خوشه چین
صلح به د هن د ر وا زه
ا ی همو طن ا ی کسیکه تو، سا ل ها به ضد جنگ شعا ر دا دی ، و لی جا نب مقا بل شعا ر جنگ را تو صیه می کرد ، ا ین شعا ر یکی ا ز پر و گر ا م ها ی ا ز قبل تنظیم شد ه آ نها بو ده که با ید ، آ نرا عملی میکر د ند، زیا د سعی بخر چ دا ده بو د ند که ا ز ا مکا نا ت ، و طن د ا را ن ما ، علیه تو همو طن با د یا نت و وطن د و ست ، تو کسی که یگا نه آ رز و یت ، وطن آ با د معمو ر و پیش رفته بو د و د رین را ه ا ز هیچ نو ع سعی و تپ و تلا ش در یغ نکر دی ، ا ز هیچ منبع ا کما ل نمی شد ی و نمی خو ا ستی هم که ا کما ل شو ی ، ا ز نظر تو ورفقا یت، ا ین عمل یک عیب بزر گ بو د ، معا ش و د رآ مد شخصی ا ت د ر خد مت همو طنا نت بو د ، د ر خد مت همشهر یا نت بو د ، ر فقا ی خو د را تر بیت سا لم ، میدا د ی و تو صیه میکر دی که ما با ید د رجا معه آ د مها ی نمو نه و با ا خلا ق با شیم ، تا مر د م به ما اعتما د کنند و با لا ی ما به حیث یک شخص خد مت گا ر ا نگشت بگذا رند و بگویند که ا ین ها ا ستند ، ا ز دا عیه بر حق ا نسا ن و ا نسا نیت د فا ع می کنند و بگو یند که ا ین ها بو د ند و هستند ا مید ها و آ رزو ها ی را که ما به سر می پر و را نیم برا ی به سر رسا نید ن آ ن تعهد سپر ده ا ند ، ا ین و ظیفه، تنها کا ر تو نبو د ، د و ستا ن و رفقا یت آ مد ند، د ر پهلو یت ، که پهلو به پهلو و شا نه به شا نه با تو همکا ر شو ند .این ها یکی نبو د ند ، صد ها و هزا ر ها بو د ند ، بخا طر د ا شتی آ نر و ز را که د ر ما ر شها و مبا رزه ها ی خیا با نی ، پیر و جو ا ن ، زن و مر د ، با هزا ر ا مید وا ری ها ا ز د ر و با م به طرف شما می دید ند، به حر ف ها ی شما گو ش مید ا د ند ، به هر کلمه و هر حر ف شما گو ش می دا دند و کو شش میکر د ند ، که به معنی حقیقی هر کلمه و حر ف شما پی ببر ند ، معنی هر جمله و کلما ت را ، علا قه مند ا ن ، ا ستثما م میکر د ند ، اگر د هقا ن بو د یا کا ر گر ، ا گر معلم بو د یا ا ستا ذ ، ا گر متعلم بو د یا محصل ، ا گر د ختر بو د یا پسر ، اگر ز ن بو د یا مر د وا گر پیر بو د یا بر نا ، معنی هر کلمه و جمله ، به ما نند عطر ها ی بها ری ( ماه ثور) مزرعه و دشت و دا من کوه کمر را ، کو چه و گذ ررا ، شهر و ده را خو ش بو می سا خت ، سخن و را ن گر و ه ها ی مختلف سیا سی ، به ما نند بلبل هزا ر دا ستا ن ، قلب هر شنو ند ه را به تپش می آ و رد ، همه ا ین گفتا ر ها و بیا نا ت که ا ز تر یبیو ن ها و میز ها ی خطا به ، ا قرا ر می گر دید ند ا لهلا م بخش ر فتن به سو ی آ یند ه بهتر و خو بتر بو ده ا ند ، با آ نکه ا ین پیا م ها ، ا بلا غیه ها ، ا علا میه ها ، بیا نیه ها د ر بعضی محا فل و میتنگ ها به عکس ا لعمل د و لت و قت مو ا جه میگر د ید، و لی تشنگی و علا قه مند ی بی حد و حصر، نسل را هیا ن به سو ی آ ینده بهتر و خو بترفر و کش نمی کر د، آ ن پا ره ا ز ا صطلا حا ت ، علمی و سیا سی که ا ز جا نب سرکا ر منع بو د ا گر د ر د ستر س قر ا ر می گر فت ، فو رآ ضرو ر ت ا یجا د میگر د ید، تا کا غذ سفید و کا ر بن پیپر تهیه گر دد ، که ا گر شو د ا ین ا ثر علمی و سیا سی ، یا د دا شت گر دد تا ا ز مطا لعه آ ن بر ا ی ا زد یا د معلو ما ت و ذ خیره علمی ، نسل با لند ه کا ر گر فته شو د .
