پوهندوی دکتورشفیق الله انوری
دشمنان کم ، دوستان زیاد
نویسنده : پروفیسورهرفرید مونکلر ازهفته نامۀ دی سایت آلمانی نشریۀ برج اگست2011
مترجم : پوهندوی دکتورشفیق الله انوری
ارتقأ چین ازنگاه دید آنهایکه میزان رشد سالانۀ اقتصاد ملی آن راپیشبینی مینمایند به هیچ صورت آنقدرسریع باشدت پیش نمیرود ونیزآنهابدین نظراند که نقش رهبری کنندۀ سیاست جهانی اضلاع متحدۀ امریکاحداقل تاوسط قرن بیست ویکم ونه تاآخیرآن دوام مینماید .این مجموع نظریات دانشمند علوم سیاسی بنام جوزیف نای (Joseph Nye) پروفیسوردردانشگاه هارورد ویکی ازمشاورین سیاسی معتبر امریکابوده که ازتفکرواندیشه های مختلف آن درموردخصلت متغیرقدرت درزمان حال ما ومنابع قدرت وستراتیژی عمل مهمترین معامله گران سیاست جهانی جمع آوری شده است . اماازنگاه نای (Nye) بعیدبه نظرمیرسد تاموقف امریکا راخطرناک تلقی نماید : فقط اگراضلاع متحدۀ امریکاقدرت خویش راعاقلانه بکارببرد،باصرفه جویی درموردبودجه بیاندیشد ودرک نمایدکه دراصل اقناع مؤثرتر وازنگاه مصارف وهزینه مساعدتر نسبت به جبروزوراست ،درینصورت میتواند منحیث نیروی رهبری کنندۀ قرن بیست ویکم درجهان باقی ماند .
چندسال قبل نای اصطلاح قدرت نرم) (Soft power رادرمسائیل امورسیاسی بکاربرد که درطی مدت کوتاهی به مهمترین اعتراض برضد حکومت بوش درکشوراضلاع متحدۀ امریکا مبدل گردید : چون ادارۀ بوش منافع امریکاراتعقیب ننمود وازارزش های آن درسطح جهان برای بااعتبارساختن آن نکوشید،روی این دلیل ادارۀ مذکور راموردسرزنش وتوبیخ قرارداد . قدرت خشن (hard power)دراثراستعمال قدرت نظامی واقتصادی بمیان آمده که درآن برای خواسته هابصورت مستقیم ازتفوق قوأدردرگیری های رویاروی استفاده بعمل میآید . اول اینکه این درگیری هاقیمت تمام میشود ودوم اینکه برای مدت محدودی تأثیرمینماید وسوم سبب میشودتااکثریت جوانب غیرذینفع درمقابل چنین طرق استفاده ازقدرت فاصله بگیرند . استفاده ازقدرت خشن مقابل دشمنان ارزش داردامادرحقیقت امربه هیچ وجه دوستان رابمیان آورده نتوانسته وبرعکس آن استفاده ازسیاست قدرت متعدل ونرم مواظب این بوده تاانسان بتواند دشمنان کمترودوستان بیشترراازآن خودنماید .
معهذابرخی درمقابل ،نظریات نای راعوضی درک کردند وعقیده داشتند که انسان باید قدرت وتوانایی مجبورساختن جانب مقابل رااساسآتوسط هنراقناع تعویض نماید . نای این رادرک نمودکه هنرسیاست درین است که هردوشکل قدرت یعنی نرم وخشن رابصورت مناسب باهمدیگرمخلوط نموده تااهداف رادرصورت امکان به نحوی مؤثری تعقیب نماید.اکنون نای درینمورد اصطلاح دیگری ازقدرت رابنام قدرت زرنگ (smart power) بکارمیبرد .نای بدینوسیله ازاکثرتحلیل وتجزیۀ واقعات اتفاق افتاده وبرخوردهای سیاست جهانی به این نتیجه میرسد که وی نه تنهابالای منابع قابل دسترس قدرت اتکامینماید،بلکه درپهلوی آن به قابلیت واستعداداستعمال وبکاربرد هوشیارانۀ آن ارج میگذارد . انسان میتوانددارای منابع قابل ملاحظۀ قدرت باشد امازمانیکه آنرابه عجله وشتاب بکارمیبردودرآن ازستراتیژی سیاسی دوامدارومستحکم به شکل طویل المد ت استفاده نمیکند درینصورت نه تنهاازرشد موقف قدرت کاسته شده،بلکه قدرت دست داشته نیز سبب فاجعۀ سیاسی میگردد. نای درینمورد ازکشورآلمان درنیمۀ قرن بیستم چندین باربه شکل یک مثال برازنده یادآوری نموده است. رویهمرفته درمیان کشورهای دیگرسوالی مطرح میگردد که کدام نوع اشتباهات وغلطی های رارهبری کشورچین درسالهای آینده مرتکب خواهدشد.
