خوشه چين
د و لت و جا معه
و طن د ا را ن محتر م ما حو ا د ث سا ل ها ی گذ شته را خو د شا هد صحنه بو ده اند ، کسی د ر جر یا ن همین رو یدا د ها تو لد یا فته و بز ر گ شده ا ند ، و عملآ جنگ را ا ز آ غا ز پید ا یش تا ا کنو ن مشا هد ه کر ده ا ند و می کنند و یا ا ز زبا ن خو یشا ن و ر فقا ی خو یش مطالب زيادی را شنید ه ا ند و بسیا ری میخو ا هند ، زیا دتر ومطالب بيشتری را بفهمند .
سا ل ها بی بین1342 _ 1345 را میتو ا ن د و ره رشد و تمرین دیمو کرا سی نا م گذا ری کر د ، د رین د وره ها بو ده ا ست که چر ا غ سبز به ر وی و طن پر ستا ن ر و شن گر دید ، علا قه مند ا ن و تشنه به آ زا دی و پیشر فت و تحو ل ، به حیث رسا لتمندا ن تا ریخ ا ز جا بر خو ا ستند ، ا ز نظر یا ت و ا ندیشه ها ی علمی شا ن ، جا ده ها ی نا همو ا ر حر کت به سو ی آ یند ه را بر ا ی نو آ مو زا ن همو ا ر نمو د ند ، در مکا تب و مو سسا ت تعلیمی و تر بیتی کنفرا نس ها دا یر میگر دید، پا رچه ها ی تمثیلی ، تر ا ژید ی ، ا نتقا دی و کمیک به نما یش گذا شته میشد ، به طو ر نمو نه ما آ نرو ز ها ی را به خا طر می آ و ریم که شا گر دا ن د ا را لمعلمین کا بل بو دیم ، و ا ستا دا ن مجر ب و ور زیده د ا شتیم ، و هیت تر بیو ی آ گا ه و د لسو ز و مهر با ن . هر یک ا ز ا ستا دا ن شا گر دا ن خو یش را معلم صا حب خطا ب میکر د ند ، ما حس همنو عی و وطن د و ستی را ا ز زبا ن همین معلما ن خو یش آ مو خته بو دیم . شا گر دا ن د ا ر ا لمعلمین کا بل ا ز جمله با ا ستعدا د تر ین فر زند ا ن آ ن عصر بو د ند و ا ز تما م نقا ط د و ر دست کشو ر جمع آ مد ه بو د ند . ر فا قت ها ی د و ره جو ا نی معنی و مفهو م خو د را دا شت ، قند ها ری رفیق بد خشا نی بو د ، هر ا تی ر فیق پکتیا و ا ل بو د همین طو ر ا لی ا خیر .
هیأ ت تربیوی آ ن د و ره ها یعنی سا ل ها ی ( 1343_1345) که من خو دم ا فتخا ر شا گر دی آ نها را د ا شتم ، ا ین ها عبا ر ت بو د ند ا ز .
1- محترم محمد سا لم ( مسعو دی ) به حیث مدیر د ا را لمعلین و معلم هند سه
2- محترم مر حو م عبد ا لر زا ق( ا ور یا خیل ) به حیث معا ون و معلم ا لجبر
3- محتر م عبد ا لقیو م ( نو ر زی) به صفت معلم ا د بیا ت پشتو
4- مر حو م صا حب جا ن ( صحرا یی) به صفت معلم میتو د ا جتما عیا ت و ( تا ریخ و جغرا فیه)
5- محترم نظا م ا لد ین ( تهذ یب) به صفت معلم منطق
6 –محترم حیا ت ا له ( نا صر) به معلم کیمیا
7- محترم محمد غو ث ( حکیمی) به حیث معلم کیمیا
8 - مر حو م عبد ا لقیو م ( صا مت) به حیث معلم زرا عت
9- مر حو م غلا م علی، چها ریکا ری به حیث معلم ا جتما عیا ت
ا ین ها د ر آ ن زما ن د را یجا د فضا ی با ز سیا سی ، نقش خو بی را ا دا کرد ند ، و شا گردا ن لا یق و شا یسته به جا معه تقدیم کر دند و به یقن میدا نم کسا نیکه د ر جمع ما نیستند ، ر و ح شا ن شا د ا ست و کسا نیکه فعلآ زند ه ا ند و جد ا نآ نا را حت نیسند .