ا ین ا ثر یا د دا شت شده با چنا ن مها رت و ا حتیا ط تما م ، حفا ظت میگر د ید ، که جو ا سیس وکا ر مند ا ن ظبط ا حو ا لا ت و قت ا زا ن ا طلا ع نیا بند زیراا ز نظرآ نها د ست ر سی به ا ین منا بع سیا سی که مر د م و جا معه را بیدا ر میسا خت ، و به بلوغ سیا سی( ا کثر یت خا مو ش ، که کنو ن
مدا فعین هما ن ر ژ یم به د فا ع آ نها بر ا مد ه ا ند ) نر سند ، زیرا د ا ر ند گا ن ا ین گو نه ا سنا د مجر م شنا خته می شد ند .
شما مکتب ا نسا ن وا نسا نیت را آ با د کر ده بود ید و بر ا ی نسل با لنده ، نو ع پر و ر ی و ا نسا ن د و ستی را می آ مو ختید ، فا صله بین سا ل ها ی ( 1343 – 1357) د و ره بو د بر ا ی پر و رش نسل جو ا ن آ نو قت و علی ا لخصو ص د رین را ستا ( معلمین محتر م ما ) نقش خا صی را با زی کر ده ا ند
ببنیم قبل ا زا ین د و ره ، پد یده بچه با زی د ر هر کو چه و پس کو چه ر خنه کر ده بو د ، گر دا نند گا ن ا ین پد یده منفو ر ، جو ا نا ن و نو جو ا نا ن ، بر خو ا سته ا ز هر قشر ا جتما عی را ، جبرآ و قهر آ د ر گیر همیطور ، یک حا لت ا جتما عی سا خته بو د ، هیچ قریه نبو ده که ا ین لکه بد نا می درآ نجا سرا یت نکر ده با شد ، خصو صآ د ر همه محا فل و خو شی ها و شب نشینی ها نبو ده که ، جو ا نا ن شخ بر و ت ، همراه با ، بی ریش خو د و زنگ و جا من، محفل آ را یی نکنند .
ا ین ا فتخا را ت همه ا ش د ر د و را ن حا کمیت ها ی شا هی مطلقه و شا هی مشر و طه بو ده ا ند
ا دا ره سا لمی نبو د که د ربرا بر نسل نو پا خو ا سته ا حسا س مسو لیت نما ید .
با پا د ر میا نی ، نسل جنبش چپ سیا سی د ر جا معه ( هر د و تر ند ) ا ین پد یده منفو ر ا ز جا معه
ر خت سفر بست ، د رین قسمت معلمین محتر م آ نو قت نقش خیلی با ا رز ش را با زی کر دند ، ا ین ها بو دند که ا ز عز ت و شر ف ، تا زه به جو ا نی ر سیده آ نو قت ، د فا ع کر دند .
چر س و تر یا ک ، ما جو ن ومفره و بنگ ، ر و نق خو د را ا ز دست دا ده بود ، اصلآ ا صطلا ح مو ا د ، مخد ره و هیر و یین ، در زما ن قبل ا ز تحو لا ت ، یک کلمه نا آ شنا بو د ( د رهر فا لیز، شنگل می رو ید ) ( در پشت هر ملخ ، سا ج ا ست) ا ین ر مه ها هستند که مارها ، کنه، خمند ک را ا ز یک محل به محل دیگر ی ا نتقا ل می دهند .
سو ا ل پیش می آ ید که چر ا ا کنو ن د ر جا معه ا فغا نی ما ، فر هنگ بچه با زی ، بیشتر ا ز گذ شته ر و نق کسب کر ده ا ست ، جو ا نا ن و نو جو ا نا ن ما ، به کشید ن چر س و تر یا ک ، هیر و یین و غیره تشو یق شده ا ند ، ظا هرآ جا معه جها نی بگو ییم ویا جا معه ( جا نی ) د ا د و فر یا د می کشند ولی د ر با طن همه ا مکا نا ت پر و سس و تو لید مو ا د مخد ره را د ر ا فغا نستا ن صا د ر نمو ده ا ند ( د رین جا جا معه جها نی به کشو ر ها ی ا طلا ق می گر دد که همه کا ره هستند ، مثل ا ینکه ، جو ا ن تنو مند ا ز کنا ر جو ا ن ضعیف گذ ر کند و به شا نه بز ند و بگو ید که تو چرا شا نه میزنی و بر ا ی سر کو ب دیگرا ن بها نه تر ا شی نما یند ) .
