طاهره خدانظر
دادگاه لاهه فرصتی سرنوشت ساز درمحکومیت جنایت‌کاران جنگی درافغانستان
در این چهار دهه‌اخیر که جنایات جنگی در افغانستان اتفاق افتاده است ، از طرف مرجعی قانونی چه در داخل افغانستان و چه در خارج این کشور ، اقدام به رسیدگی نشده است . فرهنگ معافیت مانع اجرای عدالت شده، تمام طرف‌های درگیر با اتکا به سلاح و زور در سیستمی ایدئولوژیکیخود را مجری قانون خواندند و تمام جنایات خویش را قانونی جلوه می‌دهند که نتیجه‌ی آن بی‌باوری مردم نسبت به نظام و از همه مهمتر اجرای عدالت است . مردم شاهد نقض عدالت توسط حکومتبوده و هستند و تاکنون ناقضان عدالت در رأس و جزو مقام های بلند حکومتی بوده‌اند . معافیت گسترده ، ملاحظات سیاسی، ملاحظات حزبی و گروهی مانعی برای دستگیری جنایت‌کاران جنگی بوده و هست . تکرار بازی‌های سیاسی همچون بازی انتخابات ریاست جمهوری و یا ضعف و تقویت طالبان مانع اجرای حاکمیت قانون و حضور مردم در تعیین سرنوشت خویش است . در حالیکه هیچ مردمی طرفدار بی قانونی و یا قانون زورمندی نیست .
بر اساس گزارش سازمان دیده بان حقوق بشر گروه های نظامی تحت حمایت آمریکا و ناتو که با بهره بردن از مصونیت کامل در افغانستان فعالیت می کنند مرتکب موارد متعددی از جنایت جنگی شده اند. در این گزارش آمده است که این گروه ها در جریان حملات شبانه به صورت خودسرانه اقدام به محاکمه صحرایی غیر نظامیان می کردند و اشاره شده است که بسیاری از ساکنان غیر نظامی در مناطق مختلف افغانستان تاکنون در پی عملیات این گروه ها سر به نیست شده اند.
در نسخه ای از گزارش دیده بان حقوق بشر که روز پنج شنبه ۲۴/۱۰/۲۰۱۹ م منتشر شد همچنین تصریح شده است که گروه‌های شبه نظامی تحت حمایت سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا، سیا از پایان سال ۲۰۱۷ تا اواسط سال ۲۰۱۹ میلادی دست کم به چهارده عملیات مختلف انجام داده شده اشاره می‌کند که در جریان آنها موارد متعدد نقض حقوق بشر و نیز جرایم جنگی به ثبت رسیده است.
دفتر شورای امنیت ملی افغانستان با انتشار اطلاعیه ای در واکنش به گزارش دیده بان حقوق بشر به گونه ای مشخص آنرا مورد تایید قرار داده است .
همچنین تحقیقات دیگری که دال بر آن حکایت دارد که بارها مردم بی دفاع و غیر نظامی یا اردو و ارتش ملی و نظامیان افغانستانی توسط حملات هوایی شبانه ناتو و غالباً آمریکا به خاک و خون غلتیدند. ضمن ارجاع این گزارش های موثق به دادگاه لاههواکنش‌های زیادی به همراه خود داشت ، در برابر تحقیق دادگاه لاهه در این باره و درباره ی جنایت جنگی آمریکا در افغانستان سیاستمداران آمریکا موضع سختگیرانه ای در پیش گرفته‌اند . در آخر ترامپ لاهه را تهدید کرد که در صورتی که دیوان بین المللی کیفری تحقیقات در باره ی جنایات جنگی آمریکا در افغانستان را آغاز کند کشورشمانع از ورود قضات این دادگاه به خاک ایالات متحده خواهد شد و اموال و دارایی های آنها را در سیستم مالی آمریکا تحریم و توقیف خواهد کرد.اما مراجع قضایی لاهه در کار خویش مصمم هستند و دامنه‌ی تحقیق خود را بر امنیت ملی و غیره را هم گسترش داده است.
