یاد داشتی بر نو شته ء جنا ب کو شا ن ا فضلی
د ستگیر نا یل
شعر من و مرگ فقرا ء ، عیب بزرگا ن ا ین هر سه متا عیست که ا وا زه ندا رد ( ؟ )
د ر سا ل خورشید ی ا یکه گذ شت ، بنده بر کتا ب « ا ر مغا ن چاه ا ب » که به خا مه ء د ا کتر جمرا د جمشید نو شته شده ، سخنا نی ونقد گو نه ا ی نو شته بو د م که بلا فا صله به دو نو ع عکس ا لعمل ها موا جه شد م :
یک _ عده ء زیا د ی ا ز رو شنفکرا ن ، فر هنگیا ن وا هل سیا ست حوزه ء تخا رستا ن و بد خشا ن ضمن کشید ن تیلفونهای محبت ا میزی ا ز ا ن نو شته حسن ا ستقبا ل کر د ند.
د و : بر خی ا ز ا عضای خا نوا ده ء شا د روا ن جمشید شعله که د ر ا ن نقد گونه ذ کر ی بعمل ا مده بود ، ا ز طریق تیلفون و پیا مهای تهد ید ا میز ، گپ را بجا یی رسا نیده وا نچنا ن مرا زیر فشا ر روا نی گر فتند که مجبور شوم سخنا ن خود را پس بگیرم و توبه نا مه بنویسم !
ا ز تفصیل و گزا رش ا ین قضیه می گذرم که ا نها کیها بود ند وچرا د ر ا ین ا روپا ی ا زا د وپر ا زصلح و صفا وا زا د ی قلم ومطبو عا ت و نشرا ت گو نا گون ، ا ز ا نتقا د مر د م می تر سند و د ر ا ین کشور ها نیز ا ززور وفشا ر و تهد ید وبر ها ن قا طع ! ا ستفا ده میکنند.ا گر ضروت ا فتا د ، ا سا می و ا د رس ا ن ا قایا ن را خوا هم نو شت و گفت .
شما د ر ا ین د نیا ی بزرگ ومتمد ن که ازا دی قلم و سخن بیش ا ز هر چیز د یگر روا ج دا رد ود هها کتاب ومقا له وشخصیت های سیا سی و ا د بی و رهبرا ن جها ن نقد وبه بو ته ء ا نتقا دقرا ر د ا ده می شوند ، ( خواه خصما نه با شد ویا جا نبدا را نه ) ، دیده وشنیده ا ید که کسی بنا بر ا نتقا دی ، طرف مقا بل خود را به اها نت وخشونت وزور گو یی تهد ید کرده با شد ؟ من ، بسیا ر گفتنی ها ا ند رین با ب دا رم که می نو شتم . ا ما را بطه های فر هنگی ، محلی وسنت های جلیل ما ، ا جا زه نمی دهد که همه گفتنی ها را بگو یم وروا ن بزرگ مر دا ن ا ز د ست رفته را که حا لا د ر کنا ر ما نیستند ، نا شا د بسا زم .به قو لی : ( ذو ا لفقا ر علی د ر نیا م ، وزبا ن سعد ی ؛ د رکا م به )
صورت نبست د ر د ل ما ، کینه ء کسی ا یینه هر چه د ید ، فرا مو ش می کند
کسا نیکه د شنا م و کلما ت اها نت ا میز خود را بر د یگرا ن شفقت و محبت تلقی کرده و ا نتقا د د یگرا ن را بر خود ا ها نت وحقا رت تعبیرمی کنند، وهمیشه ا ز مو ضع زور و ا ر با بی بر مر د م سخن گفته ا ند ، به را ستی ا نتقا د کر د ن، ا نها را طبیعتا خشما گین ونا ا ر ا م می سا زد . ا نجا ست که د ست به قوه ء قهریه می زنند و ا ز زبا ن زور وتفنگ ، سخن میگو یند.