شا گر دا ن دا ر ا لمعلمین کا بل را به خا طر ی شا گر دا ن با ا ستعدا د یا د مینما یم که ا ین ها ا ز تمام و لا یات ا فغا نستا ن ا ز جمله شا گر دا ن ( نمره ا ول ، دوم و سو م ) بعد ا ز سپری نمو دن د و ره ا متحا ن کا نکو ر به ا بن سینا آ و رده میشد ند و بعد ا ز د و ره فرا غت صنف نهم ، شا گر دا ن خو ب و مستعد به سه مکتب ( تخنیک ثا نوی ، د ا ر ا لمعلمین و زر ا عت ) شا مل میگر د ید ند ، شا گر دا ن د ا ر ا لمعلین علا و ه بر آ نکه به معلمی آ ینده ا حسا س مسو لیت میکر د ند ، طبعیتآ فضای آ مو زش د ر دا ر ا لمعلمین ، یک فضای ر قا بت مشر و ع برا ی آ مو زش بو د .
ا ز جمله شا گر دا ن د ا ر ا لمعلمین د ر سا ل ها ی 1343 ا لی ختم سا ل 1345 ا ین شا گر دا ن در شقوق مختلف خو بتر می د ر خشید ند .
1- د ا کتر عبد ا لا حد معرو ف به ا حد ریا ضی
2- دا کتر میر عبد ا لکریم ( بها )
3- با به صا حب ( طو فا ن )
4- مر حو م د ا کتر عبد ا لستا ر ( جبلسرا جی )
5- محترم محمد یا سین ( صا د قی)
6 - محتر م عزیز محمد ( آ ما ج )
7- محتر م محمد دا ود ( پنجشیری )
8 – مر حو م حمید ا له ( صد یقی )
9- محتر م د ا کتر سید نصر ا لدین
10- محتر م ا ستا د سید محمد کر یم ( بها ر)
11- محترم ا نجنیر بد یع ا لز ما ن
12- محترم دا کتر سید محر م ( غیا ثی )
13- مر حو م محمد عمر ( حید ری)
14- محتر م عبد ا لبصیر ( ا مید وا ر)
15- محتر م حضرت قل ( نصیحی )
16- محتر م محمد ظریف ( ا یو بی )
17- مر حوم خلیل ا له ( کو هستا نی)
18- محترم علی گل ( پیو ند )
19- محتر م ا نجنیر آ د ینه ( سنگین )
20- محتر م محمد نظیر (.............) ا ز لو گر
21- محتر م حیا ت ا له ( ............) ا ز ا ستا لف
22- محتر م ا حمد ( غو را تی)
23 – مر حو م عبد ا لا حد ا ز بد خشان
24 مر حو م محمد عمر سا غر ی
25_ دا نشمند محتر م ( پو یا فا ر یا بی )
26_ محترم فا رو ق ( کا ر مند )
27_ محتر م شیر آ قا ( جر أ ت )
د ر مجمو ع ا ین شا گر د ن دا ر ا لمعلین بو د ند که ا ز دا ر ا لمعلمین کا بل د و نو ع شها د ت نا مه ا خذ کر دند ا و ل شها د ت نا مه د و ره تعلیمی ( مسلک معلمی) د وم شها د ت نا مه وطن پر ستی و خد مت گذا ری به و طن ، ما م و طن و ا رج گذا شتن به مقا م وا لا ی ا نسا ن. و ا کثر یت قا طع ملت ا فغا نستا ن ، مه کمترکسی را خو ا هم یا فت که بگو یند آ نعده ا شخا صیکه د رین د و ره ها فا رغ شده ا ند ، ا نسا نها ی آ لو ده به کثا فت بو ده با شند و ا گر شکا یتی به آ د رس یکی د و نفر بو ده با شد ، مگر سند ی و جو د ندا رد که قنا عت آ د م را فرا هم بسا زد .
ا گر به مبا لغه گر فته نشو د ، د ر مجموع همین شا گر دا ن دا را لمعلمین کا بل بو د ند ، یک ا نقلاب فکر ی و و طن پر ستی را ر شد و رو نق دا د ند . بعد ا ز دو ره فرا غت ، به هر طرف د ر محیط ها ی مختلف ، محیط دانشگاه و مو سسا ت، تعلیمی و تر بیتی ، پر ا گند ه شد ند ، و وظا یف را به عهد ه گر فتند ، هر جا که میر فتند ، خو د را بیگا نه ا حسا س نمیکر د ند ، خو د را شا مل د ر آ ن محیط می د ا نستند ، هر خا نه و کا شا نه را خا نه خو د می پندا شتند ، ا ز قا نو ن حما یه میکر د ند ،
دا را یی ها ی عا مه را ، جز دا را یی خو د به حسا ب می آ و رد ند و ا زا ن حر ا ست و حفا ظت به عمل می آ و رد ند ، ا ز آ و ا ز بلند د ر کو چه و با زا ر خو ش شا ن نمی آ مد ، آ نرا به مثا به ا ذیت به دیگر ا ن ، میپندا شتند ، به تو لید کننده آ و ا ز تو صیه د و ستا نه به عمل می آ و رد ند ، هر گو نه عمل ما جر ا جو یا نه را خلا ف ا رز ش ها ی ا نسا نی و د ور ا ز ا خلا ق ا جتما عی به حسا ب می آ و ر د ند ، علیه آ ن به مبا ر زه بر می خو ا ستند .
