بیماری ایـدز یک" فـاجعه جهانی "

داکـتـر هـاشـم فـقـیـری

سـال گذشـته صندوق جمعیت سـازمان ملل متحد درگزارشـی فاش سـاخته اسـت که در هـر 14 ثانیه یک انسـان جوان به ویروس (اچ . آی. وی.)عامل انتقال بیماری ایدز، آلوده می شــود.

بنا به این گزارش، حدود شـش هـزار نفـر در گروه سـنی 15 تا 24 سـال به طور روزانه به ایدز مبتلا می شـوند. نیمی از موارد تازه ابتلا به این ویروس افـراد زیر 25 سـال و اکثراً زنان جوانی هـسـتند که در کشـور های درحال توسـعه زندگی می کـنند . تقـریباً نیمی از جمعـیت جهان کـمتــر از 25سـال سن دارند که ازین میان، 87 درصد در کشـوردهای درحال توسـعـه زندگی می کـنند.

حدود 57 میلیـون مرد جوان و 96 میلیون زن جوان در سـنیـن 15 تا 24 سـال قادر به خواندن و یا نوشـتن نیسـتند . بیش از 13 میلیون کودک زیر 15 سـال پدر، مادر یا هـردو را به دلیل ابتلا به ایدز از دسـت داده اند. دو سـوم جوانان مبتلا به ( اچ . آی . وی.) زن هـســتند. زنان درجنوب صحرای افـریقا 67 در صد جوانان مبتلا به( اچ. آی. وی.) را تشـکیل میدهـند و در آسـیا این رقم 62 در صد اسـت .

ازگزارش ثریا احمد عـبید مدیرصندوق جمعیت."

امروز در جهان 42 ميليون نفر، يعنی معادل حدود دو سوم کل جمعيت ايران، به ويروس "اچ آی وی" آلوده اند. بيش از دو سوم اين تعداد در کشورهای جنوب صحرای آفريقا زندگی می کنند. سرعت شيوع "اچ آی وی" در آسيای مرکزی و اروپای شرقی بيش از هر منطقه ديگر جهان است.

طی سـال گذشـته با وجود تلاش های جهانی 3 میلیون از ایدز فوت نموده و 5 میلیون به مریضان ایدز علاوه شـده اسـت. در فاصله سال های 1999 تا 2002 شمار افراد آلوده به اچ آی وی در اين مناطق سه برابر شد.

ارقام بالا نشـان میدهـد که واقـعاً مرض ایدز به فاجعهِ جهانی تبدیل شـده اسـت . این مرض علاج ناپذیر تا کنون به قـیمت جان بیش از بیسـت میلیون انسـان تمام شـده اسـت و در اوائیل دهـهِ 80 شــناسـائی شـده اســت. اولین مورد آن در ایالات متحده امریکا در 1981 شـناخـته شـد. بنا بر اهـمیت موضوع مختصر معلوماتی در مورد این بمیاری ارائه میگردد تا از خطرات احتمالی ناشـی از آن برهـزر باشـیم.

ایدزچـیسـت  ؟           AIDS

(Anti Immunity Dieses Syndromes)

عـبارت از مجموع الاعراض بیماری ایسـت که دراثر برهم خوردن سـیستم معافـیت بدن بوجود می آید. عامل مرضی بیماری ایدز عبارت از ویروسی اسـت که بنام HIV یاد می شـود . این ویروس در خون و سـاير مایعات بدن جاه گرفـته و به تکثیر و تولید مرض می پردازد. دورهِ تفـریخ مرض ( مدتی که ویروس داخل بدن میشـود تا زمانیکه تولید مرض میکند.) بسـیار طولانی بوده چندین سـال را دربر می گیرد، و فـرد مبتلا به آن، از دخول مرض به عضویت خود بی خبر باقی میماند؛ در مدت مـذکور بسـادگی میتواند ازیک شـخص به شـخص دیگـر انتقال نماید.

