داکتر غلام محمد دستگیر
داکتر فیروزالدین فیروز
از لابلای یاد داشت های من
فوتوی مصابحبه ای داکترفیروزبا تلویزیون آرزو از یوتیوب
برای اولین بار با محترم داکتر فیروزالدین فیروز در سال 2002م که معین ان ورارت بود و نظر به مسافرت روان شاد دگر جنرال سهیلا صدیق به هالیند وظیفۀسرپرستی داشتند افتخار ملاقات نصیب شد.
خودم به حیث موسس "انجمن دوکتوران افغانی در امریکا" که در آنزمان رئیس انجمن نیز بودم رفتم تا آمادگی همکاری خود و همکاران مارا به وی اظهار دارم. بدین ملحوظ مضامینی را که پروفیسور داکتر قدرت الله مجددی و اینجانب در بارۀ بازسازی اهتمامات صحی آینده برای افغانستان درجورنال مطالعات افغانستان که از طرف مرکز افغانستان شناسی ایالت نبرایکا در شهر اوماها در جلد چهارم سال 1993م نشر شده بود برایش تقدیم نمودم. عرض سپاس نموده گفتند کوریایی ها با وعدۀ کومک داده اند. درین ملاقات وی را من یک شخص جدی، صادق و طرد گوی یافتم و راستش اینکه همکاری ما را نپذیرفت چندان خوشم نیامد.
وقتیکه شنیدم این وزیر صادق پرکار که بارها با رای متزاید نمایندگان مردم رای اعتماد گرفته اند و یک وزیر شناخته شدۀ جهانی اند از طرف یک باند مفسد ارگ نشین به لوی سارنوالی معرفی شده است فکر کردم گرزی بر قلبم حواله شد که چرا افغانستان امروز خاین، دزد، بدکاران و یا خادم بیگانگان را تقدیر
میکنند و مردان مستعد، اهل کارو صادق را با ادعا های میان تهی متهم میسازند. بناء، خواستم حقایقی را که من از اوایل تقررش تعقیب کرده ام با شما شریک سازم.
خوب، سال 2015م آمد وزیر صحت عامۀ جدید که چه پلان برای بهبودی صحت کلی مردم افغانستان درفکر دارد، مقرر گردید و تبصره میشد: اگر این وزیر جدید پیرو اصلاحات باشد، به این ستراتیژِی ها با مطالعۀ عمیق نظرانداخته و هم به سوال های که طرح شده و لوایحی که اولیای اسبق در امور وزارت صحت عامه دستورداده بودد جواب میذهد ویا اگر پیرو تداوم باشند پلان ها قسمی که هست ادامه پیدا خواهد کرد وبا کلمات زیبای دری و یا انگلیسی تفکر و ارزیابی عامه را مغشوش ساخته کما فی السابق امور محوله ذوام خواهد یافت و باز یک ورکشاپ دیگر با مصارف هنگفت برگزار خواهد گردید و باز دستورهای نظری که جامۀ عمل در بر ندارد پخش خواهد شد.
روز پنجشنبه دوهم فروری 2015م در جریان اخبار ازتلویزیون طلوع شنیدم که محترم داکتر فیروزالدین فیروز دریک مکالمۀ مطبوعاتی معلومات ذیل را ارائه داشتند: وزارت صحت عامه 450 مشاور دارد، شش فیصد بودجه از طرف دولت، بیست ویک فیصد بودجه از طریق کومک ها و 70% آن از طرف خود مردم تهیه میشود. سالانه در عدود سه صد ملیون دالر توسط مریضان افغانی به همسایه ها تحویل میگردد. و هم وعده داد که برپلان تاسیس یک شفاخانۀ بزرگ تخصصی مشغول است و در سه ماه آینده اطاق های عاجل شفاخانه ها معیاری میگردد. همچنین از بررسی گسترش شفاخانه ها و تورید ادویۀ تحت المعیاری و بیکیفیت سخن گفت.
بروزبیست و نهم مارچ 2015م داکترفیروزالدین فیروز وزیر جدید صحت عامه از طریق شبکۀ تلویزیون جهانی افغانستان (ATN) به مردم اطلاع داد که برای پنجاه فیصد افغان ها خدمات صحیحی میسر نیست و پروژۀ انکشافی وزارت را در ننگرهار به مصرف نهصد هزار دالر افتتاح نمود.