ا خیرا جنا ب کو شا ن ا فضلی ، یک عضو خا نوا ده شا د روا ن شعله که نا م ا صلی خودرا که ( عزیزا فضلی ) ا ست ننوشته وبا نا م مستعا ر کو شا ن ا فضلی ، مطا لبی را د ر بار ه کتاب ( ا ر مغا ن چا ه ا ب ) رقم زده وضمن تا یید بر خی ا ز ا نتقا دا ت بنده ، ا قای دا کتر جمرا د شعله ، نو یسنده ء کتا ب را به شتا ب زده گی ، عد م مشوره ، تصر فا ت و جعل و قهر ما ن سا زی ها ملزم کرده وبه ا د رس من هم چیز ها یی نو شته که هم پذ یرفتنیست و هم قا بل تا مل که من ا ز ا یشا ن سپا سگزا رم چون با زبا ن قلم ، با من صحبتکرد ه ا ند ؛ نه با زبا ن زور وتهد ید ، ا ین را یک فر هنگ عا لی ومتمد نا نه می دا نم. ا ز تما م ا ن تیلفونها و نو شته ها من به چند نتیجه رسیده ا م :
1 _ ا ن نقد را گو یا من بنا بر مشوره و فر ما یش عده ا ی ا ز مخا لفا ن سیا سی ومحلی شا د روا ن جمشیدشعله وخا نوا د ه ا ش نو شته با شم. چنا نکه جنا ب ا فضلی نو شته اند : ( ا گر نو شته ا ز ا یشا ن ا ست ، ویا دو ستا ن شا ن که ا حتما ل دو می بیشتر ا ست ، ا هنگی ا ست خیلی کهنه و ا شنا .. )
2 _ د ر حق جمشید شعله و خا نوا ده ا ش گو یا بی حر متی و اها نت کر ده ا م .
3 _ خا نوا ده ئ جمشید شعله د ر دورا ن حا کمیت حز ب دمو کرا تیک خلق ، قر با نیهای فرا وا ن دا ده است و من چون عضو ا ن نظا م بو د م ، نیز شر یک ا ن جر م وجنا یت میبا شم .
4 _ د ر دورا ن ولا یت فقیه !! مسو لیتها یی د ر تخا ر ، شیر خوا ر گا ه کا بل وقلم مخصوص خا د ! د ا شته ام.
ا کنو ن بطور فشرده به پا سخ ا ین نتیجه گیریها می پر دا زم :
ا و لا : با تما م صدا قت وا یما ن دا ری ، ا طمینا ن می د هم که هیچ ا نگیزه وا نگیزنده ا ی جز خوا ند ن هما ن کتا ب و قضا وت های ا ن و دو ستی ا یکه با بر خی ا ز فر هنگیا ن و شخصیت های ملی وسیا سی چا ه ا ب د ا شتم ، مرا وا دا ر به نو شتن ا ن مقا له نکر ده ا ست. چه د لیلی غیر ا ز ا ین میتوا ند دا شته با شد د ر حالی که نه جنا ب شعله ونی خا نوا ده ا ش کدا م ا سیب ونقصا نی بمن نر سا نده ا ند. مثل معرو ف ا ست که میگو یند:
( یک جو بد گما نی ، ا ز هزا ر خر من گنا ه بد تر ا ست )
ثا نیا : قضا وت بی حر متی کر د ن به شعله وخا نوا ده ا ش را بخوا ننده گا ن ومر د م ا ن سر زمین می گذا رم.
ثا لثا : د ر جوا مع بشری که ا فغا نستا ن نیز جزء ا نست ، نظا مها و رژیمها می ا یند ومی روند . وا ین دور تسلسل ، همیشه ا دا مه دا شته ا ست. بد یهیست وقتی نظا م جد ید حا کم میشود ، مخا لفا ن د یروز خود را ا ز سر راه خود دور می سا زند ، به جو خه های دا ر می ا ویزند وصد ها ا ستبدا د د یگر. ا ز یک ونیم قر ن به بعد که د ر کشور خود ما ن بنگر م ، ا میر عبد ا لرحمن خا نی دا شتیم، نا د ر خا ن وها شم خا نی و .... بو دند که نسل کشیها کر د ند ، قو م ستیزی ها کر د ند ؛ رو شنفکر کشیها کر د ند ؛ تفرقه ا ندا ختند و حکو مت نمو دند که دوره های سیا ه وننگین ا نها د ر تا ریخ کشور ما ثبت ا ست.
تا ریخ گوا ه ا ست که بسیا ری ا ز پیش کسو تا ن جنبش مشرو طیت، ا زا د ی خوا ها ن ، عیا را ن رو شنفکرا ن وشخصیتهای ملی چون عبد ا لولی خا ن دروا زی ، امیر حبیب ا لله کلکا نی ، غلا م نبی خا ن چر خی ، عبد ا لرحمن لو دین ، عبد ا لها دی دا وی ، ا ستا د محمد انور بسمل وغیره د ر زیر چکمه های ا ستبدا د ا ین خا ندا ن جا ن با خته ویا د ر زندا نها ی مخوف ونمنا ک قلعه ئ کر نیل ، د همزنک و.. پو سید ند و بسا ا ز مقا وما ن ملی ضد قبیله سا لا ری و سیا ست نا قل سا زی نا در خا ن و محمد گل خان مهمند د ر شما ل ، چون عبد ا لمو من خا ن ا ندرا بی ، و کیل پیر محمد خا ن نهر ینی و ملا پیوند خا ن ا ز بک و مجا هدا ن تا شکند وبخا را وفر غا نه که ا ز ستم نظا م بلشو یکی به ا فغا نستا ن ا مده نیروهای مقا ومت راتشکیل دا ده بود ند ، چو ن ا برا هیم بیک ویا را نش تو سط نا قلین جنو بی وبر خی چا بک سوا را ن تخا رستا نی ، به ا مر وفر ما ندهی شا ه محمود خا ن کشته شده وبر خی به ا نسوی د ر یا ی ا مو تعقیب ورا نده شد ند تا ذ ریعه رو سها د ستگیر ، وا عدا م گر د یند.