د ر بسیا ری مو ا رد ضررها ی بی ثبا تی ا و ضا ع را به شا گر دا ن و علا قه مندا ن به سیا ست تو ضح و تشر یح می دا دند ، و می گفتند که ا گر چنا ن ما جرا جو یی ها صو رت می گیر د ، در بی ثبا تی ا و ضا ع کمک می کند ، د ر مو جو د یت عد م ثبا ت سیا سی ، دشمنا ن تا ر یخی و طن همیشه د ر کمین نشسته ا ند ، بخا طری د ر کمین نشسته می با شند که خو د ا یجا د گر بی ثبا تی ا ند و ا زا ن با ید که بهر ه بگیر ند .
طبعآ د ر یک سر مین و محد وده جغر ا فیا یی وا حد ، ا نسا ن ها ز ند گی میکنند ، مجمو ع منا سبا ت و دا د و گر فت ا نسا ن ها را برا ی بقا و ا دا مه حیا ت د ر یک محیط بنا م زند گی ا جتما عی یا د می کنند ، بنآ ا نسا ن ها د ر تشکل جا معه ر و ل د ا ر ند یعنی ا نسا ن ها ، جا معه سا ز ا ند ، جا معه خو د را می سا ز ند و قتی که می سا ز ند ، می خو ا هند که ا زا ن حما یه و حر ا ست نما یند ، برا ی حما یه و حر ا ست به یک سلسله قر ا ر دا د ها ی اجتما عی نیا ز ا ست که آ نرا با ید ا یجا د کر د و آ نر ا به حیث خو ا ست عا م پذ یر فت ، زما نیکه همه خو ا ست ها پذ یر فته میشو ند ، ا ین را بنا م قا نو ن یا د می کنند ، قا نو ن یعنی کنتر ول کننده جا معه و هر یک ا ز ا فر ا د جا معه خو د را د ر آ ن یا فته میتو ا ند ، بر ا ی حر ا ست و حفا ظت ا ز قا نو ن با ید مرجع سا خته شو د، آ ن مر جع عبا ر ت ا ز د و لت ا ست . د و لت بر ا ی حما یت ا ز قا نو ن بميان می آيد و هر فر د جا معه د ر بر ا بر قا نو ن حق مسا و ی د ا شته میبا شد .
در یک ا جتما ع ، د و لت و جا معه مکمل یکد یگر ا ند ، ا گر ا جتماع و جو د ند ا شته با شد ، د و لت کا ملا مفهو م خو د را ا ز دست می د هد ، همین طو ر ا گر د و لت و جو د ندا شته با شد ، د ر کو چه و پس کو چه قتل قتا ل و خو ن ر یر ی ها ، فز و نی میگیر د ، زو ر می خو رد و عا جز میمیر د
ببینیم بسیا ر پیش نمی رو یم ا ز سا ل ها ی ، زیا د گذ شته صحبت نمی کنبم ، تقریبآ ا ز پنجا ه سا ل قبل به ا ین طر ف صحبت می کنیم ، نظم و ا جتما عی بر قرا ربو د ، د و لت و جو د دا شت ، مر جع قا نون گا ری مو جو د بود ، قو ا ی ا جرا ییه و قو ه قضا ییه مو جو د بو د .
گنه کا را ن به چنگ قا نو ن د ر می آ مد ند ، پو لیس و ظیفه خو درا می شنا خت ، قا ضی و مفتی و محرر و ظیفه خو د را ، ا رد و برا ی دفا ع ا ز تما میت ا ر ضی کشو ر آ ما ده بو د .
دهقا ن د هقا نی میکر د ، نجا ر مصر وف نجا ری خو د بو د ، کا ر گر مصر و ف تو لید بو د ، فر و شند ه و خر یدا ر ، د ر جست و جو ی منفعت سر گر دا ن بو د ند .
هر کس با سیا ل و شر یک خو د د ر ا رتبا ط بو د ، معام ر فیق معلم بو د ، ا ستا د با ا ستا د هم صحبت بو د ، ا دبا و شعرا و نو یسنده ها ، غرق د نیا ی خو د بو د ند ، همینطو ر ا لی ا خیر .
بسیا ری منا ز عا ت تو سط سرا ن قو م و مو سفید ا ن ، محل حل و فصل میگر دید ، ا گر ا حیا نآ د ر کو چه و یا با زا ر بین د و نفر نزا ع د ر میگر فت ، علی ا لفور ، د و کا ندا را ن و ر هگذرا ن د ا خل ا قد ا م میشد ند ، منا زعه را د ر هما ن محل حل میکر د ند ، گو یا که پو لیس را برا ی حل و ا قعا ت سا ده ، ضرو ر نبو د .
