محمدعوض نبی زاده

 

مرحوم وکیل محمد اکبرنرگس نمادی ازیکخانوادهء قربانی کوچ اجباری واستبداد

 

تاریخ استبداد زده وخونین افغانستان درطول سه سده ءاخیر، همواره جلوه قومى داشته ووحدت ملي درکشورقرباني استبداد وبيعدالتي - تبعيض قومي، زباني ومذهبی، برتري جوئيهاي خانداني و قبيلوي گردیده است شاید دیگرگروه های قومی افغانستان ممکن است ازیک یا دو نوع تبعیض رنج ببرند،ولی مردم هزاره،بعنوان یکگروه قومی ومذ هبی که برای بقاء خود بخاطر، پایا ن سه قرن استبدادوبیعدالتی بیمانندی چون,قتل عامها و کوچ اجباری را پشت سرگذشتانده است که درهنگام حاکمیت قبایل سدوزائی ومحمد زائی عده کثیری خانواده های مردم هزاره از مناطق هزاره نشین ولایات ارزگان- قندهار- زابل وهلمند از سرزمین آبائی شان مجبوربکوچ اجباری شدندواستبداد راتاسرحد قتل عامها وازدست دادن سرزمینهای پدریشان تجربه کرده است چنانچه ازمیان هزاران خانوادهء قربانی کوچ اجباری واستبدادتکقومی جامعه هزاره یکی هم طایفه وخانواده هزاره های پشته قندهارنیاکان مرحوم وکیل محمد اکبر خان نرگس بنام تانی و زیوربودند.مرحوم وکیل محمد اکبرخان نرگس فرزند محمد حسین بیگ ولد نبی بیگ فرزند اسدالله بیگ یکی از بزرگان قومی وازشخصیتهای محبوب  وشناخته شده ولسوالی پنجاب بامیان و یکی ازمخالفین سرسخت تهاجم کوچیها درهزارستان واز مشوره دهندگان اصلی احداث شاهراه آسیائی کابل – هرات از طریق هزارستان به حکومت وقت بوده است که همراه بادیگرنمایندگان مناطق هزاره نشین بارهاساختن این شاهراه را بامقامات دولت مرکزی افغانستان درمیان میگذاشت.طا یفهء تانی وزیوراجدا دمرحوم نرگس مانند سایراقوام هزاره دراثرتهدید وفشارهای احمد شاه درانی ازمنطقه پشته قندهار،مجبوربه کوچ اجباری شدند،که همراه باافراد مسلح وطوایف بزرگش راه دایزنگی سابق وهزارستان مرکزی کنونی رادرپیش گرفتند،که تانی درجنوب وزیوردرشمال مرکزولسوالی پنجاب مسکن اختیارنمودندودسته های دیگری ازاین طوایف،درمنطقه شهیدان درغرب مرکزبامیان،سیاه دره درغرب یکاولنگ وچند منطقه دیگرمستقرگردیدند .محمدحسین بیگ نرگس پدر مرحوم اکبرخان نرگس یکی ازوارثان دوخانواده سرشناس دایزنگی،ابراهیم بیگ نرگس ومحمد نبی بیگ نرگس است که ابراهیم بیگ  یکی ازسران دایزنگی درجنگ با لشکرمهاجم امیرعبدالرحمان جلاد دربهسود کشته شد ونبی بیگ توسط ارتش امیرخونخواردرکابل تیرباران گردید.اما یک پسرهفت سالهءنبی بیگ ویکدخترابراهیم بیگ باعث ادامه نسل این دوخانواده شدند.محمد حسین بیگ درسال 1252 خورشیدی درغرغری مرکز پنجاب دایزنگی سابق بدنیا آمد بیست ودوسال رادرزندان امیرعبدالرحمان وپسرش امیرحبیب الله گذرانید که بعدازآزادی اززندان محمدحسین بیگ با دخترابراهیم بیگ نرگس که اونیزهمزمان با او اسیرشده بودازدواج نمودودرمنطقه نرگس مستقرشدند .محمد حسین بیگ چهار پسروشش دخترداشت که بزرگترین پسرش شادروان وکیل محمد اکبرخان بودکه درسال 1307 . در قریه نرگس به دنیا آمد.