نای پیچید گی استفاده زرنگ قدرت رادرقرن بیست ویکم درسه نوع صفوف مختلف توضیح میدارد : درصف اول ماطبق معمول تحت نام قدرت ،توانایی رادرک مینمایم که دیگران راازامتیازات وستراتیژی های شان منحرف میسازد . دربعد آن صف دومی قرارداردکه برمبنای آن سوالی مطرح میگردد که کدام اهداف به صفت مطلوب وکدام وسایط بعنوان مشروع وچه چیزی به شکل بد تبارز میکند . سرانجام نای صف سومی قدرت راچنین توضیح مینماید که برمبنای آن درتنظیمات ، احتمالآ رقابت بازیگران شکل گرفته ،یادست کم تحت تأثیر قرارمیگیرد . این صف عالیترین نفوذ قدرت بوده ،تاآنجاکه درینجارقبای بالقوه میتوانند به شریک پیمان یااتحاد مبدل گردند . بدین معنی که هرشریک این پیمان بااستعمال قوای کمترمیتواند قدرت فزونی قابل ملاحظۀ رابدست آورد .
استفادۀ عاقلانه وآگاه ازقدرت درسه سطح برمبنای دسترس های مختلف زمان استواربوده است ، موفقیت بازی قدرت ها نیزبدین مربوط میگردد تابه مرور و محسابۀ زمان ، قابلیت بطی شدن توسعه وانکشاف وضرورت سرعت آن درست تخمین وارزیابی گردد. یک سیاستمدارهوشیاروعاقل تکبروخودخواهی کمتر را منحیث هنردولت موفقیت آمیزتلقی مینماید . درینجابیسمارک (Bismarck)یک مثال برازنده بوده که توسط نای(Nye) ارج گذاری شده است .امروزپیچید گی بازی قدرت ازطرف هیچکدام ازسیاستمداران جهان قابل کنترول نبوده وبرعکس به آپارات های بزرگ ویادستگاهای قدرتمند احساس ضرورت است تابصورت شفاف انجام وظایف نمایند ودرمورد مسؤلین امور آن باهم نظرمشترک داشته باشند واین رادرک نمایند که این دستگاهای قدرت چه نوع وظایف راانجام داده وازاستفادۀ قدرت آنهاچه بمیان می آید .
تحلیل وتجزیۀ قدرت ازدیدگاه نای تنها اساس برای جواب سوالی است که چطوردرآینده نظم وثبات جهان قرن بیست ویکم معلوم خواهدشد وچه کسی درآن کدام رول ویانقش رابازی خواهد کرد .ازنظر نای ارتقأسریع چین دررأس سیاست جهان مشکوک به نظرمیرسد . برای استدلال این مشکوکیت ملاحظات و مشاهدات جیوپولیتیک نقش بارزی دارد . قدرت بزرگ جهان ،کشوراضلاع متحدۀ امریکا ،که بین اقیانوس اطلس واقیانوس آرام موقعیت داشته، هیچنوع خطرمستقیم رابرای همسایگان خویش نشان نداده،تااین امرباعث شود که برضدآن یک ائتلاف سازماندهی گردد . اما بصورت دقیق درمورد کشور چین برعکس قضیه است : بمجردیکه چینایی ها قدرت اقتصادی شانرا به قدرت نظامی تبدیل نمایند،درینصورت هرگاه خواسته باشند ویانی ،برای همسایگان شان یک خطرخواهند بود واین سبب میشود تاآنها ائتلاف های ضدچینی راسازماندهی وصف آرایی نمایند وازدیدگاه سیاسی به کشور اضلاع متحدۀ امریکااتکانمایند . ستراتیژیست زرنگ وهوشیارارتقأچین ، دینگ شیاوپنگ،اکیدآ درینمورد سفارش نموده است تابه کرسی قدرت نرم نشسته وباپاهای مخملی گربه مانند وارد صحنه سیاسی گردد .اما چینایی ها تنهاباقدرت نرم نمیتوانندحریف بازی کن هم وزن اضلاع متحدۀ امریکا شوند ، بلکه درینجاباید آنهااستعدادوتوانایی های نظامی شانرانیزدربخش قوأ بحری وفضایی انکشاف دهند زیراازجانب همسایگان شان یعنی کشورهای اندونیزیا وحتی ویتنام وکشورهای کوچک هندوچین بصورت فوری بعنوان خطر اعمال ذ ورگویی شان دیده میشوند .
بنابرین چین دریک وضع دشوارجیوپولیتیک قرارداشته وبایدازقدرت خویش بطورعاقلانه استفاده نماید . کدام رول ویانقش رااروپایی هادرقرن بیست ویکم از نظر نای درجهان بازی خواهند نمود ؟ به اساس منابع دست داشتۀ عریان اروپایی ها درحال حاضررقیب وحریف درحال رشد جدی کشوراضلاع متحدۀ امریکا اند . اماجامعۀ اروپا نه تنها فاقد ارادۀ برای پذیرش این رقابت بوده ، بلکه توانایی معاشرت استراتژیک باچنین منابع رانیزندارد . ازنقطۀ نظرقابلیت ستراتژیک ، قضاوت نای تخریب آمیزتلقی نمیگردد و بعد ازینکه وی اندازه ودامنۀ منابع انها رامحاسبه وارزیابی کرد ،ازآن قدردانی نمود .
مأخذ :
Professor HERFRIED MÜNKLER,( 2011) : Wenige Feinde , viele Freunde. Wochenzeitung für Politik Wirtschaft Wissen und Kultur.11.August. Die Zeit. Nr.33 . Seite 43 .
ش.انوری
برلین .آلمان ۲۸/۸/۲۰۱۱
بالا
بازگشت