هیچ محل ، هیچ گذ ر و نا حیه ، سمت ، شما ل ، جنوب و مر کز ، برا ی هیچ کسی بیگا نه نبو د ، هر و قتی که میخو ا ستی و هر جا که میخو ا ستی ، سفر کنی ، شب و رو ز مشکل نبو د .
برا ی هر قو م ، ملیت ، نژا د ، مذ هب ، د ر همه جا ز مینه ها ی کا ر مو جو د بو د ، کسی به مشکل جدی مو ا جه نمی شد .
فقط یک ا قلیت محد ود خا ندا نی وکسا نیکه ا ز امکا نا ت ما دی خو بتر ی بر خو ر دا ر بو د ند ، ا ز را ه و رسم ز ند گی کشو رها ی همسا یه و دنیا ی بین ا لمللی ، آ گا هی د ا شتند .
چو ن مرد م به نو ع ز ند گی عا د ت کرده بو د ند ، به یک لقمه نا ن بخو ر و نمیر قنا عت میکر دند، ا گر یک آ د م خا رجی می آ مد ، این طو ر بر دا شت مینمود که د رین جا هیچ نو ع آ ثا ر ، ا ستبدا د و جو د ندا رد ، حا ل آ نکه ، ده ها پشت و یا ده ها نسل ه ا ز گذ شته ، آ ثا ر شکنجه و ا ستبدا د را در خو ن پو ست و رگ خو د ا حسا س کر ده بو د ند. فقط منطق ( شو لیته بخو و پرده ته بکو )
د ر رو ح و روا ن مر د م سا یه ا فگند ه بو د ، ا زین خا طر بو د که زند گی اجتما عی ظا هرآ رنگ و بو ی دیمو کرا سی را تمثیل میکر د .
د ر جا معه ای که حا کمیت ا ستبدا دی فر ما ن برا ند ، ا ثرا ت جا نبی خو د را در تما م سا ختما ن جا معه بر جا می گذا رد . سر کا ر شکنجه گاه ها د ا شت ، ا شخا ص و ا فرا د جا معه را ذریعه تهد ید و ا رعا ب ، و ا یجا د تر س و وحشت زیر کنترو ل می آ و ر د ، دا منه و وسعت نو ع ا دا ره ، فضا و محیط تعلیم و تر بیه و محیط خا نوا ده ها را بی تأ ثیر نمی گذا رد. معلم و سرمعلم شا گر دا ن خو د را با کلما ت زشت و رکیک و چو ب و مشت و لگد استقبا ل میکر د و میکند.
چشم دید خو درا قصه میکنم ، سا ل 1337 صنف چها رم مکتب ا بتدا ییه د ه قا ضی بو دم ، ز مستا ن به پا یا ن رسیده بو د و سا ل تعلیمی آ غا زيافن . طبق معمو ل هر سا ل برا ی شا گر دا ن کتا ب د رس ی تو زیع می گر دید . د ر هما ن سا ل برا ی من و یک نفر د یگر کتا ب نر سید . من کسی نیستم که تو ا ن کتا ب خر یدن را د ا شته با شم هما ن قد ر می فهمید م که مدیریت معا رف و جو د دا رد، فرد ا ی هما ن رو ز پنج شنبه بو د ، ر فتم به مر کز با هزا ر تر س و لر ز ، مد یر معا رف د را ن و قت، عبد ا لشکو ر با به کر خیل بو د . مشکل خو درا برايش گفتم، بعد ا ز شنیدن شکا یتم به چپ را ستی دهن د رو ا زه ا مر کر د و چپ را ستی یکی د و سلی جا نا نه به رو یم حو ا له کر د و بعد را هی خا نه شد م . یو م شنبه ا ست که با ید به مکتب بر وم ، و قتی د ر مکتب ر سید یم ، شا گر دا ن مکتب همه لین شد ند و بعد سر معلم مکتب به ا سم من صدا زد و من صا حب گفتم و به سر لین بر آ مد م به چپ را ستی ا مر کر د ، چنا ن ضر با ت پی د ر پی د ر قف پا هایم و ا رد نمو د گو یا ا ینکه بز ر گتر ین ا شتبا ه را مر تکب شده با شم و اقرا ر ا ز من بگیرند و بعد ا ز آ ن کتا ب ها ی مو رد ضرو رتم را برا یم دا دند .
