احمد سعیدی
اجلاس تهران و سوال غیر منسلک بودن افغانستان
در اخیر هفته جاری تهران میزبان کشور های عدم انسلاک است و ریاست این کنفرانس را از کشور مصر تسلیم خواهد شد خواستم معلومات مختصر را در مورد کشور های عدم انسلاک تحریر نمایم امیدوارم خالی از دلچسپی نباشد بعد از آنکه جنگ دوم جهانی با تلفات و ویرانی های زیاد مادی و معنوی جامعه بشری پایان یافت در این زمان روی ضرورت هائیکه احساس میشد ملل متحد ایجاد گردید نهاد اساسی ملل متحد را شورای امنیت تشکیل میداد رول عمده را در شورای امنیت شوروی سابق ، امریکا ، انگلیس و فرانسه داشتند اندک بعد پیمان نظامی ناتو بتاریخ 4 اپریل 1949 ایجاد گردید اتحاد شوروی وقت نیز تلاش را ازدست نداد در 14 می 1955 پیمان نظامی وارسا را ایجاد کرد این دو اردوگاه نظامی بحالت مقابله با یک دیگر قرار داشتند درمورد امنیت و صلح جهان تشویش های وجود داشت در این زمان معضلات جهانی که به وجود می آمد باید شورای امنیت آن را حل و فصل می کرد اما این شورای امنیت که در آن شوروی وقت ، امریکا ، فرانسه ، انگلیس و چین بودند بین خود در کشا کش قرار داشتند و هریک از پیمان نظامی مربوط خود دفاع می کردند چنانچه همین کشور حق ویتو داشتند که تا اکنون دارند اگر فیصله به نفع شان نمی بود از حق ویتو استفاده می کردند و فیصله ها به نتیجه نمی رسید روی این ضرورت پنج کشور که عبارت بودند از افغانستان ، هندوستان ، مصر ، اندونزیا ، ویگوسلاویا کنار هم آمدند و سالوده جنبش های نا متعهد یا به عباره دیگر غیر منسلک را ساختند.
در نخستین اجلاس این پیج کشور نماینده گی افغانستان را سردار محمد داود خان مرحوم از هندوستان جوهرلعل نهر و از یوگوسلاویا را مارشال تیتو از اندونزیا را جنرال سکارنو عهده دار بودند افغانستان نسبت به دیگران تجربه و دست آورد های بهتر داشت چنانچه مردم افغانستان با در نظر داشت تصامیم لویه جرگه های سالهای 1219-1216-1253-1301-1303-1334-1343 روی بی طرفی افغانستان همه جانبه تاکید گردیده بود.
هم چنان روی همین فیصله ها افغانستان در جنگ اول و دوم جهانی بی طرفی خود را حفظ کرد چنانچه تفاوت های هم وجود داشت در جنگ دوم جهانی افغانستان آزاد بود اما اندنزیا زیر تسلط هایلند و هندوستان زیر تسلط انگلستان بود بعد از جنگ جهانی دوم بود که اندونزیا بتاریخ 1946 از هالند آزادی گرفت و هندوستان در 13 اگست 1947 از انگلیس ها آزادی بدست آورد دو کشور دیگر مصر و یوگوسلاویا در جنگ دوم جهانی آزاد بودند درآنوقت ها پادشاه فاروق در مصر رو به زوال بود و مارشال تیتو در حالیکه در جنگ 1941 اشتراک کرده بود بعداً بزودی خویش را جمع نموده بی طرفی اختیار کرد.
جوهر لعل نهرو طی پیشنهاد اصطلاح جهان غیر وابسته (Non Committed World ) به آن گفته شده اجلاس این سازمان در باندوک اندونزیا در سال 1933 صورت گرفت که بعداً تا اکنون به این نام یاد می شود.
اهداف عمده این جنبش:
حرف اساسی در این بحث مسئله بیطرفی است ، بیطرفی از دیدگاه حقوقی یک بحث مهم است که با بیطرفی پیروان اندیشه کشور های نا متعهد ( عدم انسلاک) متفاوت می باشد روشن است که اتخاذ روش عدم تعهد با پیروی از اندیشه Non committed world از بیطرفی حقوقی متفاوت بوده نوعی غیر جانبداری سیاسی بود که کشور های نا متعهد در عرصه دیپلوماسی و سیاسی از اختلافات سیاسی و ایدیولوژیک کشور های مشمول هردو اردو گاه " کنار جویی" را سرمشق خود قرار داده بودند کشور ها ی نا متعهد به نهاد های دفاعی دو اردوگاه جهانی وقت نپیوستند .