بروز نهم می 2015م در اخبار ساعت شش شام وزیر صحت عامه اطلاع دادند که پنجاه و چهار شفاخانه تفتیش شد و ازجمله نه شفاخانه مسدود بیست وهشت شفاخانه به خدمات صحی سراپا یا پرایمری کلینیک تنقیص داده شده اجازۀ بسترعملیات (جراحی) شان سلب گردید. یکصد و نوزده شرکت های داخلی ادویه و چهل شرکت خارجی تورید ادویه، دیگر ادویه تورید نمیتوانند. بوزن پنجاه وهشت تن ادویۀ غیر معیاری دیپوهای شان از بین برده شد. همچنین کمیسیونی برای تعین فیس شفاخانه های شخصی تعین نمود.
بروز دوازدهم می سال 2015م ازطریق اخبار شش شام تلویزیون ATN اطلاع دادند که در سال 2005م تعداد معتادین مواد مخدره نهصد هزار بود و متأسفانه در سال 2014م این تعداد به سه ملیون معتادین ازدیاد یافته است. تاسف درینجاست که در انترنت بعد ار 2015م معلوماتی در باره ای تعداد معتادین از طرف افغانستان به نشر نرسیده است.
وزیر صحت عامه, داکتر فیروز الدین فیروز بتاریخ روز جمعه 30 اکتوبر 2015م مطابق 17 محرم 1437 قمری که مصادف به 8 عقرب 1394 شمسی بود بساعت 7:30 شام وقت کولورادو برای تقریبأ نود دقیقه در پروگرام"تعهد" به گردانندگی محترم لطیف محمود از تلویزیون شبکۀ جهانی آریانا در محضر چند نفر اعضای پارلمان ودیگر حاضرین محترم نتیجۀ صد روز کاری خود را معرفی نموده به سوال ها جواب های صادقانه و شفاف عرضه نمود ومن درینجا نکات مهم آنرا که مقصد سخن ها و سوال هاست تقدیم میدارم که از طرف داکتر فیروز وزیر صحت عامه در متن این نوشته جواب داده شده است:
"از حاضرین شنیده شد که دوکتوران در مراکز تمرکز دارند و دوکتوران متخصص با تناسب عادلانه در همه جا فرستاده شود وهم بدون خدمت در ولایات سند تخصص داده نشود. در بامیان 25 دوکتور در لست است اما یک داکتر وجود ندارد. در کلینیک ها کمبود مواد طبی دیده میشود. درشفاخانه های شخصی از طرف شب نه دوکتور است و نه نرس. نظافت در شفاخانه ها صفراست. در کنر تغییرات جدی در موسسۀ صحی بکار است. در لعل و سر جنگل 6 ساعت را در بر میگیرد تا مریض یک نسخه بدست آرد. در بعضی نواحی نرس هائی سابق در رول داکتر وظیفه اجرا میکنند. در اطاق های عاجل بعد از ساعت 2 بعد از ظهرداکتر وجود ندارد".
درعین حال، وزیر صحت عامه به نارضائیت های مردم از سکتور های خصوصی، ادویۀ بیکیفیت، مدیریت ضعیف و استفاده از منابع غیر موثر(که میراث برده است)، کارهای ترمیمی نامکمل شفاخانه و خالی بودن شان تماس گرفته، خاطر نشان ساخت که با مشکلات جدی بودجوی روبرو است؛ بودجۀ که به وزارت مالیه به مبلغ نود ملیون دالرپیشنهاد شده بود به چهل ملیون دالرتنقیص یافت، مصرف برای نان دوکتوران که صد افغانی فی داکتر پیشنهاد گردیده بود به 30 افغانی فی نفر تنقیص داده شد. علاوتأ دربارۀ راپور"سیگار " که در افغانستان 250 مراکز صحی وجود ندارد با اطلاع حاضرین رسانید که آن راپور یک اشتباه متصدیان امور سیگار بود؛ سیگار مراکز را از طریق GPS بررسی کرده بود در حالیکه در افغانستان همه ساحه ها شامل دید GPS نمی باشد که ما آنرا "ساحه های سفید" نام داده ایم و وقتیکه ما بصورت فزیکی از موجودیت شان تجسس نمودیم دریافتیم که 550 مراکز صحی با ضروریات شان موجود است. داکتر فیروز به گفتار خود ادامه داده اظهار داشتند که:
1- مشکل دسترسی به مراکز صحی نظر به دلایل مختلف موجود بوده دربعضی مناطق دوساعت را در برمیگیرد تا یک مریض به مرکز صحی برسد.