مکتب ما د ر قر یه ده قا ضی بود، عطا وا لحق صا حب زا ده یکی ا ز وزرا ی زما ن حبیب ا له خا ن کلکا نی حو یلی خو د را د را ختیا ر معا رف گذا شته بو د ، یکی ا ز هم صنفی ما صا لح محمد نا م دا شت و ا و خو ش ندا شت که به مکتب بیا ید و مکتب خو ا ند ن هم ا جبا ری بود، پد رش رجب خا ن نا م د ا شت ، به عو ض صا لح محمد پدر ش یعنی رجب خا ن را به سر لین کشید ند بیچا ره رجب خا ن کبر سن دا شت و مو ها یش کا ملآ سفید بو د ، کا کا رجب را سر معلم مکتب خیلی بی رحما نه لت کر د کسی به دا د ش نمی رسید و بعد ا ز لت کر دن د ر بین حو ض ا ند ا ختند ش و همه شا گر دا ن ، خیلی مأ یو سا نه نا ظر صحنه بو د ند. خا نوا ده ها ا عضا ی خو رد خو د را و غیره وغیره را لت و کو ب میکر دند ( میگیو یند که سر تو ببا رد تا سر ما بچکد) هیچ نو ع قید و بند ها و شر وط و شرا یط نمی تو ا ند جلو ا نکشا فا ت علوم و تکنا لو ژ ی را بگیر د ، ا ثرا ت خو درا دیر یا زود ، ا ز طریق هوا و زمین و بحر و بر ، به جا می گذا رد ، به مر دم و ا فرا د جا معه شعو رو آ گاهی مید هد ، مرد م به سیا ست علا قه می گیر ند ، د ر با ره زند گی و مفهو م ز ند گی پی میبر ند ، با لا خره د ر ک میکنند ، د ر جستجو ی را ه های بهتر زند گی بر می آ یند. ا ز یک طرف و ا ز طرف د یگر آ ن همه ا مکا نا ت که با ید مرد م با ا لو سیله آ ن به زند گی ا دا مه د هند ، د ر د ستر س مر دم قرا ر ندا شت ، د و لت دیگر آ ن توا نا یی را ندا شت که نیا زمندی مر دم خو د را و یا ز مینه ها ی کا ر یا بی را برا ی مر دم مهیا گر دا ند ، د و لت کا ملآ به کثا فت گرا یش پیدا کرده بو د ، ا ز با لا تا به پا یین همه به گر فتن ر شو ت عا د ت کر ده بو دند ، و می گفتند فلا نه شخص ا ین گو نه وظیفه دا رد ، د ر آ مد ش خیلی زیا د ا ست .
و قتی که من به ا بن سینا شا مل شد م همه هم قریه ا ی ها ی ما با لا ی من می خند ید ند ومی گفتند که تو د ر آ ینده معلم میشو ی ، غر یب میما نی ، تو با ید د ر آ ینده حا کم شو ی و یا قا ضی و یا پو لیس ، که عا ید ت ا ضا فه میبو د ، یک معا ش خا لی چا ره آ د م را نمی کند .
فقط می خو ا ستند که جا معه را به طا لع صا حبش ا دا ره کنند ، و لی مر د م عا دی جا معه ، ا ز زما ن حا کمیت شا هی به سرا غ لقمه نا نی ، شهر به شهر کشو ر به کشور میگشتند ، تا کا ری سرا غ نما یند ، ا ین لشکر عظیم بیکا را ن ، بی خبر ا ز شهر ها و د یا رها، د ل به د ریا زده ، آ ن همه د ا ر و ندا ر خو د را به فر و ش ا ند ا خته تا مقد ا ر پو لی را برا ی قا چا ق بر پیدا نما ید تا ا و را به ا یران و یا کشو رها ی خلیج ببر د ، ولی د رآ ن و قت کلمه مها جر ت را کسی به زبا ن نمی آ و رد .
همه ا ین نیروی با زو توا نا ی همو طنا ن عزیز ما د ر خد مت ، ما لکا ن ، ز مین دا را ن و سر ما یه د ا را ن ا یرا نی ، عر بستا ن سعو دی ، قطر ، کو یت قرا ر می گر فت ، مقدا ر پو ل نا چیزی را که ا گر صا حب می گر د ید ند ، د ر راه بر گشت به آ غو ش خا نه و کا شا نه شا ن ، مصر ف تیب ها ی ، لیلا م شده ( 530) و دو شک ها ی ا سفنجی ، و یا د یگ ها ی بخا ر ایرا نی میگرد ید و یا بعضآ آنهم ا ز طر ف بعضی ا و با شا ن و د زد ا ن آ ن محل مو رد د ستبر د قرا ر میگر فت .