مگر در عرصه سیاست بین المللی داوری آزاد داشته و از نگاه فرهنگی و اقتصادی با کشور های شامل یک و یا هردو اردوگاه روابط داشته و از ایشان کمک های لازمه به دست می آوردند . از همین رو پیشگیری روش عدم تعهد پیروی از اندشه خو داری از اشتراک در هر گونه پیمان دفاعی بود به خاطر باید داشت که پیشگیری روش عدم تعهد نه بیطرفی در برابر یک و یا چند زمینه یایسته است که به یک موضوع مهم نیز اشاره نمود.
مسایل منطقه یی از همان آغاز جنبش برای بنیاد گذاران آن مطرح بوده است .
اما در سالهای نخست جنبش عدم انسلاک رونق به سزای نداشت تا آنکه در سال 1961 جمال عبدالناصر از مصر ، مارشال تیتو از یوگوسلاویا ، جوهر لعل نهرو از هندوستان و از اندونزیا جنرال سکارنو و از افغانستان داود خان ، از عربستان سعودی ملک فیصل ، از عراق احمد حسن البکرپادشاه یمن و بعضی کشور های دیگر که جدیداً به این سازمان پیوسته بودند در آن وقت هند میخواست با کمک کشور غیر متعهد بخاطر رفع مشکلات را که با پاکستان و چین داشت تاثیر وارد کند.
ده اصل منشور اجلاس باندونگ:
کنفرانس کشور های آسیایی ، افریقایی به امر صلح و همکاری جهانی ابعاد تازه یی بخشید . این کنفرانس نگرانی عمیق خود را از تشنج بین المللی و خطر جنگ اتمی اعلام داشت در بیانیه کنفرانس از ملت ها خواسته شد که در صلح زنده گی کنند و به عنوان همسایگان خوب به توسعه همکاری های دوستانه بر پایه اصول زیر بپردازند.
1. احترام به حقوق اساسی انسانی و احترام به هدف ها و اصول منشور سازمان ملل متحد.
2. احترام به حاکمیت و تمامیت اراضی همه ملت ها.
3. به رسمیت شناختن برابری همه نژاد ها و برابری همه ملت ها صرف نظر از کوچکی و بزرگی آن ها.
4. خود داری از مداخله در امور داخلی کشور های دیگر.
5. احترام به حق ملت ها در دفاع فردی یا جمعی منطبق با منشور سازمان ملل متحد.
6. آلف: خود داری از به کارگیری نیروهای دفاعی جمعی به منظور خدمت به یک قدرت بزرگ.
ب: خود داری از اعمال فشار به هر کشور از سوی کشور دیگر.
7. خود داری از تجاوز یا تهدید به تجاوز یا استفاده از زور در برابر تمامیت اراضی یا استقلال سیاسی هر کشور.
8. حل و فصل همه اختلافات بین المللی از راه های صلح آمیز چون گفتوگو ، اجماع ، میانجیگری یا حل و فصل حقوقی همچنین جستوجوی راه های دیگر صلح آمیز به گزینش طرفین دعوی منطبق با منشور سازمان ملل متحد.
9. ارتقای منافع متقابل و همکاری های دوطرفه.
10. احترام به عدالت و تعهدات بین المللی.
نقش جنبش عدم متعهد:
با از بین رفتن بلاک نظامی وارسا و باقی ماندن بلاک نظامی ناتو وظیفه جنبش عدم تعهد ( جنبش عدم انسلاک) بیشتر گردیده است به خاطریکه یک قسمت هدف اساسی شان عملی شده است در از بین رفتن بلاک نظامی وارسا بر علاوه دیگر مسایل بین المللی نقش جنبش نیز کلیدی بوده است که در زمینه خدمت را که برای نجات بشریت از بروزجنگ انجام داده است لازمیست که متن پیامیکه در اولین اجلاس بلگراد عنوانی سران دول قدرتمند و صاحبان بلاک های نظامی ترتیب و عنوانی شان صادر گردیده است یا دنمایم متن پیام متذکره بشرح زیر میباشد.
ما سران کشور ها و دولتهایی که از اول تا ششم سپتامبر 1961 در کنفرانس بلگراد اجتماع کرده ایم به این وسیله پیامی برای شما می فرستم و یک سوال حیاتی را که مستقیماً برای همه ما و همه مردم دنیا نافع است مطرح می کنیم ما این اقدام را تنها به نام خود انجام نمی بلکه کارما به نام کنفرانس وبه نام ملتهایمان انجام می شود که بیانگر آرزوی همه آنها است.