در وجود انسـان میکانیزمی نهفـته اســت که سیستم دفاعـیه بدن گـفـته میشود؛ و طی آن هـرگاه میکروب ها، ویروس ها وغـیره میکروارگانیزها داخل بدن شـوند عـضویت درمقابل آن مجادله نموده تاســبب ازبین رفـتن ویا محدود شـدن سـاحهِ فـعالیت آن گردد. این میکانیزم را سـیستم مـعـافــیت بدن یاد میکنند . خصوصیت ویروس HIV در آن اسـت که بالای همین عـناصر دفـاعیهِ بدن حمله نموده آنها را از بین می برد و نتیجتاً فـرد مبتلا به آن مقاومت خودرا در برابر امراض گوناگون دیگر ازدسـت میدهـد . یعـنی سـیستم معافـیت را برهم می زند و شـخص مبتلا به آن به امراض گـوناگـون ویروسی و میکروبی دیگر مبتلا میگردد.

چون مقاومت بدن یا ( سـیستم معافـیت ) با مواجه شـدن بآن برهم میخورد  بنابرآن نخسـتین اعراضیکه تبارز مینماید عـرق، اسـهالات، باختـن وزن، انتانات تالی، مانند ریزش های پـیهم که دربرابر تداوی جواب نمیدهـد؛ بعـداً امراض دیگری در دهـن، لب ها و جلد مریض بمیان می آید میباشــد. هـمچنان کانسـر های پیشـرونده، سـارکوم ها، لمفـوما، و ازنگاه عـصـبی دیوانگی (dementia )التهابات غـیـر میکـروبی نخاع شـوکی وامراض عـصبی گوناگون دیگر که به مرور زمان مریض را عـلیـل سـاخته سـرانجام ســبب مرگ میگردد.

دانسـتی لازم درمورد این مرض، طـُرُق انتـقـال آنســت که باید به آن توجه^ء جدی داشـته باشـیم. اکـثراً تصور میکنند که چون این گونه مریضان در محیط زیسـت ما هـسـتند بنابرین باید بزودی به مرض مبتلا گردید. باید تـذکـر داد که انتقال این مرض توسـط دست دادن، روبوسـی، تنفـس، اسـتفـاده از وسـایل عمومی مانند تشـناب ها دسـتگیر های دروازه ها و سـرویس ها ( بسـها) و غـیره صورت نمی پـذیـرد. و از جانب دیگر این ویروس بسـیار شـکنند بوده در مواجه شـدن با شـعاع آفـتاب و آب صابون ازبیـن میرود .

چون این ویروس درمایعات بدن وخون به کثرت یافـت میشود بناءً انتـقـال آن نیز توسط خون و مایعات بدن صورت می پذیرید . انتقال خون از یک شـخص به شـخص دیگر، اسـتفاده از سُـرُنج های واحـد توسـط چندین نفـر که بیشـتر درمعـتادان مواد مخـدر دیده میشـود، شـیـر دادن به طفـل توسـط مادر مبـتـلا، دوران حـامـلـگی ( از مادر به طفل ) و بلاخـره تماس های مسـتقـیم جنســی سـبب انتقال مرض میگردد.

فـیصدی مصابین در بین زنان بیشـتر ازمردان اسـت و درین اواخـر در بین هـمجنس گرایان و بخصوص مردان هـمجنس گرا نیز بمشـاهـده رسـیده اسـت.

البته فـقـر، بی سـوادی، عدم اطلاعات کافی درمورد بهداشـت و خدمات ناکافی صحی، نابرابری زنان دربرابر مردان، عـدم " اطلاعات لازم در زمينه بهداشت توليد مثـل و بارداری، چگونگی حفاظت از خود در مقابل اچ .آی. وی، (ايدز) و ساير بيماری ها و عـفـونت های جنسی." به گســترش مرض ایدز کمک میکند.

در کشـور ما پـژوهـش رسـمی درمورد بیماری ایدز انجام نشــده اسـت. ولی قابل یاد آوریسـت که تا زمان ختم حکومت داکترنجیب الله هـیچ واقـعـهِ این مرض راپـور داده نشــده بود. " در افغانسـتان کمتر کسی را میتوان یافـت که درمورد ویروس اچ .آی. وی.، بیماری ایدز و خطرات آن اطلاعات داشـته باشـد