جا لب تر ا ز همه ا ین که آ ن عد ه ا شخا صیکه به عر بستا ن سعو د ی برا ی د ر یا فت کا ر می ر فتند ، زما نیکه بر گشت می کر د ند ، ا ند یشه ها ی جد ید ی را با خو د می آ و رد ند ، با آ نکه ا ز سو ا د بی بهر ه بو د ند ، سفا ر ش ها و تو صیه ها ی ا یکه ا ز جا نب د ست ا ند رکا را ن عر بستا ن سعو دی میشد کا را می ا فتا د . ا ز هما ن زما ن بر گشت به و طن و یا محله خو د شا ن تبلیغا ت منفی ضد ا ندیشه ها ی تر قی خو ا ها نه را نشخوا ر میکر دند ، ا ین ر فت آ مد ها در زما ن حا کمیت د ا ود خا ن شد ت زیا کسب کر د . ا ز نسو ا ر فرو ش گر فته تا سا عت سا ز ، با یسکیل سا ز ، عکا س ، نجا ر ، گلکا ر ر نگما ل ، بو ت د وز ، آ شپز و غیره و غیره ، رخ به کشو ر ها ی خلیج می نمو د ند ، ا ین ها نمو نه ها ی بو د ند که د لا لت به ضعف د و لت مر کزی خو د ما مینمو د . یعنی د و لت فا قد صلا حیت و تو ا نا یی مد ریت لا زم بو د و نمیتو ا نست به نیا زمندی مر دم پا سخ بد هد . بیگا نگا ن ا ز ا مکا نا ت نیرو ی بشر ی ما ا ستفا ده نا رو ا میکر د ند ، ا ز یک طر ف و ا ز طر ف دیگر، د نیا ی غر ب همه ا مکا نا ت با لقوه و با لفعل خو د را برا ی بی ثبا ت سا ختن ، د ر ا فغا نستا ن و کشو ر ها ی منطقه ، د ریغ نکرد ، تا اگر بتوا ند حر یف با قد رت و پر تو ا ن خو د را درنو ع ما جرا ها ی که مد نظر شا ن بو د د ر گیر سا زند . با ید میدا ن را برا ی حضو ر رو یا رو یی ا بر قد ر ت ها آ ما ده میگر دا ند ند .
د رینجا ا ست که ا نا ر شیز م ، د ر قضا یا ی جا ری و گذ شته ا فغا نستا ن ، و ا قعت خو د را می یا بد و نقش خو بی را برا ی د نیا ی غر ب با زی کر ده ا ست و ا گر تو جه نشو د ا دا مه خو ا هد دا شت .
علا یم مقا بله و چشم کشی ها ی د و ا بر قد رت ، بعد ا ز بو حو د آ مد ن نظا م شا هی مشر و طه ، کم نو ر جلو ه میکر د و لی بعد ها تغیر و تبد یل صد ر اعظم ها ی متما یل به ا ین بلا ک و آ ن بلا ک ر و شنی قضیه را با ا همیت می سا خت . شما گا هی ا و قا ت ، جنگ د و قچ را دیده با شید ، بعد ا ز هر بر خو رد و یا کله جنگی ، د ر ا ز د یا د فا صله می ا فزا یند، که ضر به قو ی وا رد آ و رند ، تا حر یف جا نب مقا بل ا ز پا د ر آ ید . همینطور جنگ دو خرو س کلنگی را ، ا ول د و ر میز نند تا نقطه ضعیف حر یف را د ریا فت نما یند و بعد به حمله آ غا زمی کنند ، همینطو ر، گا و جنگی و سگ جنگی نمو نه با رز مبا رزه مقا بله طرفین ا ست .
فرا ر مغز ها و شکا ر مغز ها ، یکی ا ز نمو نه ها ی ا یجا د بی ثبا تی ا و ضا ع د ردا خل یک کشو را ست ، به اشکال مختلف ، ا ستعدا د ها را ( ضعیف نفس تر ین آ د م ها را) به ا ثر تطمیع و ا رضا ع و رشو ت ا ز کشو ر بیر ون می کنند و بعد ا ز طریق د ستگا ه پر و پا گند ، به نشر می سپا ر ند .
تر و ر وا ختنا ق ، نو ع د یگر بی ثبا تی ا و ضا ع ا ست که برا ی فرا ر مغز ها سا زما ن دهی صو رت میگیرد ، و د ر آ ن طرف کشو ر، جا یکه نقشه ها ی ، ا یجا د فضا ی ا ختنا ق ، طر ح ریزی میگر دد ، مرا کز تجمع ا فرا د فرا ری ، تهیه د یده میشو د و بعد د ر آ غا ز ا مکا نا ت بهتر معشیتی را برا ی آ نها تدا ر ک میبینند د ر فرا سو ی مرا حل بعدی ا نکشا فی پلا ن ها ی مو رد نظر، میدا ن جا زبه را و سیع میسا زند ، تا د ر آ ینده ا زین مرا کز سر با ز گیر ی نمود ه و د را یجا د گر و پ ها ی ، تخر یب کا ر و د هشت ا فگن به منظو ر تطبیق پلا ن ها ی د را ز مد ت ا زشا ن کا ر گر فته شو د .
ببینیم ، کشو رما د ر طو ل مد ت زما ن بین ا مپرا طو را ن متخا صم ( به حیث تخته خیز) هد ف بو ده ، هر یکی ا ز طر فین سعی د ا شتند تا ا ین مو ا ضع را د ر ا ختیا ر خو د دا شته با شند ، ر وی همین منظو ر بوده ا ست که جها ن سر ما یه یکجا با متحد ین و همپیما ن ها ی بین ا لملی ا ش ، د ست به کا ر شد ند ، به کته گو ری ها ی مختلف د ر دو ره ها ی مختلف به د زدی ، تطمیع و ا ر ضا ع ا فرا د و ا شخا ص ، د ر سطو ح مختلف ا حتما عی پر دا ختند .