ما وخامت موجود در اوضاع بین المللی و امکان بروزیک جنگ که بشر را تهدید می کند نگرانیم. عالیجناب شما دایماً خطریک جنگ جدید و استفاده از سلاح های هسته ای را که ممکن است باعث نابودی نوع بشر باشد یاد آوری کرده و خواستار حفظ صلح جهانی شده اید.
در حال حاضر ما خود را در لبه این خطر که جهان و بشر را تهدید می کند می بینیم ما کاملاً از این حقیقت آگاه هستیم که عالیجناب مانند همه ما مایلید که مانع بروز چنین رویداد نا خوشایندی در اوضاع بین المللی بشوید رویدادی که نتنها امید به خوشبختی ملتهای ما را نابود می کند بلکه هستی بشر را به مخاطره می اندازد ما عمیقاً معتقدیم که عالیجناب همه تلاش خود را برای جلوگیری از بروز چنین فاجعه ای به کار خواهد بست.
با توجه به وخامت بحرانی که امروزه جهان را تهدید می کند و نیاز مبرم به جلوگیری از تحولاتی که موجب تشدید این بحران می شود از قدرتهای بزرگ می خواهیم که مذاکرات خود را از سرگیرند تا خطر بروز جنگ را از بین ببرند و به بشر امکان دهند پا به جاده صلح گذارد.
در نخستین مرحله ما خواستار مذاکره مستقیم بین شما عالیجناب و رئیس جمهوری ایالات متحده امریکا آقای جان کندی (در پیام خطاب به کندی این قسمت به این صورت است که ... بین شما عالیجناب و رئیس شورای وزیران اتحاد شوروی آقای نیکیتا خروچف...) هستیم که نماینده گان قدرتمند ترین ملتهای جهان امروز هستید و کلید جنگ و صلح جهانی در دست شما قرار دارد.
طی اضافه تر از پنجاه سال از عمر این جنبش می گذرد هر ساله بعضی اوقات سه سال یک مرتبه در سطح رهبران کشورهای غیر منسلک یا وزارأ خارجه همین کشور ها در یکی از ممالک اجلاس صورت گرفته و تصامیم اتخاذ شده اجلاس موجودیکه در تهران بر گذار میگردد هیئت عالی رتبه افغانی به این اجلاس اشتراک مینماید در ظاهر امر به ان باید به دیده قدر به آن نگریست اما از یک حقیقت انکار ناپذیر که همه آنرامیدانند نمیتوانیم چشم پوشی کنیم در حالیکه افغانستان عضویت کشور غیر متعهد را دارد و از جمله موسسین این جنبش حساب می شود از یک طرف در شرایط موجود بخاطر نابودی تروریزم اضافه از 45 کشور دنیا قوت های نظامی شان در کشور ما حضور دارند و از جانب دیگر افغنستان با ایالات متحده امریکا تعهد استراتیژیکی امضا نموده و قرار داد مشخص نظامی با امریکا نیز امضا خواهد شد با وجود اینکه قوت خارجی در افغانستان مطابق نورم های قبول شده جهانی حضور داند باور من این است که حضور قوت های امریکا در و افغانستان میتواند عدم انسلاک این کشور را زیر سوال بیاورد و فیصله های در اجلاس غیر منسلک ها در تهران صورت می گیرد جز بهره بر داری سیاسی و خود نمایی زمام داران ایران دیگر چه دست آورد خواهد بود در حال حاضر تطبیق فیصله های کشور های عدم انسلاک در تهران هیچ جنبه تطبیقی ندارد مخالفت ایران با امریکا ، مخالفت امریکا با کیوبا حضور رئیس پارلمان کوریا شمالی دشمن دیرینه امریکا و جهان غرب یک پی دیگر دست به هم میدهند و تصامیم وفیصله این اجلاس را غیر قابل اجرا می سازند از دیدگاه من بهترین کار و بهترین سیاست در شرایط موجود برای کشور و مردم ما این است .که عوض اشتراک در اجلاس غیر منسلک ها روابط خویش را سر از نو با همسایه ها بر رسی نموده تدابیر مشخص در راه صلح و امنیت کشور اتخاذ نماید در حال که ایران با اشتراک محمد مرسی رئیس جمهور مصر خود را کشور متحد و مصر نشان خواهدداد اما آنچه که در منشور ده ماده یی کشور های غیر منسلک وجود دارد نه ایران در راه آن گام بر داشته نه کوریایی شمالی .
بالا
بازگشت