2- در بعضی ولایات مانند زابل اگر دولت رسیدگی نتواند سکتور خصوصی موجود است. از دوکتوران بیکفایت که یاد میشود ما تنها نیستیم در تمام دنیا این معضله موجود است ولی من بشما اطمینان میدهم که اکثر دوکتوران ما وظیفه شناس بوده، پر کار، با وجدان، عالم و از اخلاق طبابت بر خوردار اند (آنهائی که برای مریض نسخۀ شفر مینویسد و با دواخانه شریک است، نمیداند که اخلاق طبابت چیست؟). در جائی دیگر دوکتور دندان تمام امراض را تداوی میکند و معائنات عجیب و غریب برای مریض هدایت میدهد. و یک لابراتور در ننگرهار بدون اینکه تست لازمه صورت گرفته باشد، نتیجۀ ساختگی در کمپوتر تهیه کرده پول هنگفت از مریضان گرفته است. متأسفانه حکومت قوی نداریم که قوانین تطبیق شود ما به همکاری قانون و پولیس و سارنوالی ضرورت داریم.
3- ما برای جلوگیری از دوام چنین حوادث و فساد مسلکی در سه ماه آینده به کومک خدای متعال شورای طبی یا Medical Council را جهت تنظیم بهتر و نظام خوب طبی بمیان آورده فعال میسازیم.
4- عدم موجودیت ستاندرد درتعلیم و تربیۀ محصلین در پوهنتون های طبی خصوصی به وزارت تحصیلات عالی تعلق میگیرد. وزارت صحیحه تنها دوکتوران فارغ شده را جذب میکند. آرزومندیم همآهنگی وزارت صحت عامه با وزارت تحصیلات عالی جدأ صورت گیرد.
5- درنظراست شورای عالی، از دوکتوران کاندید خدمت به وزارت صحت عامه، یک امتحان سویه مانند دیگر ممالک جهان با استفاده از یک ذخیرۀ پنج الی شش هزار سوالات که طبع شده بدسترس کاندید قرار گیرد، دیزاین نماید تا بتوانیم بهترین ها را برای خدمت مردم علیل و نادار ما استخدام کرده بتوانیم. 6- پالیسی دراوایل چنین پذیرفته شده بود که دونورها از طریق موسسات کومک نمایند (که بگمانم انجیوها میباشد). هنوز هم بانک جهانی، اتحادیۀ اروپا و ادارۀ کومکهای بین المللی اروپا از آن پالیسی ها حمایت میکنند. ما باید نظارت شدید (بدون مداخلۀ این و آن) پیاده کنیم تا اعتماد این دونورها را بخود جلب نمائیم و بالنتیجه کومک ها راسأ بخود ما توزیع گردد. بدین ملحوظ روسای صحت عامه باید خدمات صادقانه انجام دهند و درکارهایشان شفافیت موجود باشد. بدین ملحوظ در نظر داریم مسؤولین فساد اداری و مسلکی را بعد از ارزیابی به سارنوالی جهت طی مراحل قانونی معرفی سازیم.
7- ما نظارت امور را در صحت عامه از یک یونت به سه یونت بلند برده ایم و نتایج نظارت و تفتیش از طرف third party ارزیابی میگردد.
