پیرامون آرشیف ملی افغانستان
آژانس اطلاعاتی باختر
آرشیف ملی افغانستان که خود یک آبده تاریخی است، در زمان سلطنت امیر عبد الرحمن خان در ساحهء باغ چرمگری کابل اعمار گردیده که الین یاغ از جمله مقبولترین و معروفترین باغ های شهر کابل بشمار می رفت. گرچه تاریخ دقیق اعمار این تعمیر معلوم نیست اما نظر به روایاتی این تعمیر بعد از اعمار بستان سرای کابل، یعنی در سنه (1310) قمری مطابق به (1271) هـ . ش بخاطر دفتر کار شهزاده حبیب الله خان ساخته شد. گویند وقتی امیر عبد الرحمن خان از سفر بخارا برگشت، یک عده از مهندسین ونقاشان بخارایی را با خود بکابل آورد ونظر به روایاتی این تعمیر نیز توسط آنها اعمار گردیده است. قسمیکه قبلاً متذکر شدیم، این ساختمان در ابتدا بمنظور دفترکار شهزاده حبیب الله خان در نظر گرفته شده بود. هنگامیکه شهزاده حبیب الله خان میخواست به این قصر بیاید، در جریان راه پای اسپ موصوف به سوراخ موش فرورفته و شهزاده از اسپ به زمین افتید. شهزاده از همان آوان فال آنرا خوب نگرفته به قصر داخل نشد .
بعداً از این تعمیر به صفت مهمانخانه دولتی کار میگرفتند . بعد ها کورس عالی افسران دراین تعمیر تأسیس و آهسته آهسته متروکه شده ووزارت دفاع وقت از آن به صفت دیپو های لوژستیکی کار میگرفت تا اینکه در سال (1351) اندیشه تأسیس ادارهء بنام آرشیف ملی ایجاد شد اما از قوه به فعل نیامد. بالاخره درهفده هم سنبله سال (1352) دروقت زمامداری سلطنت مرحوم سردار محمد داود، این اداره طور نمایشی با داشته های سخت اندک و ناچیز درمربوطات آمریت کتابخانه مربوط وزارت اطلاعات وکلتور وقت تأسیس شد وبعداً تصمیم گرفته شد تا ازین تعمیر به صفت آرشیف تاریخی کار گرفته شود که کار ترمیم وباز سازی آن درسال (1352) آغاز و تا سال (1356) ادامه پیدا کرد .
وقتیکه ازترمیم برآمد، کتابخانه خطی از منزل پنجم مرکز وزارت اطلاعات وکلتور به این جانقل مکان نمود وسپس در سال (1359 ) رسماً بنام ارشیف ملی افغانستان مسما شد. اکنون این اداره دارای (9) مدیریت مسلکی و اداری بوده که از همان آغازین کار خود در جمع آوری و غنامندی آن سعی بلیغ نموده اند.
آرشیف دارای دوبخش عمده نسخ خطی و اسناد تاریخی میباشد که در مخزن اسناد تاریخی در حدود یکصدو شصت هزار قطعه سند تاریخی از قبیل فرمانها، قباله ها ، نکاح نامه ها ، جراید ، فوتو ها ، و غیره بوده ودر بخش نسخ خطی آن در حدود هفت هزار جلد کتب خطی از قبیل قرآن های مجید ، رساله ها، دیوانها ، کتب ادبی ، تاریخی ، فلسفی ، وقطعه خط ها موجود میباشد .
البته باید متذکر شد که سیستم کار این اداره شکل دورانی داشته یک کتاب ویا یک سند بعد از اینکه خریداری و اهدا میگردد، از طریق مدیریت اداری سجل و از طرف بورد مسلکی تشریح و قیمت گذاری شده بمدیریت های نسخ خطی ، ومدیریت اسناد تاریخی تسلیم داده میشود. بعداً کار مدیریت کارت و کتلاک بالای کتب و یا اسناد مذکور آغاز شده وبعد از کارت به مدیریت فهرست نگاری داده میشود. بعداً کتاب و یا اسناد مذکور جهت تهیه مکرو فلم بمدیریت مکروفلم رفته زمانیکه مکروفلم آن گرفته شد، به مدیریت لابراتوار برده میشود تا ضد عفونی گردد و سپس کتب و یا اسناد متذکره دوباره به معتمدین مربوطه شان تحویل داده میشود .
بالا
بازگشت