مولانا جلال الدين بلخی ترک تبار است
سعيد
جنا ب د کتر سعید فا طمی ( نیو جرسی ) نوشتۀ شما را د ر صفحه 4 شما ره 6 و صفحه 14 شما ره 8 جرید ه میرا ث ایران » مطا لعه نمود م ا مید ا ست به نکا ت ذ یل توجه فرما یید.
حضرت مولا نا جلا ل ا لد ین بلخی ثم رومی د ربلخ یا مرکز(ترکستا ن جنوبی) که فعلا مربوط مملکت ا فغا نستا ن میبا شد تولد یا فته و زبا ن ما د ری ا ش ترکی و زبا ن د ومی ا ش د ری بود ه ، طوریکه د ر ترکستا ن ا فغا نستا ن همه ترکی زبا نا ن به عین شکل زبا ن د ومی شا ن د ری میبا شد. مولا نا د رسن 6 سا لگی با پد رش سلطا ن العلما ا زطریق ا یرا ن به قونیه ترکیه ا مروزی هجرت نمود ه ا ست و د ر ا یران با شیخ فرید الد ین عطا ر ملا قا ت نمود ه ، تما م علا قه و ا رتبا ط مولا نا بجز ا ز چند رو ز د رخا ک ا یران ومرد م ایرا ن همینقد ر بود ه و بس .
مولا نا د ر خا نۀ خود بزبا ن ترکی ا وزبیکی صحبت مینمود و تا جیکی ر ا طوریکه ا ز ا شعا ر ا و برمی آ ید بحد عا لی مید ا نسته و وی ا شعا رترکی بسیا ر د ا رد ا و گوید .
ترکی همــه ترکی کند تا جیــــک تا جیکی کند
من سا عتی ترکی کنم یک لحظه تا جیکی کنم
گویا تنها لحظۀ تا جیکی گوی ها ی ا و شعرسرود ن وی ا ست وبس . ا گر ا و ا یرا نی می بود و یا به ا یرا ن تعلق می د ا شت چرا به ا یرا ن حیا ت بسرنبرد ؟ و معلو م ا ست که ا و ترک بود ه و با ترکا ن ترکیه ا حسا س آ را مش و قومیت و هم زبا نی مینمود ه ا ست . حضرت مولا نا ترک بود ن خود را ا ینطور ثا بت مینما ید و پا سخ ا ین سوا ل ر ا که مولا نا ی رومی ا ز کجا ا ست ا ز خود ا و بپرسیم .
گفتم ز کجا یی تو ، تسخیر زد و گفت ا ی جا ن نیمیم ز ترکستا ن ، نیمیم ز فرغا نه
و با ز د ر بیت زیر تأ کید مینما ید که ا و یک ترک ا ست و طوریکه ترک ها گوشت ر ا نیم خا م میخورند و میفرما ید که من ترک هستم و د ر تصو ف ، نیم خا م میبا شم
ترک جوشی کرد ه ا م من نیم خا م ا ز حکیم غز نو ی بشنو تما م .
بیت با لا بصورت خا ص حکم مینما ید مولا نا به ترک بود ن خود هم ا عترا ف و هم ا فتخا ر مینما ید. نوشتن ویا سرود ن شعر بزبا ن فارسی ا ین معنی ر ا نمید هد که با ید نویسند ه و یا شاعر فا رسی زبا ن با شد. حکیم ا نوری ا بیورد ی ، خا قا نی شیروا نی ، نظا می گنجوی ، ا لخا رزمی ، شمس تبریزی یا مرشد عا لی مولا نا ، حضرت ا بوا لمعا نی بید ل ، ا بو ریحا ن بیرونی ، شیخ محمود شبستری ، ا بو علی سینا بخا ر ا یی ، زیب ا لنسا مخفی ، میرزا ا سد الله غا لب ، حضرت ا میر خسرو بلخی ثم د هلوی ، فرخی سیستا نی و صد ها ی د یگر ترکی زبا نا ن بود ند که بزبا ن فارسی آ ب حیا ت بشما ر رفته و ستون فقرا ت ا د بیا ت فارسی ر ا تشکیل د ا د ه ا ند و تعد ا د زیا د ا ینها بشمول صا یب تبریزی به هر د و زبا ن ترکی و فارسی شعرسرود ه ا ند و با ید بد ا نید ا شعا ر آ بد ا ر و ملکوتی صا یب تبریزی هم به ترکی و هم بفا رسی مقا م ا رجمند و عا لی د ا ر د .