ا ن ا زا دیخوا ها ن و د رفش دا را ن نیرو ی مقا ومت وعدا لت طلب و صد ها رو شنفکر د یگر را کی به تو پ پرا ند و به جو خه های دا ر ها ا ویخت ؟ و صدا ی دمو کرا سی و ازا د ی خوا ی را د ر گلو خفه کر د ؟ حز ب خلق ویا رژیمهای وا بسته به ا نگلیس ؟ حا کمیت 14 سا له حز ب خلق ، حکو مت مجا هدا ن و طا لبا ن نیز؛ با ا ن خون ریزی ها و نسل کشی ها ی شا ن ذ یل ننگین تر ین صفحه های تا ریخ معا صر کشور ما ا ند. مگر حکو مت مجا هدا ن وطا لبا ن بهتر ا ز دورا ن سلطه ء خلقی ها وپر چمی ها بود ؟ مگر د ر ا ن سا لها ی خو نین و فا جعه با ر مر د م ا فغا نستا ن ، شکنجه گا ههای شخصی ، تیر با را نهای سپیده د م ، ر قص بسمل ها ، بر ید ن سینه های زنا ن ود خترا ن جوا ن ، د ر گهوا ره کشتن کو د کا ن ، نسل کشی و زمین سوزی ها را تجر به نکر د ند ؟
جمشید شعله وخا نوا ده ا ش که د ر دورا ن حا کمیت حز ب خلق پنجا ه تن شهید دا ده اند ، بد و ن شک یکی ا ز مخا لفا ن جد ی ر ژِیم ها ی پس ا ز سلطنت بو ده ا ست . چون بقو ل همه مسو لیتها فر د ی ا ست، وجنا یت کسی به شخص د یگر ا نتقا ل نمی کند ، بنا ء جفا ها یی را که گو یا رفقا ی حز بی من د ر حق متنفذ ین محل ، فر هنگیا ن و رو شنفکرا ن روا دا شته ا ند ، من ، مسو لیت ا نها را ندا رم . و ا گر کسی د ر مورد کا ر وبر خور د شخص من د ر زما ن ا قتدا رم ! حا ضر شود وبگو ید که تو ، خا نه وزمین ما را گر فتی ، عز ت ونا مو س ما را بی حر مت کر د ی ، من ویا ا عضا ی خا نوا ده ا م را به بلا و مصیبت د چا ر کر د ه بو د ی ، ویا صلا حیت بند ی کر د ن و شکنجه د ا د ن را د اشتی ، د ر ا نصورت جوا بش را خو د م خوا هم دا د .
بقو ل خوا جه ئ شیرا ز :
من ا ز با زوی خود دا رم بسی شکر که زور مر د م ازا ری « ندا شتم »
ا تفا قا شا د روا ن جمشید شعله نه د ر دورا ن حا کمیت خلقی ها ، بلکه د ر ا غا ز جمهو ریت دا ود خا ن به زند ا ن ا ندا خته شد و محمد سر ور خا ن نا شر، حا جی عینی ، میر ولی جا ن و بسیا ر سر کردگان ا قوا م و مخالفین سیاسی خود را به حبس کشا ند ویا بقتل رسا نید . ما نند محمد ها شم میوند وا ل ، جنرا ل شاه پورو بسیا ر د یگر را و با چنین سیا ست ها میخوا ست به ا صطلا ح ر یشه های فیو دا لیزم را بخشکا ند و جنبش رو شنفکری را هم خفه کند. جمشید خا ن شعله که ا ز زندا ن ا زا د شد ، و بعد ها که به چا ه ا ب رفت ، تو سط بشیر،پسر و کیل عبد ا لله خا ن بر دا ر زا ده ا ش به ضر ب گلو له زخمی شد تا ا نکه به حق پیو ست.