ا فتخا ر ا حیا ی د و با ره ا ین پد یده شو م ر ا کی به گر دن میگیرد ، حتی بعضی عسا کر بین ا لملی هم ا زین ا مر مستثنی نمی با شند .
د ر جا معه ، فسا د و کثا فت کا ری خیلی ها زیا د بو د ، و ضعیت پدیدآ مده بر ا ی زد و دن کثا فت کا ری ها آ ما ده گر دیده بود ، و لی ذ هنیت ها بر ا ی پذیر ش ِ یک تحو ل آ ما ده نگر د یده بو د ،
(هیچ زما نی مر د م بنگله دیش آ ما ده نبود و نیست که سیل بیا ید و آ نها را ببر د مگر طبعیت جغر ا فیا ی ا ش ا ین مر د م بی گنا ه را به کا م سیلا ب می سپا ر د.)
د رهیچ د و ره مر دم ا فغا نست ا ن حا ضر نبو ده که خو درا د چا رسیا ست ها ی نما ید که قد ر ت مندا ن جها ن میخو ا هند با لا ی آ نها تحمیل نما ید ، بد بختا نه طبعیت کشو ر ما بر ا ی و قو ع حا د ثا ت ، همیشه مها جمین را به مسا بقه طلبیده که پی آ مد آ ن به طو ر دو ا م دا ر جو ا مع بعد ی ما را ، به حو ا دث بد تر ی نز دیک تر سا خته ر فت و لی در یغا که کسی ا زین حا دثا ت چیز ی را نیا مو خت .
د ر ا فغا نستا ن ا ز سا لیا ن د را ز به ا ین طر ف علیه ظلم ، فسا د ، خشو نت ، رشو ت ، د زد ی قا چا ق ، بیگا نه ستیز ی و هر نو ع پد یده ها ی ضد شر عی ، ا ز جا نب آ گا ها ن و صا حبا ن عقل و خر د ، مبا ر زه صو ر ت گر فته ا ست ، و لی حکو ما ت و قت ، هر گو نه ، حر کت ها ی خو د آ گا هی و خو د جو ش را به ضرر حتمی خو یش پند ا شته و د ر صدد قلع و قم آ ن بر آ مد ه ا ند .
و لی مقا و مت ها د ر درا ز مد ت چو ن حا لت نو را با خو د دا شت ، قا عد تآ ، طبق تعریف دا نشمند ا ن که ا ز مبا ر زه ا ضدا د سخن به میا ن آ و رده ا ند ، کهنه سر ا نجا م جا یگا ه خو یش را برا ی نو تسلیم میدهد .
زا یش قبل ا ز و قت هم خو د را ا ز بین می بر د و هم ما د ر خو د را ، د ر کشو ر ما زا یش سیا سی بر خلا ف آ نچه که شر ا یط ز هنی آ ما د ه میگر دید ( جبرآ و قهر آ ) تو سط یک گر و ه محد و د نظا میا ن ، به شکل فر ما یشی ، صو ر ت گر فت ، و بعدآ ا ین شر ا یط بو جو د آ و رده شد ه ، به د وش ( ح ، د ، خ ، ا ) سپر ده شد و نا م آ نر ا ا نقلا ب ( هفت ثو ر ) نا م گذا ری کر دند . ( ثو ر) هم خو د را ا ز بین برد و هم ( ا کتو بر را )
د هقا ن زمین خا ره را ، قلبه میکند ، د ر آ فتا ب سو زا ن ماه ها ی جو زا ، سر طا ن ،ا سد، سنبله
می گذا رد ، تا ریشه گیا ه ها ی هر زه آ ن کا ملآ ا ز ریشه خشک شو د و بعد ا ز قلبه ها ی د و با ره و سه با ره ، ز مین بر ا ی کشت آ ما ده می گر دد.
دهقا ن ز ما نیکه تخم مو ر د نظ ر را به ز مین کشت می کند ا ز هما ن تا ریخ مکلف به حما یه و پر ستا ری ، کشت خو یش می گر دد ، در مقا بل حمله ا ز خو رد ن گا و بز ، گو سفند د فا ع می کند ، دهقا ن همیشه ا ز کشت مو ر د نظر خو دش خو د به پر و ر ش و د فا ع قد با لا نمو ده ، به محا فظین خر یدا ر ی شده ، ا عتما د نمی نما ید .