جنا ب آ قا ی سعید فا طمی . شما بجا ی ا ینکه ا ند رز و پند خد ا وند گا ر بلخ ر ا بپذ یرید ، برعلیه آ ن ا قد ا م کرد ه ا ید . جضرت مولا نا میفرما ید ..
تو برا ی و صل کرد ن آ مد ی نی برا ی فصل کرد ن آ مد ی
سلطا ن محمود کبیر، تیموریا ن عا لیمقا م ترکستا ن هرا ت و هند، سلجوقیا ن ، ترکا ن عثما نی ، وغیره همه ترکی زبا نا ن بود ند که ا زخا ن نعمت آ نها ، زبا ن فا رسی رونق یا فته ا ست ، شهنا مه فرد وسی بد ربا ریک ترک معظم سرود ه شد ه ا ست وآ ن ترک برا ی فرد وسی مستمری مید ا د تا شهنا مه ر ا تهیه کند .
مبرزا با یسنقر تیموری ، نسخۀ مفقود شد ۀ آ نرا بد ربا رشا هرخ میرزا ی تیموری تکثیرکرد. و شما برا ی اینکه د وستی ا ین د و ملت ترک وفا رسی ر ا با هم نزدیک بسا زید برخلا ف فرمود ۀ مولا نا جلا ل ا لد ین بلخی رومی عمل مینما یید.
برا ی روشنی موضوع جنا ب آ قا ی فا طمی لطفأ به شما رۀ 726 د رصفحه 14 جریدۀ ا مید مرا جعه فرما یید که د ر با رۀ « نقش تیموریا ن د ر تد وین د یوا ن خوا جه حا فظ» نوشته ا ند.
ما نگا هی سریع وسیا ل برد یوا ن خوا جه حا فط وجمع آ وری وتصحیح آ ن د رعصرتیموریا ن هرا ت می
ا فگنیم . تیموریا ن هرا ت نه تنها د ر روا ج و پخش هنرخلاقه مینا توری ، تذ هیب ، وفن خطا طی کا رها ی تا با نی کرد ه ا ند ، بلکه د رنقد وسره سا ختن کتب ا د بی وعرفا نی همت گما شته بود ند ، بویژه د ر روزگار شا هرخ میرزا که با شهزا د ه با یسنقر میرزا سرپرستی هنرستا ن هرا ت را به عهد ه د ا شت .
مستشرقین عقید ه د ا رند که ، هرگا ه تیموریا ن هرا ت د ر امورهنروکتا ب د و ستی مسا عی خود را صرف نمی کرد ند، ا ینهمه آ ثا رشا ید د ربرابر آ ما ج نا بودی قرا رمیگرفتند.
کا رجمع آ وری وتصحیح کتب کا رآ سا نی نبود، با آ نهم ا ین شهزا د ه هنرد وست برمبنا ی مقد مه ا یکه بر حما سة شهنا مه نگا شته ، خد ما ت فرا موش نا شد نی د رمورد نمود ه ا ست . همچنین ا نجمنی زیرنظا رت
شهزا د ه فرید ون حسین میرزا، متوفا ی 911 هجری ق ، د رهرا ت برگزا رمیشد که ، منشی آ ن خوا جه عبد الله مروا رید بود. د رمتن مقد مه وشرفنا مه ذ کر رفته ا ست که به حضورشخص شهزا د ه د و نسخه از د یوا ن خوا جه حا فظ ا زجا نب سخن شنا سا ن وکا رآ گا ها ن معروف وقت ، صحیح ود رست منتقد ا نه انتاج وسا یرنسخ ا زروی آ ن تصحیح گرد ید ه ا ند.
د رشرفنا مه خوا جه عبد الله و د یبا چه ها ییکه د ر دونسخه ا زد یوا ن خوا جه حا فظ ، سا خته وپرد ا ختة د وره سلطنت سلطا ن حسین با یقرا د ید ه میشود،
جنا ب ا ستا د وا صف با ختری یکی ا ز بزرگا ن ا د ب د ری د ر ا فغا نستا ن ، د رمحفلی سخنرا نی د ا شتند، یکی ا ز حا ضرا ن فا رسی زبا ن ا یرا نی ا زوی پرسید ه ا ست که شما بسیا ر خوب فا رسی صحبت میکنید، فا رسی ر ا ا زکی و د ر کجا آ موخته ا ید؟ ا ستا د وا صف د ر پا سخ فرمود ه ا ند.: فا رسی ر ا ا زما د ر کلا نم را بعه بلخی و پد ر کلا نم مولا نا جلا ل ا لد ین بلخی رومی ، د ر ز ا د گا ه خود م بلخ آ موخته ا م . صفحه 12 شما ره 713 جرید ه ا مید
همچنا ن د ر هفته نا مه وزین ا یر ا نیا ن صفحه 43 شما ره 198 نیز د ر موضوع ا شا ره ها شد ه ، ا ما بد بختا نه شا ید شما آ نر ا نخوا ند ه با شید و یا ا گر خوا ند ه با شید ، نوشته ها ی تا ن چنین مفهوم میرسا نند که د ربا رۀ تا ریخ خصوصأ تا ریخ ا د بیا ت فا رسی مطا لعه ند ا رید، و ا گر مید ا شتید با ید منصفا نه می نگا شتید و خوا نند ه ها ر ا برتا ریکی نمی گذ ا شتید .