سـال قـبل بانک خون کابل اعلان کرده بود که در"هـنگام آزمایشـهای خونی و گرفـتن خون از مردمی که به این مرکز مراجعه کرده اند، به طوراتفاقی، دسـت کم پانزده مورد بیمار مبتلا به ایدز ثبت کرده اسـت. افـزون برآن، برخی از موسـسات غـیر دولتی نیز، براسـاس گزارشـهای پراگنده ای که دریافـت کرده اند، نزدیک به هـمین تعـداد بیمار مبتلا به ایدز در اسـتانهاو مناطق دیگر خارج از پایتخت را ثبت کرده اند. اما برداشـت کارشـناسان و پزشـکان این اسـت که شـمار مبتلایان به ایدز، باید بسـیار ازین تعـداد باشـد. "BBC -14/9/2003

ولی در سـال جاری اعلام گردید که این رقم به 1000 نفـر رسـیده اسـت. وزیر صحت عامه افغانسـتان گفـت: 34 واقـعه مثبت تشـخیص شـده و حدود 700 واقـعـه مشـکوک تخـمین زده میشـود.

برای تداوی این مرض تدابیر دوائی متعـدد بعمل آمده اسـت. ولی هـیچ یک ازین ادویه ها مؤثریت قـطعی نداشتـه وفـقط سـبب توقـف یا بطی سـاختن نشـو ونموی میکروب شـده اسـت؛ که در نتیجه عمر مریض را چند سـالی طولانی تر سـاخته اند.  " بنا به تحقــيقـاتی تازه حداقـل برای ده سال زنده خواهـند ماند... در بسـياری از کشورهای اروپا، ميزان مرگ و مير در ميان بيماران ايـدز نـزديـک به 80 درصد کاهـش داشـته اسـت. "

 مراجعه شود به سـیایت بی بی سی.

ازطرف دیگر تطبیق این ادویه جات نسـبت گران بودن قـیمت آن در ممالک کم انکشـاف یافـته که40 میلیون نفـر را تشـکیل میـدهـد و قـدرت خرید آنرا ندارند مشــکل دیگریسـت که براشـاعهِ بیشـتر این مرض می انجامـد. بنا برین میتوان گفـت که تأثیرات جهانی ادویه جات ضد مرض ایدز بسـیار ضعـیف بوده اسـت. دریـن خصوص حرص بیش از حد سـرمایه داران این بخش دواسـازی را نمیتوان نادیده گرفـت.

" درحالی کـه ايـدز شــمـار روزافـزونی از نسـل جديد را نابود می کـند، جهان بيش از اين نمی تواند به تدابير نيمه کاره قـناعـت کـند. اين تنها يک مسـالهِ بهداشت عمومی نيست. اين يک فاجعه است که به اقـدامات فـوری در ســراســر جهان نـيـاز دارد."

بهترین و اسـاسی ترین اقـدام درخور امکان موجود، وقـایه ازین مرض اسـت. متخصصین در صدد آن اند تا واکسـین این بیماری را کشــف و در اختیار هـمه قـرار بدهـند، تا هـمه بتوانند از آن مسـئون باشــند. گـفـته شــده اسـت که برای بدسـت آوردن این واکسـین ده سـال دیگر انتظار باید کشـید.

در هـر صورت توصیه^ء اطبا درمورد این اسـت تا جداً سـعی شـود که افـراد به این مرض مبتلا نگردنـد. برای این منظور تدابیـر پیش گیـرانه و وقایوی لازم اسـت. آگاهی لازم درمورد این مرض، طرق دوری جسـتن ازآن و در قـدم اول برنامه های آموزشـی برای جوانان بخصوص در موارد مسـایـل و تماس های جنسـی قابل اهـمیت بسـزائی اســت. البته اســتـفاده از سـرنج های پاک و مُعَـقم و یکبار مصرف، معاینات دقـیـق خون ِافـراد خون دهـنـده ها(donors) و دقـت لازم در بهداشـت و حمایه^ء طفل و مادر شـایان اهـمیت اســت. درین مورد برای جوانان توصیه شـده اســت؛ در مناســبات جنسـی بیگانه از کاندم ( پـوش) اســتـفاده شـود. تـوقع مـیــرود با ایـن مختصر توانسـته باشـیم درمورد روشـنی انداخـته و هـموطنان خودرا درمورد کمک نموده باشــیم.