ا و ل آ ن عده ا ز کا د ر ها ی تحصیل کر ده ها ی د ست ا ول را که د ر همه ا ستقا مت ها ی ا نکشا فا ت جا معه صا حب نظر بو د ند ، و سخن گو ها ی خو ب بو دند ( د و لت ها ی و قت د ر قسمت آ نها کو ته نظری کر ده بو د ند) ا زینکه زند گی را به خو د تنگ دیده بو د ند ، نا خو د آ گاه شکا ر بیگا نه شد ند و به منظو ر پنا ه گاه ا من کشو را تر ک کر دند .
د و م مجمو ع ، تکنو کرا ت ها ، و زرا کا ر مند ا ن و تحصیل کر ده ها ی ، بعضی ا ز کشو ر ها ی غربی ، و ا عضا ی خا نوا ده ها ی ما مو رین بلند پا یه حا کمیت ها ی زما ن سلطنت و جمهو ری زما ن دا ود خا ن وپیشرو ا ن مذا هب و طریقت ، ا نکشا فا ت و تحو لا ت پد ید آ و رده شده را به د یده شک و تر دید می نگر یستند ، د لبستگی چندا ن لا زم ا ز خو د نشا ن نمیدا د ند ، ا ز نظر غر ب ا ین ها بهتر ین مهره ها ی خو بی برا ی ا دا ره یک حا کمیت ا ید یا ل بو د ند ، د ر جهت حفظ و حرا ست آ نها به حیث و سیله با ا ر زش جا یگا ه خو یش را د ر طا ق بلند یا فتند .
سو م ا کستر یمست ها و بنیا د گرا ها یکه که قبلآ برا ی چنين رو زی نطفه گذا ری گر دیده بو د ند ، مو قف خو د را د ر صف ا ول جنگ رو یا رو یی با ا بر قد رت ها به نفع جها ن سر ما یه خو ب یا فتند و خو ب د رخشید ند ، د ر کشو رما ا ین ها به حیث عنا صر ملی سر با لا نکر دند ، این ها به حیث د سته ها ی ، و یرا ن گر و تخریب کا ر و همکا را ن ترو ر ست ها ی بین ا لمللی ، سر با لا کر دند ، ا ین ها خر یده شده بو د ند، تا جا یکه معلو ما ت د رد ست ا ست ، بعضی ا ز پیشگا ما ن جها دی ، ا ز لحا ظ ا قتصا دی ، فقیر ترین آ د م ها بو د ند و لی ا مرو ز به حیث ملیا ر د رها ی بین ا لملی ، معر فی ا ند . این قد ر پو ل را ا ز کجا بد ست آ و رد ه ا ند ، این قد ر پو ل ها را د ر بد ل ، تخر یب ، پل و پل چک ها ، و تخر یب مکا تب و مو سسا ت د و لتی و پر و ژه ها ی عا م ا لمنفعه ، و د ستگا ها ی تیلفو ن وتیلگرا ف ، و پر و ژه ها ی ، عا م ا لمنفعه ، ا ز بین بر دن مزا رع ، تر ور ا ستا دا ن ، معلمین و شا گر دا ن و کا ر مند ا ن د و لتی ، د ست بر د به د ا را یی ها ی عا مه و غیره بد ست آ و رده ا ند ، این کسا نی بو د ند که پسرا ن را آ ز آ غو ش ما د را ن شا ن می گر فتند ، به کشتا ر گاه ها میبر دند ، ما د را ن را بی فر زند می سا ختند، این ها کسا نی بو دند جوا نا ن تا زه به عر و س رسیده را ا ز کنا ر همسر شا ن می گر فتند ، به کشتا ر گاه می برد ند ، عر و سا ن را رو ی گلیم ما تم می نشا ند ند و بیوه می سا ختند ، این ها شهر جلا ل آ با د ما را به و یرا نه تبد یل کر دند ، شهر یکه به پا یتخت ز مستا نی مبد ل گشته بو د ، آ یا حر یف حا ضر ا ست د ر همسا یگی خو د چنا ن شهری با چنا ن عظمت و زیبا یی رشد کند ، طبعآ فر هنگ عا لی ، د ر همه ا ستقا مت ها ی ز ند گی با د ا شتن زبا ن و کلتور مشتر ک تأ ثیر ا ت خو د را به جا می گذا ر د ، ر و ی همین منظو ر ا ز امکا نا ت د ا خلی خو د ما ، شهر خو د ما را به و یرا نه ها تبد یل کر د ند ، د رین ا ستقا مت آ گا ها ن و خبر گا ن تا زه به میا ن آ مده د ر عر صه سیا سی ، ا فغا نستا ن نمیتو ا نند ا زین منظره ها خو د را کنا ر بکشند .