با آ مد ن ا سلا م د ر ترکستا ن ، زبا ن عربی زبا ن مذ هبی و ا د بی قبول گرد ید چنا نچه علما ی بزرگ ترکستان چو ن ا ما م خواجه ا سمعیل بخا ر ا یی ، ا ما م ترمزی ، ا ما م ا بو منصور ما ترید ی ، ا بوعلی سینا ی بخا ر ا یی ، ا بوریحا ن ا لبیرونی ، عمرنسفی ، قفا ل چا چی وصد ها ی د یگر تأ لیفا ت خود ر ا بزبا ن عربی نوشتند، ا گرقرا ر با شد که د ا نش مند ا ن یک مملکت به یکی ا ز زبا ن ها تأ لیفا ت مینما ید پس آ نها به آ ن زبا ن و قوم متعلق با شند، علما ی بزرگ فوق ا لذ کرترکستا ن به زبا ن عربی تأ لیفا ت نمود ه ا ند پس ما آ نها ر ا به قر ا ر فورمول آ قا ی فا طمی یعنی آنها عرب شمرد ه شوند ؟؟
زبا ن پا رسی به وا سطه مبلغین مسلما ن عرب به ترکستا ن مروج گرد ید ه و ا ین طوری وا قع شد ه که ا عرا ب قبل ا ز ورود به ترکستا ن ، ا یر ا ن ر ا فتح نمود ند و ا عرا ب فا رسی ر ا آ موختند و با خود به ترکستا ن آ ورد ند و مروج سا ختند وا ز آ ن ا ست که زبا ن فا رسی بنا م ( تا زیک ) یا تا جیک هم شکل زبا ن د ینی ر ا بخود گرفته بود و ا ز آ ن سبب بعضی منا طق ترکستا ن به ا ین زبا ن علا قه مند گرد ید ه و تأ لیفا ت خویش ر ا به آ ن تهیه کر د ند .
یکی ا ز د ا نشمند ا ن محترم بنا م د ا کتر محمد حید ر د رصفحه 12 شما رخ 700 هفته نا مه ا مید» د ربا رۀ نفوذ فا رسی د ری » چنین مینگا رد : لسا ن د ری مثل تعد ا د زیا د ی ا ز ا لسنه د ر جها ن ، قطعأ ما یملک فرهنگی ممثل هویت کد ا م مملکت ویا کد ا م ملت مشخص نیست ، بلکه ا ین لسا ن زیبا نتیجه سهمگیری تما م ا قوا م و ملل مسلما ن د ر طول هز ا ر سا ل ا خیر میبا شد، خصوصأ ا قو ا م ترک نژا د آ سیا ی مرکزی ، جنوب و جنوب غربی سهم با رز د ا شته ا ند.
ا لبته د ر خور تمجید میبا شد که بعضی کسا ن که حق میگویند بما نند جنا ب د ا کتر ، نا م گر ا می شا ن بخوبی یا د شود.
ا مید و ا ریم که جنا ب د کتر سعید فا طمی ر و ش حق نویسا ن ر ا بما نند د کتر محمد حید ر تعقیب نمود ه خو د ر ا ا ز شر تعصب و گز ا فه گویی بد و ر سا زند .
آ قا ی د کتر فا طمی بد ا نند مولا نا جلا ل ا لد ین رومی بلخی ا ز نگا ه هموطنی یا فا رسی به ا یر ا ن هیچ تعلقی ند ا ر د ، ا ما ا ز نگا ه معنوی بهمه جها ن ا ر تبا ط د ا ر د . با تقد یم ا حتر ا م سعید نسفی
کا پی به روزنا مه ا طلا عا ت جوا ب آ قا ی محترم علی ا کبر عبد ا لرشید ی صفحه 3 شما ره 2946
بالا
بازگشت