حا د ثه و یا به ا صطلا ح ا نقلا ب ثو ر نا میده شده ، ا ز بطن کا ملآ منا سبا ت ، کهنه و فر سو ده ، نیم خا م و نیم بر یا ن ، بیر و ن آ و رده شد( که خو ر ند ه آ نرا به مر ض دل د ردی آ غشته سا خت)
و لی مسو لین و منسو بین آ ن که مو ظف به حما یه پر و ر ش و نمو ی آ ن بو ده ا ند ، ا ز هما ن آ غا ز خو د را به ما نند پهلو ا ن یکه تا ز مید ا ن ا علا ن کر د ند گو یا که خو د به تنها یی ا ز عهده ا ین و ظیفه د شوا ر تا ر یخی بر ا مد ه میتو ا نند ( حا ل آ نکه هر حا لت ا نقلا بی ، طبق فر ما سیو ن ، ا جتما عی ، ا قتصا دی و سیا سی د و را ن خو د ش ، عنا صر آ گا ه و پیش رو سیا سی هما ن ز ما ن را بر ا ی حما یه و پر و ر ش خو د می طلبد ) .
مسو لیت ا ین تحو ل را تنها یک بخش سیا سی پیش ر و متر قی ، به عهد ه گر فت ، خلا ف آ نچه که د ر بر نا مه و ا سا س نا مه قید بو د . و ز ن آ ن خیلی زیا د بو د ، پا یه که آ نر ا با ید حما یه میکر د ، هنو ز د ر در و ن جا معه ر یشه ند وا ند ه بو د ، حا ملین ا ین و زنه سنگین را ، حو صله کر ده نتو ا نستند ، ا حسا سا ت ا را ده را تحت کنتر و ل د ر آ و رد . ا ز یک طر ف و ا ز طر ف دیگر دنیا ی غر ب آ ن نیرو ی ر یز ر فی را که ، بر ا ی همین طو ر یک شرا یط تهیه دیده بو د ند ، برا ی بی ثبا ت سا ختن ا و ضا ع د ر ا فغا نستا ن ، به و ظیفه گما شتند ، و ضعیت آ نقد ر پیش بر ده شد که طر ف ها ی معتمد، علیه یکد یگر بی ا عتما د شو ند ، به جا ی سا زش و مفا همه بر ا ی بر چیدن یکدیگر آ غا ز کر دند و نیر وی مسلط به ما نند سرا دا را ن شش شمشیره دست به ا قدا م بزنند، نه د و ست ا ز د م شمشیر جا ن به سلا مت ببر د و نه د شمن .
قا لین همو ا ر شده ، به رخ دیگر همو ا ر گر دید ا زینکه پا یه ها ی حما یتی ا ز قبل صد مه دیده بو د ، و نتوا نست حما یت دیگرا ن را جلب نما ید ، د ر درو ن یک حز ب و ا حد سیا سی ، هنو ز خلقی که صد ها عضو خو درا ا ز د ست دا ده بود ، ا ز خلقی گر ی بیرو ن بر آ مده نتوا نست ، همین طو ر گر وه ها ی دیگر، به هما ن ا سم و ر سم خو د با قی ما ند ند " کفوه و همسیا ل بو دن ، د ر درو ن حز ب معنی خا ص دا شت " ا ین و ضعیت آ هسته آ هسته به حما یه کننده بین ا لمللی آ ن د ست آ و ر د ی ندا د ، ا دا مه همکا ری را به سود خو د ، نیا فتند، تغیر مو ضع دا دند ، سیا ست ها ی کج دا ر و مر یض کر ملین ، آ هسته آ هسته ، ر هبری حز ب را وا دا ر به آ ن سا خت تا به سیا ست ها تجد ید نظر نما یند و ا ین عقب نشینی ها و تن د ر دا دن به سا ز شها ، حز ب را به آ ن مر حله ا ز ا نکشا فا ت ر سا ند که سیا ست مصا لحه ملی را جز پر و گر ا م ، ا ستر ا تیژ ی خو د قرا ر دهند .
