داکتر سخی اشرف زی سیدکاغذ
چرا فارسی زبانان پشتو صحبت نمی کنند ؟
این سوالی است که برادران پشتو زبان ما از فارسی زبانان دارند وقبل از اینکه به این سوال جواب داده شود باید نخست یک تعریف فشرده از زبان ارائه گردد :
زبان یک وسیله ویا افزاری است که بشر برای بر قراری روابط با یکدیگر استفاده میکنند واز همه مهمتر زبان وسیله تفکر بیان است واین انتقال فکری ممکن است بوسیله گفتن , نوشتن , اشاره ویا لمس باشد وهر قدر وسیله انتقال فکری ما که به آن زبان میگویم ساده تر ودقیق تر باشد وعمل انتقال فکری به همان اندازه راحت تر ودقیق تر صورت خواهد گرفت . زبان عالی ترین دستگاه تمثیلی ( سمبولی ) بشراست که خود زیربنا وتعریف کننده فرهنگ است .
زبان پشتو ویا پختو نیز تلفظ میشود اسم یکی از دوزبان رسمی در افغانستان است ودر دانش نامه ی آریانا ( مرکز مطالعات وپژوهش های بنیاد دانش نامه ی آریانا ) " پشتو یا پختو از لحاظ علم زبان شناسی از شاخه شمال شرقی زبان ایرانی است که اکثر برادران پشتون ما در افغانستان ودر بخش شمال غربی پاکستان به این زبان صحبت میکنند وزبان پشتو از نگاه تاریخی نام قبیله ای از تبار آریائی است و زبان شناسان آنرا یک جزء زبان های هندو اروپائی میدانند وبا زبان های قدیم آریائی مانند سانسکرت قرابت مستقیم دارد راجع به زبان پشتو اگرچه تا حال تحقیقات مکمل علمی صورت نگرفته وما صرف به این بسنده میشویم که که زبان پشتو از زبان هند وآریائی ویا هندو ایرانی مشتق شده است" .
نیاز به یک زبان انسان را مجبور میسازد که زبان را بیآموزد فرق ندارد که زبان فارسی , پشتو , انگلیسی وحتی چینائی باشد وبه خصوص برای دانشمندانی که در یک موضوع علمی کاوش های علمی , تحقیقات وتتبعات انجام میدهند به موخذ ومنابع علمی ضرورت دارند که دراثر مطالعات منابع تحقیقات خودرا به پایه اکمال میرسانند. وما مشاهده می کنیم که جوانان ما که برای تحصیلات عالی به کشور های غربی اعزام میشوند واولین ضرورت برای ادامه تحصیلات عالی آموزش زبان همان کشور است که برای پیشبرد سویه تعلمیی خویش از موخذ ومنابع علمی کشوراستفاده کرده بتوانند . نیاز به فراگیری یک زبان در صورتی ایجاب میکند که به آن انسان احتیاج مبرم احساس کند .
اعصار وقرون جدید شاهد پیدایش چند علم جدید بوده که مهم ترین آنها زبان شناسی است وزبان شناسی در صده بیستم همان تحولی در اندیشه بشر ایجاد کرده که فزیک در قرن هفتدهم و علم کمیا ه درقرن هجدهم وزیست شناسی در قرن نزدهم و ازجانب دیگر مجموعه دانش ها که به علوم انسانی معروف اند مانند روانشناسی , روانکاوی , منطق , فلسفه , وباستان شناسی , جامعه شناسی ,مردم شناسی وهنرهای زیبا وحتی علوم ساینس , اقتصاد وقضائی اند وجوامع انسانی جامعه پویائی است وسعی دارند که در پیشرفت وتوسعه علوم که فوقاً ذکر شد استفاده کنند واگر در یک دسیپلن پسمان بودند بدون تعصب به موخذ کشورهای دیگر رجوع میکنند که به یک علم خاص پیشرفت داشته اند .
درزبان پشتو ماخذ ومنابع علمی مانند زبان های دیگر پیشرفت وتوسعه ائی کمی داشته که برای استفاده علمی از این زبان قناعت دانشمندان را حاصل کرده نمی تواند .
با حفظ حرمت به برادران پشتو زبان کشورما این هم از سهل انگاری , بی تفاوتی و سطح پائین دانشمندان پشتو زبانان ما اند که زبان پشتو را نتوانستند با نوشته ها تحقیقات علمی وکاوش ها وتتبعات زبان پویا در مسایل مختلف علمی بسازندو زبان پشتو را زبان محبوب وقابل استفاده به جهان فارسی زبانان معرفی کنند.