و درمکتب تگاب برگ تا صنف ششم ابتدایی درس خواند وبعدابه آموزش خصوصی روی آورد وآگاهی  خود را درموردتاریخ ارتقا داد وشاید تنها میرتاریخدان- روشنفکر و سیاستدان با درایت ودوراندش معاصرمردم هزاره بود که با مطالعه دقیق تاریخ خونبارکشورو گذشته‌های غمبارکوچ اجباری نیاکان ومبارزات دادخواهانهءضد استبدادی پدرکلان وبیش ازدودهه حبس وزندانی شدن پدرودیگرقربانیان قتل عامها وکوچ اجباری مردم هزاره بوسیلهء نظامهای استبدادی رابه تصویر میکشید.مرحوم وکیل محمد.اکبرخان نرگس نمادی ازیکخانواده قربانی کوچ اجباری واززمرهءیکی ازمیراثداران وداعیداران خانواده هاو طوایف بزرگ جامعه هزاره بود که با گوشت وپوستش کوچ اجباری– زندانها– تیر بارانها – سیاه چالها - واسکت بریدنها و تیل داغ کردنها  را درک ولمس میکرد.مرحوم وکیل محمد.اکبر خان نرگس،درسال ۱۳۳۲نماینده مردم دایکندی درمجلس نمایندگان ودرسال ۱۳۴۳، درلویه جرگه قانون اساسی ،عضویت داشت وازسال 1341 تا 1352 ش. سه دوره بعنوان نماینده مردم پنجاب درپارلمان انتخاب شد ودرین دوره های شورای ملی خدمات مهمی رابرای رشد وانکشاف مکاتب ومعارف وتوسعهء ادارات دولتی وفرهنگی محلی درولسوالیهای پنجاب و یگاولنگ ومبارزه با زورگویی وجلوگیری ازتهاجم کوچیها،ملغی نمودن مالیات خسبری را انجام داد.شاد روان وکیل محمد اکبر خان نرگس درزمان ریاست جمهوری داود خان ازسیاست کناره گرفت و خانه نشین بود اما در زمان حکومت خلقیها حفیظ الله امین ازمرحوم اکبرخان نرگس، خواست که مردم هزاره را ازمخالفت با دولت باز داردولی ایشان بعد ازرسیدن به هزارستان به حفیظ الله امین پیام منفی فرستاد که حفیظالله امین ازاینحرکت مرحومی به خشم آمده ودستورقتل فرزند وپسربرادرش را که دردانشگاه کابل درس میخواندند،صادرکرد ودوحویلی واقع درخوشحال مینه شهرکابل مربوط به مرحوم نرگس وبرادرش سناتورمحمدعلی را ضبط و تحت تامین دولت قرارداد .مرحوم  اکبر خان نرگس، یکی اززمره شخصیتهای ملی محبوب برجسته سیاسی واجتماعی و پرنفوذجامعه هزاره درچهاردهه اخیر بودکه تا آخرزندگیش به هیچ  یک ازاحزاب سیاسی درشرایط  بسیارمتلاطم  سیاسی کشورنپیوست وباغرورونیکنامی بحیث یک سیاستدان مستقل زیست نموده است مرحوم نرگس پشتیبان ومشوق اهل معارف بود صاحب قلم  بیاد دارد که مرحومی تمامی شاگردان و محصلین مردم هزاره را همواره مورد تشویق معنوی ومادی قرارمیداد گرچه شرایط تحصیل درآن زمان برای جوانان مردم هزاره همراه با تبعیض و تعصب بود مگر با حمایت مرحوم وکیل نرگس برای برخی ازشاگردان و محصلین ملکی ونظامی دارای استعداد فوق العادهءمردم هزاره درموسسات تحصیلات عالی ملکی و نظامی داخلی و حتی در خارج کشورنیزشرایط تحصیل فراهم میشدندکه برخی ازآنان تادرجه دکتورا درخارج و داخل تحصیل نمودند وهرکدام ایشان به شخصیتهای شناخته شده واکادمیک تبدیل شدند وکسانیکه ازین جمله شخصیتها اگرحیات باشند شاید ازخدمات مرحوم نرگس قدردانی نمایند.