ا ین ها همه نمو نه ها ی بو د ند که برای ر و شن سا ختن ذ هنیت قشر نو به پا خا سته ز ند گی تو ضیح می گر دد تا د ر آ یند ه ها ی سیا سی ا ین آ گاهی را د ا شته با شند که کشو ر ها ی سر ما یه د ا ری ، د ر فکر ا نسا ن و چند و چو ند ز ند گی ا نسا ن ها تو جه نمیکنند ، برا ی جها ن سر ما یه منا فع با لا تر ا ز هرچیز با ا رزش ا ست . ر وی همین دلیل کشو ر ما را تو سط و طن دا را ن خو د ما تخر یب کر دند، و صد ها هزا ر ا نسا ن ما را ذ ریعه پر تا ب را کت ا ز پشت کو ه ها معیو ب ، معلو ل و شهید سا ختند تا خو د کشو رما را به ا ختیا رد ا شته با شندو بعد به حیث تخته خیز به آ نطر ف مرزها ا زا ن ا ستفا ده نما یند .
ا ین ها جو ا نا ن ما را به حیث بنيا د گرا ها تر بیه کر دند ، تر و رست تربیه کر دند ، پو ل دا دند و به تر ور روا ن کر دند و تخریب کر دند . د ر پشت سر همه تر ور و ا ختنا ق د ر کشو رما ا ستخبا را ت پا کستا ن ، به حما یه ما لی و لو ژ یستیکی عر بستا ن سعو د ی و ا یا لا ت متحد ه ا مر یکا ، کشو ر ا یرا ن و د نیا ی غر ب بو د ند ، جا نب د و لت آ ن و قت ا فغا نستا ن به آ نها تر و رست آ د م کش و غیره و غیره یا د میکر د .
کنو ن د رترکیب د و لت مو جو د ا فغا نستا ن بعضی ا زا ن ها هما ن تر و رستا ن و آ د م کشا ن حر فو ی بو ده ا ند شا مل ا ست و جا معه جها نی هم به نو به خو د ، بنیا د گرا ها را بنا م تر و رست ها یا د می کنند ، بدین معنی که و ظیفه آ نها د رشر ا یط جو سیا سی جد ید ، ختم یا فته تلقی می گر دد . مو جو د یت آ نها ا ز لحا ظ تشکیلا تی ضر و ر نیست و مشکلا ت را به با ر می آ و رد .
از با لا تا به ا ین جا که گفته آ مدیم ، یک جا نبه گفته آ مد یم گو یا ا ینکه جا نب ا تحا د شو رو ی و هم پیما نا نش د سته گل ها ی را به مرد م ا فغا نستا ن دا ده بو د ند . نه خیر کدا م کا ر ثمر بخش ا نجا م ندا ده ا ند. آ مد ن آنها خلا ف میل و تو قع مر د م ما بو د و به جو ا ب با ا لمثل رو برو گر دید ند ، و سر ا نجا م با ز گشت کر د ند ، به گو ا هی تا ریخ ما لک حقیقی این سر زمین مر دم ا فغا نستا ن ا ست به هر قیمتی که شو د خو د را صا حب کشو ر خو د می سا ز ند . دیگرا ن به این فکر نبا شند که شو رو ی آ مده بو د ، صر ف خیمه زده بو د ند و رفتند و ما که آ مده ا یم پا یگاه ها ی کا نکر یتی آ با د مینما ییم . آ تشفشا نهای ها ی زیر ز مینی خیلی خطر نا ک ا زآ ن ا ست که آ د م ها پنا هگا ها ی ، کا نکر یتی می سا زند . تعر ض ، تعر ض ا ست و لو ا گر ا ز طر ف د و ست با شد و یا ر فیق با شد و یا برا د ر، رو س آ مد تجا و ز کرد و رفت رو س ها به ا ثر مقا و مت ر فتند ، بعد ش پا کستا ن تجا و ز کر د ، نتیجه را د یدند هما نطو ریکه ا تحا د شو روی تجزیه شد ، پا کستا ن هم ا نتظا ر همین رو ز را د ا شته با شد . ا فغا نستا ن د ا رد که به پا به ايستد ، هیچ مشکلی د ر آ ینده ها نخو ا هد بو د ا گر صدا قت د رمیا ن با شد . قفا ق قفا ق ا ست و لو ا گر با د ست چپ حو ا له گر دد و یا با د ست را ست . کنو ن رو ی هیچ کسی د رد نمی کند ، تنها و تنها رو ی ا فغا نها ا ست که د رد می کند و ما ا فغا نها شد ت د رد ما را نسبت به هر یک د یگر ا حسا س می کنیم ، بیا یید که د رد ما ن را ، خو د ما د رما ن کنیم .
بالا
بازگشت