سیا ست مصا لحه ملی ، د ر سر لو حه تما م و ظا یف د و لتی و حز بی قر ا ر گر فت ، که جا نب مقا بل ، یعنی د و لت مر دا ن کنو نی با ید که د ر هما ن وقت لبیک می گفتند و ا زا ن ا ستقبا ل شا یسته می نمو دند ، و لی د ریغا که ا علا ن مصا لحه ملی ا ز هما ن آ غا زا علا نش ، به ا ستقبا ل را کت ها ی کو ر و کر و بم ها ی ا نفجا ری مو ا جه گر دید ( را کت ها و بم ها ی ا نفجا ری که حا ملین آ نر ا ا مر و ز ترو ر ستا ن ، مینا میم ، دیر وز به حیث قهر ما نا ن ا فغا نستا ن یا د میگر دیدند) هر نو ع ، پیا م صلح و سا زش را مخا لفین ملی و بین ا لمللی برا ی خو د شکست می پند ا شتند و علیه صلح ، صلحی که تحت سر پر ستی ملل متحد تعقیب میگر د ید ، این پلا ن با ید در هما ن آ غا زینش عملی میشد ( و لی د و لت پا کستا ن ، با د ر ک همین مطلب که ،هر گاه مجا هد ین صا حب چنا ن ا ر دو ی منظم پو لیس و ا منیت د و لتی که خو د آ ما ده خد مت گذا ری تحت قیا دت د و لت بعد ا ز تو ا فقا ت ژ نیوا گر د یده ا ند و وفا دا ر ی خو یش را ا علا ن مینما یند، گر د ند ) وضعیت که د ر آ یند ه ها ی ا فغا نستا ن شکل می گر فت آ نرا به منا فع خو د ا رزیا بی کر ده نتو ا نست ، فو رآ د ر صد د تو تیه و دسیسه بر آ مد ه تو سط یک عد ه ا ز گما شته گا ن خو دش که ا صلآ ا ز سیا ست آ گا هی ند ا شتند و پی ا مد ا ین معا مله جنا یت کا را نه را پیش بینی کر ده نمیتو ا نستند ، پر و ژ ه مصا لحه ملی را به نا کا می مو ا جه سا ختند ، د ست د شمن تا ریخی به سر خو د و همو طنا ن خو د بلند نگه دا شتند .
ا زین تو طیه هیچ کسی سو د نگر فت ، ضر به ا و لی آ ن به ر و ی کسی وا رد گر دید ، که ا ز آ ن طر ف ا بحا ر د ر فکر نا کا می ا ین پلا ن بو د ، شسکست مصا لحه ملی ا ز ا ختلا فا ت د رو نی حز ب نیز بی تأ ثیر نبو د ، د رآ نو قت به شکست کمک کر د ، ا نقلا بی ها ی د و آ تشه پشت د ست ا ستخبا را ت ، ا ، س ، ا ، را بو سه ز دند .
مگر ا مر وز در ا ینجا وآ نجا ، گر و پ ها ی سیا سی ، تحت عنا و ین صلح ا علا ن مو جو دیت کر ده ا ند ، فهمید ه نمیشو د که صلح با کی ، صلحی که خو دت ا ز ا و ل علیه آ ن قیا م کر دی ، صلح قو ی با عا جز و یا صلح عا جز با زو ر ، ا گر قو ت نیر د مند ی ، صا دقا نه حا ضر میگر دد ، با جا نب مقا بل ضعیف خو د ش راه آ شتی را در پیش می گیر د ، به یقین ا ین نو ع صلح را ر فتن به سو ی یک پا ر چگی مر دم و همبستگی ملی مینا میم . در غیر آ ن صو رت ، فریب د ا دن ملت ا ست و ملت جفا ها ی بیشتر ی ا زین نا حیه می بر دا رد .
صلح به دهن در وا زه ، د سته گلی د ر دست د ر ا نتظا ر ما ا ستا ده نیست ، که ما آ نرا خو ا ها نیم ، صلح ا ز آ سما ن خو د پا یا ن نمی گر دد ، ا ز زمین سبزه گو نه سر نمی کشد که به میله سبزه کو بی بر ویم ، صلح نتیچه کا ر دو ا مدا ر مذا کر ا ت و مفا هما ت ا ست ، که به همه ا شتبا ها ت گذ شته ، تن د ر دهیم ، یک د یگر خو د را پیدا نما ییم ، و به طر ف یک دیگر پیش بر و یم ، د ست د وستی به سو ی هم د را ز نما ییم و وفا ق ملی را ، نمو نه و ا ر ا یجا د نما ییم ، ا ین ها شیوه ها ی ا ند که به کیفیت پر تو ا ن ما مبد ل می گر د ند ، اگر بتو ا نیم ا ین مسو لیت عظیم تا ریخی را ا نجا م بد هیم گو یا ا ینکه ما همه و صیت ها ی نو ا بغ را به ا نجا م ر سا نیده ا یم .