ما درادبیات وشعرزبان پشتو مانند خشحال خان ختک ورحمان بابا که به پشتو وفارسی شعر گفته اند داریم وآقای حبیبی دانشمند فرزانه درا دبیات پشتو خدمات بر جسته به زبان پشتو وفارسی انجام داده ولی تعداد این دانشمندان پشتو انگشت شماراند وکدام شاعر بزرگ دیگر درزبان پشتوبعد از این دانشمندان سربلند نکرده اند وما امید واریم که آثار دانشمندان آسیای میانه که فارسی و روسی ویا زبان دیگرباشد بدون تعصب به زبان پشتو ترجمه شده وبه غنای زبان پشتو بیافزایند .
بعضی از زبان ها نظربه خصوصیت وکرکترزبان گویش تند ودرشت درمقایسه با زبان های دیگر دارد بطورمثال زبان آلمانی مانند زبان پشتوی ما به مقایسه زبان انگلیسی وفرانسوی زبان شیرین ومحبوب درموزیک , هنر وادبیات درکشور اروپا نیست وجرمن ها در درشت بودن وتند صحبت کردن زبان آلمانی خوب متوجه اند وآگاهی کامل دارندولی جرمن ها کوشیده اند که زبان آلمانی رادراثر زحمات بی پایان مردم وسطح بلند دانش شان زبان تخنیک عالی بسازند وزبان آلمانی دارای ارزشهای تکنالوزی امروزی درجهان است و دنیا به جرمن وزبان جرمن یک احترام خاص قایل اند وکشورهای همجوارهمه باخوشنودی کامل به زبان آلمانی صحبت میکنند .
یک عده از پشتو زبانان ما چنین استدلال میکنند که نظر به فراخ دلی و نداشتن تعصب که برادران پشتون دارند زبان فارسی آموخته اند وبه آن مکالمه میکنند پس چرا فارسی زبانان به پشتوصحبت نمی کنند ؟ در این مورد باید تذکر داد که زبان نسبت به ضرورت آموخته میشود نه به خاطر بی تعصبی برای آنکه در بسیاری نقاط کشور به فارسی صحبت میشود وبرادران پشتون نظربه هردلایل که نزد شان موجود است زبان فارسی را آموخته اند که با سائیراقوام افغانستان تماس های اجتماعی واقتصادی برقرار کنند .
از طریق زور گوئی , احساسات تفوق طلبی وعصبیت قومی وزبانی نمی توان زبان پشتو را در جامعه ما تحمیل نمود و بازهم یکباربه تکرارتذکر میدهم هر زبانی که باشد فقط ایجاب به یک ضرورت است که یک زبان آموخته میشود اگر پشتو زبانان ما میخواهند زبان پشتو را که یک زبان قومی و قبیلوی معرفی شده از زیر تاثیر زبان فارسی دری بکشند بهتر است که از طریق تعلیم , تریبه وتحقیقات علمی پیش آمده وبرای توسعه زبان پشتو بکوشند و به زبان های ملی دیگر احترام داشته و بائیست از مزایایی زبان های دیگر استفاده کنند. فارسی ستیزی در حقیقت تیشه به ریشه زبان پشتو است وتضعیف زبان فارسی تآ ثیر مستقیم به تضعیف زبان پشتو دارد برای آنکه بیست وپینج فیصد واژه های زبان پشتو کلمات فارسی است .
زبان فارسی به تعداد دوصد ملیون ودر پینج کشور آسیاسی میانه بطور مثال درفراغنه , سمرقند ,تاجکستان , افغانستان ,ایران وحتی آذربائیجان صحبت میشود واکثر کشورهای فارسی زبان به اصطلاح همسایه ای در بدیوار کشور افغانستان است وهیچ امکان آن موجود نیست که زبان فارسی به پشتو تعویض شود که این خیال ومحال است برای آنکه پشتو ظرفیت آنرا ندارد که جاگزین زبان فارسی شود. ومزید برآن دراثرآمدن دیموکراسی , ایجاد رسانه های چاپی , گفتاری و صوتی انقلاب انترنیتی گنجینه واژه های فارسی روبه افزایش است وکاربرد گسترده نسبت به دیروز دارد ودر بسیاری مناطق در زندگی روزمره زبان فارسی به عنوان یک زبان ارتباطی بین اقوام افغانستان برگزیده شده ودرمیان اقوام وگروه های قومی کشورما اتحاد وهمبستگی را تقویت میکند .
بالا
بازگشت