آنچه جای تأمل است تهديد نظامیان آمریکا در افغانستان بر برملا کردن جنایات جنگی نیروهای دولتی افغانستان و دیگر نظامیان افغان در داخل افغانستان است .در چند سال قبل نیز رسانه‌های آمریکا سعی بر آن داشتند که دادگاه لاهه را کم ارزش جلوه دهند ۱.
حال روزی هم در دادگاه لاههبر استناد به سند های ارائه شده‌ی دیدبان حقوق بشر، هم جماعت ناتو را در افغانستان به عنوان جنایت کاران جنگی معرفی خواهد کرد و هم افراد دیگری همچون رهبران جهادی در کنار طالب ها ؛ همچنین سیاست مداران ارگ نشینهم با ارائه اسناد موجود دیگر به عنوان جنایت‌کاران جنگی محاکمه خواهند شد.
همواره حاکمان افغانستان با جماعت ناتو در تلاش بوده‌اند که با تحریف واقعیات و پنهان کردن جنایات در افغانستان ، نما و چهره‌ای از آبادانی بعد از جنگ را به مردم جهان نشان دهند که نمونه‌ی آن در حاشیه نشست سران ناتو در سال ۲۰۱۹ در لندنبود ، آریانا سعید ،نماینده‌ی حقوق بشر افغانستانبجای انتقاد از ناتو و دفاع از خون مردم مظلوم افغانستان، با ارائه چند عکس از ویرانی ها و جمعی دیگر از آبادانی ها نمایش دروغی از وضعیتویرانی افغانستان توسط افغان ها و آبادانی آن بعد از ناتو را عنوان کرد و به تقدیر از عملکرد ناتو پرداخت !در حالیکه در همین نشست رئیس جمهور فرانسه به مرگ مغزی ناتو اشاره می کند و می گوید ناتوی امروز حامی ترور و تروریسم شده است و حرکات و اهداف اصلی آن خالی از مفاهیم راهبردی آن است.۲
جماعتی از جهادی‌ها بریدن سینه‌های زنان و یا دادگاه‌های صحرایی تا قتل و عام و نسل کشی قومی را جزو افتخارات خود می‌دانند و آن را ارزش می‌خوانند اما جامعه‌ی امروز افغانستان آن را به عنوان جنایت جنگی می‌دانند و آن را در قالب نسل کشی و اقدام علیه بشریت می‌پذیرند . بمب‌گذاری ، کشتن انسان‌ها در روی سرک و یا موشک‌باران شهرها و ... که زمانی از افتخارات یک حزب و یا گروه‌هایی بود ، امروز جامعه آن را در قالب اشتباه بزرگی نکوهش می‌کند واین افتخار آنها را بعنوان جنایت جنگی تعریف می‌کند و می‌پذیرد .که این شناسه ها و پذیرفتن ها بزرگ‌ترین دست‌آورد در جامعه‌ی افغانستان در چند دهه‌ی گذشته است .آزادی چند هزاری زندانیان طالب در قاموس دولت مردان " حسن نیت " در جهت ابقای صلح نام می‌برند ، اما در جامعه‌ی افغانستاناین اقدام را سیاستی اشتباه، غیر قانونی و توهین‌آمیز به قربانیان تروریسم و جنگتعریف می‌کنند و تمام مردم آن را بعنوان " خیانت ملی " در جهت بی ثبات کردن کشور می‌پذیرند .
اراده‌ی مردم به اجرای عدالت ، جامعه‌ی جهانی را مکلف به اجرای آن می‌کند . از طرفی استماع و تحقیق در مورد جنایات جنگی در افغانستان با دقت بالایی انجام گرفته است از طرف دیگر هم مردم جهان و رسانه‌های جهانی باورمندند که در افغانستان جنایت جنگی صورت گرفته است که تمامی طرف‌ها در آن دخیل هستند.