بنا بر ا ین، ا ین نظا مها ورژِیمها و حا میا ن د رو نی ا نها مثل جا معه ء رو حا نیت ، ا ربا با ن ومتنفذین محل د ر نظا مها ی ا ستبدا دی وخود کا مه ا ند که د ر حق مر د م وملت خود ظلم وستم را روا می دا رند. و ا ز چنین رژیم ها یی نبا ید ا نتظا ر خو بی وخد مت را دا شت. ا نتقا م گیری د ر نظا مها ی ا ستبدا دی و خود کا مه ، یک ا مر طبیعی ا ست. مگر شما ، د ر سا یه ء حکو مت های د لخوا ه تا ن ا ز بر ج عا ج قد رت، به بینوا یی ، فقر ، بیچا ره گی ها ، و ریختن خون هزا را ن ا زا دیخوا ه ود یگر ا ند یش وشخصیت های ملیو مر د م عا دی همشهر ی تا ن نگا ه نمی کر د ید ؟ شما با ید فرا مو ش نکنید که د ر جنا یا ت و مصیبت های خو نین بیش ا ز نیم قر ن ا خیر، نتنها حزب خلق ؛ بلکه همه نیرو های د ر گیر جنگ دا خلی ، فر ما ندها ن محلی وتنظیم ها و جنا حها ، شر یک ا ین جر م وجنا یت ها ا ند. و هیچکس نمی توا ند خود را ا ز ا ین جریان بری ا لذ مه ا علا م کند :
( ا ی دو ست ، بر جنا زه ء د شمن چو بگذ ری شا دی مکن که توبر هم ، ا ین ما جرا رود )
را بعا : نو شته ا ند که در دورا ن ولا یت فقیه ! مسوو لیت ها یی د ر تخا ر وشیر خوا ر گا ه کا بل ومد یریت قلم مخصوص شورا ی وزیرا ن( خا د!! ) دا شته ا ست. عر ض کنم که ولا یت فقیه ، د ر فر هنگ ا صطلا حات سیا سی ما نیست وما هر گز چنین ا صطلا ح عقب گرا یا نه و ا خوند ی را بخود مصدا ق نمی دا نیم. ا ین ا صطلا ح، مخصوص مجا هدین کرا م ودکا ندا را ن د ینی ا ست . متا سفا نه ا قا ی ا فضلی شورا ی وزیرا ن را تا مد یریت قلم مخصوص خاد تفکیک کرده نتوا نسته . شورا ی وزیرا ن ، یعنی حکو مت ورییس ا ن سلطا ن علی کشمند بود .ووزیر خا د هم غلا م فا روق یعقو بی. وزا رت خا د ، یک تشکیل جدا گا نه نظا می وبا اقتدا ری بود که صر ف به رییس جمهور ومنشی عمومی حزب جوا بده بود ، نه برای حکو مت . ا ز ا نجا که خا د ، د ر کشور ما متا سفا نه نا م نیکو ند ا شت ومو جب ا ذ یت وا زا ر ملت شده بود ، چون د یگر ا لزا می بمن نیا فته ، به ا ین ا دا ره نا م مرا پیوند زده ا ست . وگرنه فر ق بین حکو مت و ا دا ره ء خا د را هر ا د م با سوا د ی میدا ند .
جنا ب ا فضلی ! بنده نیز راه صد سا له را یکشبه طی نکر ده ا م . هجده سا ل به حیث ا موز گا ر، مد یر مکا تب ، ر ییس معا رف و کا ر مند روز نا مه ها بو د م . با وصف د ا شتن سا بقه طو لا نی د رهما ن حز بی که شما ا زا ن رنج و مصیبت د یده ا ید و فعا لیت های سیا سی و فر هنگی ، ا خر ین معرا ج کا ر ا دا ری ا م کا ر شنا س د ر ا دا ره ا مور شورا ی وزیرا ن ود ستیا ر ر ییس ا ن ا داره بود م حا ل ا نکه بسیا ر کسا نی را که ا موزش حز بی دا د ه بو د م ، به مقا م ها ی بسیا ر بلند دو لتی وحزبی رسید ند. متا سفا نه مثل هر نظا م د یگرد ر ا ن حزب هم را بطه ها ووا سطه ها وشنا خت ها وخویش خوری هاو بی کفا یتی ها نقش خود را د ا شت .
د ر مورد محمد علم خا ن فیض زا د ، عموی شما که بعد ها به مها جرت کشا نیده شد ه وصا حب کتاب وتا لیفا ت شده بود ، من ا ز سا لهای اخیر زنده گی ا ش ا طلا عی ندا رم . چون شنا خت من ا ز ا یشا ن هما ن دورا ن کا ر کر ده گی ا ش د ر وزا رت معا رف بود ، و ا ز ا نجا که نو یسنده کتا ب ار مغا ن چا ه ا ب ا ز ا یشا ن بعنوا ن یک مو رخ چیره د ست نا م برده ؛ مرا د ر شگفتی ا ندا خت که چگو نه میشود کسیکه تا کنون ا ثری ا ز ا و بمشا هده نر سیده ، یکباره مو رخ چیره د ست ، شده ا ست.
____________________________________________ ( یا ر زنده وصحبت با قی )
بالا
بازگشت