             تصویرمرحوم وکیل محمد اکبرخان نرگس درسالهای اخیرهنگام صحبت دریکی ازمحافل سالگردشهیدمزاری دیده میشود

.مرحوم وکیل محمد اکبرخان نرگس بنا برخصوصیات اخلاقی وکرکترضداستبدادیش که ازاجداد ونیاکانش به ارث برده بودبه یگانه شخصیت مدافع وتکیه گاه مطمین برای مردمان قربانی تهاجم ومانع تجاوزبیشترکوچیها درمناطق هزارستان مرکزی وبخصوص درولسوالی پنجاب و دیگرولسوالی های هزارستان مبدل شده بود طوریکه درسال 1338- خورشیدی یکی ازملکهای کوچی ازقبیله سیاه پوش بنام گلبت زمین زراعتی درجه اول آبی کاکای صاحب قلم بنام عیسی خان کربلائی فرزند غلام حسین را که درقریه توپ شاهی تگاب برگ علیا ی ولسوالی پنجاب موقعیت داشت با زوروجبربقیمت سی سیرتوت خشک صاحب شده بود اما درسال 1346-شمسی همان گلبت نام ملک کوچی قبیله سیاه پوش نظربه نفوذ وتاثیریکه بالای ولسوال محل داشت میخواست زمین زراعتی درجه اول پدری صاحب قلم  بنام غلام نبی کربلائی فرزند احمد علی ولدیت خیرالله وکاکای دومیش بنام بختیاری فرزند احمد علی را که درهمان ساحه قرار داشت بزوروجبر بگیرد و درحالیکه مرحوم غلام نبی کربلائی  و بختیاری فرزندان احمدعلی پدرو کاکا ی صاحب قلم همه روزه ازطرف ملک گلبت ودیگرملکهای کوچی سیاه پوش بخاطر دفاع از ملکیت پدریشان مورد لت و کوب - تهدید و تجاوزقرارمیگرفت وصاحب قلم  که دران زمان  دریکی از مکاتب لیله کابل مصروف تحصیل بود نزدمرحوم وکیل نرگس درقریه نرگس رفته و موضوعرا با ایشان مطرح نمود ومرحوم وکیل نرگس با جدیت تمام ازغصب زمین پدری واززندانی شدن این سه تن توسط ملک گلبت کوچی جلوگیری کردوصاحب قلم نیزتوانست به تحصیلاتش ادامه بدهد چون ملک گلبت کوچی بافشاروتهدید توسط ولسوال محل میخواست پدروکاکاوصاحب قلم رازندانی کرده وزمین پدری شان رابزوروجبرصاحب گردد.که درغیرآن چندین خانواده دیگردرکنارخانواده عیسی خان به لشکرقربانیان تهاجم ظالمانه کوچیها مبدل میشدند.