از آنجا که اراده‌ی قوی مردمی در داخل افغانستان برای اجرای عدالت وجود دارد و قربانیان حاضرند به محکمه بروند و شهادت بدهند ، روز عدالت تأمين شدنى است .
در زمانی که مصدق در ایران شکایت علیه انگلستان را به دادگاه لاهه برد هر چندقاضی دادگاه لاهه یک انگلیسی بود با وجود آن انگلیس را محکوم به پرداخت غرامت به دولت ایران کرد و دست انگلیسی‌ها را از حوزه‌ی نفتی ایران برچید . امروزه هم با فهم جامعه‌ی جهانی از یک سو و دهکده ساختن جامعه‌ی جهانی در دیدرسانه‌ها تا دنیای مجازی و کارکرد آن در اطلاع رسانی گسترده مردم اروپا و آمریکا را بر ضدیت با نژاد پرستی قرار داد که شعار همگیر " زندگی سیاهان مهم است " در قالب منهجی در زندگی آنها در آمد .
ایا با ایجاد اعتراضات مسالمت آمیز و راهپیمایی‌های اعتراضی در مقابل سفارت خانه‌های آمریکا در کشورهای اروپایی و تجمع های حمایتی از حضور فعالان و قربانیان در دادگاه لاههواطلاع رسانی خواست اصلی مردم افغانستان می‌تواند مسیر حاکمیت افغانستان را تغییر داد؟ آیا می‌توان به جهانیان اعلام کنیم که" زندگی مردم افغانستان مهم است " ؟
بی‌تفاوت نبودن مردم مظلوم و ستم کشیده‌ی افغانستان در ارائه‌ی مدارک و اسناد دیگری که جنایات جنگی را به ثبوت می‌رساند ، یک وظیفه‌ی انسانی و دینی استکه در مقابل ستم یک صدا اجرای عدالت را بخواهند زیرا تمام مردم جهان دادخواهی آنها را خواهند شنيد و این مسؤلیتی تاریخی و فرصتی نایاب برای آنها خواهد بود . به همین دلیل تفسیرها و تحلیل ها نیازمند ریزبینی و دقیق نگری کامل دارندو این روز ، روز همت مردم افغانستان است که بر اساسحق دادخواهی مي‌توانند هر صاحب حقی به حقش برسانند ، و این نمایش بزرگی از عدالت‌خواهی آنها خواهد بود و با اتحاد و آگاهی ، ستم و فساد را در افغانستان از شمال تا جنوب از میان برخواهند داشت .
رویدادهای جهانی ما را آگاه می کنند که مسیر تعیین سرنوشت خویش با تعریف درست و با کمک از جامعه جهانی و مدافعان حقوق بشری در جهان ؛ به صورت مسالمت آمیز امکان پذیر است . در این برهه حساس مسؤلیت سنگین بر دوش عالمان هوشیار و سیاستمداران آگاه و فعالان مدنی است که گفته‌هایشان و کردارشان یکی است که با بهره گرفتن از تفکرات وتدبیرهای سیاسی مختلف می‌توانند سطح آگاهی و درک جامعه را افزایش دهندتا با سود بردن از توانایی‌های شایسته انسانی ، گام مهمی در رشد و بلوغ انسانیت بگذارندو این را نهادینه کنند که اختلال درعدالت عامل سقوط انسان است۳. آیا در چهارچوب راستگویی و خرد اندیشی و تعامل باهم می‌توان زمینه‌ای برای ایجاد حکومتی آزاد مردمی ایجاد کرد تا ملت ستم کشیده افغانستان در آن نفسی آزاد بکشند؟
۱.https://youtu.be/bmDyBxWG1xU
۲.https://youtu.be/vDv1_jXz9cA
۳. کلمات الله
طاهره خدانظر
بالا
بازگشت