لطف الله راشد
تعارف برای ...؟
بحث مذاکرات صلح دولت افغانستان با طالبان در قطر با اما ها واگر های متفاوتی روبه رو است اما آنچه این موضوع را گرمتر وپر رنگ تر از گذشته جلوه میدهد امیدواری های دولت افغانستان، تمایل طالبان به این بحث است . منابع معتبر بین المللی پیش از این گزارشهایی را تایید کرده اند که در آن گفته شده طالبان شرط وشروطی را برای از سر گیری مذاکرات صلح پیشنهاد کرده اند . پیش از این مذاکرات مشابهی میان طالبان وایالات متحده امریکا درقطر راه اندازی شده بود اما این مذاکرات پیش از این که رسما برگزار شود به بن بست رسید .شرایط سنگین پیشنهادی طالبان ، ظاهرا دلیل به بن بست کشیده شدن این مذاکرات بود .
اما درحال حاضر یکی از شرایطی که پیش زمینه های این مذاکرات را فراهم می کند ،بحث آزادی ملا خیر الله خیر خواه یک مقام ارشد طالبان است که گفته میشود در زندان مخوف گوانتانامو بسر می برد .
خیر الله خیر خواه یکی از مقامات ارشدو از فرماندهان عمده ی طالبان بود که برای نخستین بار درسال 1994 میلادی به عنوان نخستین سخنگوی طالبان در رسانه های افغانستان و جهان مطرح شد . او از هم طرازان ملاعمر، ملا حسن رحمانی والی سابق کندهار، اختر محمد منصور ومولوی متوکل است که به نحوی از وی به عنوان یکی از بنیان گذاران تحریک طالبان نیز یاد میکنند .
خیر الله خیر خواه درجریان جنگ های متفاوتی که از سپین بولدک کندهار آغاز و با اشغال کابل ادامه یافت درسمت های عمده مانند وزارت داخله ی افغانستان ، والی هرات ، قوماندان جبهات جنگی طالبان درهرات، بادغیس ودیگر بخش ها فعالیت نموده است. هرچند او به مانند منان نیازی والی رژیم طالبان درکابل عمل میکرد ویکی از افراد به اصطلاح سیاسی نظامی طالبان بود اما گفته میشود در بیشتر موارد حملات جنگی بر هرات ، بادغیس ، فاریاب و دوباره حمله بر مزارشریف نیز نقش داشت.
وی در سال 2002 میلادی توسط نیروهای امریکایی درافغانستان بازداشت و بعدا به زندان گوانتانامو انتقال داده شد. انچه دراین مبحث جالب است این که طالبان شرط ازسر گیری مذاکرات صلح با دولت افغانستان را رهایی خیر الله خیر خواه خوانده اند . هرچند درجریان هفته ی گذشته آقای اسمعیل قاسمیار مشاور اموربین المللی شورای عالی صلح به رسانه ها گفت که اطلاعاتی در دست دارد که نشان میدهد خیر الله خیر خواه از سوی نیروهای امریکایی آزاد وبه قطر فرستاده شده است اما نویل کلی یک سخنگویان وزارت خارجه امریکا این موضوع را رد نموده و میگوید که امریکا تاهنوز تصمیم نگرفته است که کدام زندانی طالب را از گوانتانامو آزاد سازد .
با این حال تاهنوز مشخص نگردیده که وی از زندان آزاد شده یا خیر اما اگرچنین شده باشد دولت افغانستان وایالات متحده امریکا چگونه دراین بازی هدف قرار خواهند گرفت .
در بحث مذاکره با طالبان آنچه بیشتر تمرکز روی آن صورت گرفته است مذاکره با طالبان است ونه توافق با طالبان . از سالها به اینسو دولت افغانستان به ویژه رئیس جمهور کرزی با درخواست های مکرر وانعطاف پذیری های حیرت انگیز دربرابرطالبان خواسته ظاهرا حسن نیت خود را در برابر طالبان نشان دهد . این معمول به حدی شدت یافته که برخلاف دولت مشروع و انتخابی مردم که بیش از چهل کشور جهان حامی دارد ، طالبان ازموضع نیرومند حرکت کنند و به اصطلاح حرف آخر را طالبان بزنند . تنها حاضر شدن به مذاکره نه توافق ،آنهم بعد از چندین سال تقاضای دولت مشروط به رهایی خیر الله خیر خواه نمونه ی بارزی است که نشان دهنده ی دیپلوماسی قوی که طالبان را رهبری میکند میباشد .اما پیامد های این حرکت چی میتواند باشد ؟
طالبان درحالی خواستار رهایی ملا خیر الله خیر خواه شده اندکه با گذشت سالهای جنگ آنها افراد ارشد و نیرومند خود مانند اختر محمد عثمانی ، اختر محمد منصور ،ملا عبید الله وزیر دفاع رژیم طالبان، ملا داد الله و دها تن دیگر ازاین ردیف را از دست داده اند . ملا فاضل وملا برادر دو فرمانده نظامی مطرح طالبان نیز در زندان پاکستان به سر میبرند. وعملا از صف جنگ خارج اند .با این وصف حضور مجدد خیر الله خیر خواه درجمع طالبان و نظم و نسق دادن صفوف از هم گسیخته طالبان آنهم درآستانه ی این که نیروهای خارجی میخواهند افغانستان را ترک کنند نقش حیاتی برای طالبان دارد.
بد ون شک به همین دلیل طالبان شرط عمده ی مذاکرات را رهایی خیر الله خیر خواه اعلام کرده اند درحالی که دهاتن از فرماندهان جنگی طالبان که درحملات مختلف دست داشته اند درزندان گوانتانامو بسر می برند اما این افراد در حد رهبری یک گروه و شاید هم یک ولایت بوده میتوانند نه درحد رهبری تمام شاخه های عملیاتی طالبان.
اما آنچه دراین میان نیرنگ وظرافت نیرنگ را نمایان می سازد این است که طالبان شرط از سر گیری مذاکرات را رهایی این مقام خود عنوان کرده اند نه شرط توافق با دولت را . این مذاکرات میتواند بدون کدام توافق پایان یابد اما بازداشت دوباره ی خیر الله خیر خواه که به گفته ی مشاور شورای عالی صلح درحال حاضز از سوی امریکایی ها آزاد و به قطر فرستاده شده دیگرنه برای دولت افغانستان ونه برای ایالات متحده امریکا میسر نخواهد بود .
بااین حال آنچه ازاین حرکت به ساده گی نتیجه گیری شده میتواند این است که طالبان با این نیرنگ یکی از مهره های عمده ی خود را دوباره بدست آورده و میتوانند درآینده از وی برای صف آرایی مجدد خود ودیگر موارد استفاده کنند درحالی که آنچه عاید دولت افغانستان وایالات متحده امریکا از این معامله میشود تنهاامید برای رسیدن به صلح است و این امید هر آن با یک (نه ) گفتن طالبان میتواند نقش بر آب شود .زیرا عمده ترین درخواست ایالات متحده امریکا که نقش تعیین کننده درصلح با طالبان را دارد ، جداسازی طالبان افغانی از القاعده است . این درخواست بارها و به مراتب از سوی امریکایی ها تکرار شده اما پاسخ مثبتی درقبال آن دریافت نگردیده است با این وصف ظاهرا آزادی ملا خیر الله خیر خواه تنها میتواند یک تعارف باشد اما این که چه بازی های درعقب این معامله نهفته است در گذشت زمان و تغیر معادلات سیاسی و نظامی در افغانستان روشن خواهد شد .
بالا
بازگشت