مرحوم وکیل اکبرخان نرگس درسال 1362- خورشیدی برای معرفت و آشنائی بیشتر با برخی از رهبران تنظیمهای جهادی مقیم پاکستان و بخصوص با رهبران و نخبگان سیاسی جامعه هزاره مقیم آنجا به کشور پاکستان مسافرت نمود که هدف ازین مسافرت ایشان حل اختلاف میان تنظیمهای اسلامی  جامعه هزاره درخارج و داخل کشورفعالیتهایش را متمرکزکرده بود و تلاش داشت  تا به  جنگهای داخلی درهزارستان مرکزی خاتمه دهد ورهبران جهادی مردم هزاره را برای تفاهم وهمبستگی میان همدیگرشان تشویق و ترغیب میکرد که تا حدود معینی این  مشوره ها وکوششهای دوراندیشانه سیاسی شان برای ختم جنگهای داخلی وهماهنگی سیاسی میان احزاب سیاسی جامعه هزاره تاثیرگذاری عملی داشت که باالاخره این تلاشهای شان درسال 1368 نتیجه و ثمرداد ومنجر به تاسیس حزب وحدت اسلامی افغانستان متشکل از تمامی تنظیم های اسلامی مردم هزاره گردید مرحوم نرگس نزد شهید مزاری از احترامی خاصی برخورداربود و بدینترتیب بعد ازتاسیس حزب وحدت مرحوم نرگس جهت تامین صلح و ثبات و همبستگی ملی میان اقوام گوناگون افغانستا ن درراس یک هیات بیطرف ازبامیان به پنجشیررفت تاهماهنگی میان این گروه های سیاسی را تامین نماید که در نتیجه این مذاکرات بعدا معاهده خنجان میان این گروه های سیاسی عقد گردید.مرحوم نرگس بنا بردوراندیشی سیاسی و دیدگاه های فراگیر و سراسری که داشت همواره درباره اینده افغانستان ومنافع ملی جامعه هزاره  بادوراندیشی وفراست سیاسی می اندیشید دولت وقت ازطریق صاحب قلم که دران ایام معین وزارت اقوام و قبایل دربخش اقوام غیر پشتون بود بامرحوم نرگس درجریان دهه هشتاد وآغازدهه نود میلادی ازطریق مرحوم خلیل الرحمن افسرلوای قومی 520 خواهرزاده ودامادودردهه نود میلادی ازطریق حبیب الله فرزندمرحوم سناتورمحمد علی نرگس برادرزاده ایشان ارتباط خطی  برقرارداشته وتامدت قبل ازمهاجرت ورحلت ایشان به دارباقی ازمشوره ها ونظریات دوراندیشانهء ایشان برخوردارودرمورد اوضاع سیاسی کشوربا همدیگرتبادل نظرمینمودند صاحب قلم موضوع آمدن ایشان رابه کابل با مرحوم ببرک کارمل  رئیس جمهور ومحترم سلطانعلی کشتمند صدراعظم وقت که ازسابق با مرحومی درجریان کار پارلمانی معرفت داشتند درمیان گذاشته ودرسالهای مذکور چندین نامه ازنام وعنوانین دولتی مرحوم ببرک کارمل وسلطانعلی کشتمند برای مرحوم نرگس در پاکستان و بعدا درزاد گاه پدری شان ارسال شد اما متاسفانه مرحوم نرگس حضور قوای خارجی را بهانه میآوردند مرحومی بجواب آخرین نامه دولت وقت که درسال 1364شمسی برای مرحوم نرگس ارسال شد نوشته بود اگرمن درکابل بیایم مانند سایرین درکابل باردوش اضافی برای دولت شما خواهیم بود وبهتراست که درزاد گاه خویش برای جلوگیری ازجنگ داخلی درمحل باقی بمانم تامردم بیگناه ضایع نشوند ومشوره میدادکه قوای خارجی نیز درداخل هزاره جات نبایداعزام شودوباید ازآن جلوگیری بعمل آید زیرامردم هزاره جات جنگهای خونین وقتل عامهای زیادی راتجربه کرده است که نباید بیشترازین بیشترموردتاراج واذیت قرارگیرندصاحب قلم چون ازگذشته ها مدیون کمکهای ایشان بودوبخاطرجبران کمکهای ایشان وبراساس تقاضای نزدیکان مرحومی دودربندحویلی ویکعراده موترجیب مرحوم نرگس وبرادرش مرحوم سناتورمحمدعلی واقع خوشحال مینه شهرکابل راکه درزمان حکومت خلقیهای امینی تحت تامین دولت قرارگرفته بود خلاص کرده وبرای بودوباش خواهرودخترمرحوم نرگس قرارداده شد.با تاسف فراوان مرحوم وکیل نرگس برای باردوم به پاکستان مهاجرودرآنجا به بیماری مبتلا گردید وفرزندانش اورابرای تداوی بشفاخانه آغاخان درشهرکراچی بستری کردند که،بعدازتحمل یکدوره مریضی سخت مرحومی ازاین مریضی علاج نیا فت ودرسال 2000 میلادی مطابق به ۱/۱/ ۱۳۷۹ش.دربیما رستان آغاخان وفات نمود،بازماندگانش پیکرشادروان رادرزادگاهش،قریه نرگس ولسوالی پنجاب انتقال وبخاک سپردند.

 

 

بالا
 
بازگشت