نسبت جنگلات ما بهتراست.  ما می توانیم بواسط این آب وافر کشور  با توسعه دادن ساحات زرعتی و  خواجگی های باغداری و ضیعت محیط افغانستان  را بهبود بخشید وهم  با ساخت اعمار سد های  مصنوی  ذخیره آب به  روی دریا ها که  باعث تقویه آب های زیرزمینی می شود و اهمیت دیگر این بندها مصنوی  این است در سرسبزی محل وهم درآب هوای محل وهم در بوجود آوردن رطوب محل موثریت خاص خورا دارد. سد های مصنوی و طبیعی هم در معتدل کردن هوای منطقه خود نقش اساسی دارند. وبا حداث سد های مصنوی وچاه های نیمه حفر  ساحه جنگلات کشور ما را وسیع  ساخت  واستفاده از وظیفه محفظوی آن بمنظور کاستن تخریب خاک  وجلوگیری از تبدیل شدن زمین های مزروعی به دشت وبیابان را  به  این شیوه ها  گرفت:

 1. مسیر چشمه ها و رودخانه ها  اطراف  کول ها ,حوض ها وتالاب ها  را باغرس درختان بید, سفیدار ,ارار, سرو , کاج ارچه جنگلی نموده و بدین صورت می توان حفاظت اکوسیتم ها  را  در منطقه نمود. حفا ظت از اکوسیستم ها حفا ظت از فر سایش خاک است. جنگلات درختان سوزن برگ,  سرو , ارچه مهم ترین نقش در کا هش گر ما  محل خویش دارند.

2.ایجاد یک پایگاه اطلاعاتی برای بررسی تمام  یخچال های طبیعی افعانستان و حفا ظت از  کمی وکیفی این منابع با ارزش و با اهمیت از جنبه های تابع آبی و زیست محیطی می با شد.   

3. مما نیت زندگی گله بز ها و رمه ها ی گوسفند در فاصله 20 الی 30 کیلومتری منطقه یخچالها  در حفظ یخچال ها یک امری  ظروری است وهم مفیدیت خاص خود را دارد.

4. ممانیت جدی از  قطع بی رویه درختان کوهی و نابودی  جنگلات و بته ها به خصوص ساحات نزدیک یخچالها و اقدام فوری در ایجاد پروژه های کاری برای مردم قریه جات  که جهت تقویت اقتصادی آنها که توان خرید گاز طبیعی برای سوخت پز گرم کردن خانه هارا داشته باشند  تا  آنها از کندن پوشش گیاهی  دامنه کوه ها ی خود  منا طق یخچالها اجتناب ورزند.  

5..توقف احداث جاده ای غیر اصولی در محیط کو هستانی بخاطریک احداث سرک های غیر اصولی زخمی بر سیمای زیبای کوهستان وهم آسیب به جزء ها  اکو سیستم کو هستانی ورارد میکند.

6. سد سازی وحفر چاه های نیمه عمق در وادی های   باعث تقویه آب های زیرزمینی می شود و اهمیت دیگر این بندها این است در سرسبزی محل وهم دراب هوای محل وهم در بوجود اوردن رطوب محل موثریت خاص خورا دارد. جهیل ها هم در معتدل کردن هوای منطقه خود نقش اساسی دارند. و از سواحل برخی از انها  برای تفریح گاه خوبی استفاده می شود

7.کم  کرد فشار کوچی بالای چرا گاه چرای دام ها یکی از دلایل سرزمین های تخریب شده  کاهش پوشش گیاهی می باشد. بسیا ری از چراگاه های کوهستانی  کشور ما افغانستان بعلت تغریب بیش ازحد دراثرچرای بی رویه ومفرط بابحران عمیق مواجه شده اند.

داکتر یارمحمد متخصص حفاظت محیط زیست