8- ادویۀ که درمندوی پهلوی نُقل و چاکلیت فروخته میشود بنام ادویۀ سر بازار یا Over the Counter (OTC) در ممالک دیگر یاد میشود. اینها ادویۀ اند که به نسخۀ داکتر ضرورات نداشته آنقدرعوارض جانبی ندارند. موضوع ادویه در حدود 400 ملیون دالر تجارت در افغانستان است. در سابق نظارت جدی وجود نداشت اکنون هم همکاری دیگران وجود ندارد. پولیس و قانون باید همکاری نماید. فارمسی ها به دوکتوران از نسخۀ شان فیصدی میدهد. فروشنده های ادویه تاجران اند که تحصیل فارمسی ندارند. یکتعداد دوکتوران نسخه های شفری مینویسند که بین دوکتور و دواخانه است و معمولأ دواهای مشهور قاچاقی نوشته میشود. دلیل قاچاق بعضی از دوکتوران اند. مقاومت و مبارزه با چنین روش ها به کردار، سلوک و طرز تفکر داکتر ارتباط میگیرد که نظارت جدی و شدید با همکاری قانون و پولیس ضروری است. ما به وعده های خود بدون همکاری دیگران معجزه کرده نمیتوانیم.
9- بآنهم، نظارت درمارکیت زیاد شده است. ما لایحۀ لست ادویۀ مجاز و اساسی را تهیه کرده ایم. زنجیر مصئونیت دوائی از طریق یک بورد بنام "بورد مستقل ادویۀ ملی" در سه ماه آینده بکار انداخته شده "شرکت ادویۀ ملی" بمیان میآید. میراثی که بمن رسیده یازده هزار فارمسی است و ما تنها چهار هزار فارمسیست داریم.
10- ما سه ملیون معتاد داریم؛ روزانه یکونیم ملیون معتاد سه دالر بمصرف میرسانند. یکونیم ملیون دیگر فامیل های معتادین و یا کسانی اند که در مزرعه های کشت کوکنار کار میکنند. نزد من این یک "سونامی خاموش" است که مبارزۀ جدی بکار دارد.
11- مردم به سیستم صحی ما بی اعتماد اند. وسایل تشخیصیه روز بروز بهتر شده میرود. شعبۀ بشری ما مردمان خوب اند. سلوک داکتران مهم است. با عملیه ای فساد مبارزه میکنیم.
12- از سکتور خصوصی به اساس قانون اساسی حمایت جدی نموده رشد میدهیم. ما سکتور خصوصی را با تهیۀ زمین برای شفاخانه ها و کلینیک ها تشویق میکنیم مشروط بر اینکه با یک ستاندرد عالی و مسؤول، خدمات صحی را برای وطنداران ما مهیا سازند.
13- در غور پولیو از بین برده شده. تنها در فراه و شیندند یکی دو واقعه تشخیص گردیده بصورت عموم در تمام افغانستان در چند ولسوالی محدود مجموعأ 12 واقعۀ پولیو دیده شده است.
14- ما خانم ها را در دیگر شعبات طب، علاوه از نسائی و ولادی تشویق میکنیم تا تخصص بگیرند. این راست است که خانم ها علاقه دارند از طرف خانم متخصص درشعبات مختلف طب معاینه و تداوی شوند.ولی خانم ها زیادتر به طرف نرسنگ تمایل بیشتر دارند. بآنهم عوض اینکه یک داکتر چهار نرس داشته باشد اکنون چهار داکتر یک نرس دارد.
15- درشورای وزیران برای مصئونیت دوکتوران بحث شده و مد نظر گرفته شده است.
16- درمناطقیکه زمستان شدید رونماست و راه عبور و مرور بسته میشود؛ برای شش ماه ادویه و ضروریات لازمۀ شان فرستاده میشود.
17- تعین سقف فیس از طرف بورد شرکت ملی صورت میگیرد. عرصۀ خدمات عمومی صحی مستمر در دو شفت 12 ساعته در نظر است. تعداد مشاورین از 520 به 250 نفر تقلیل داده شده است.
18- در تعهد خود اظهار داشتند که: وعده های عملی ناشده را عملی میکنیم، اعتماد مردم را جلب مینمائیم، سکتور های خصوصی را به مسؤولیت هائی اجتماعی شان تشویق میکنیم تا مریضان بی بضاعت و نادار را مجانی تداوی نمایند و کسیکه خدمت صادقانه نکند مجازات میشود.
وزارت صحت عامۀ افغانستان, با اساس احصائیۀ(25) سال 2011م:
دارای 6,162 داکتر بوده پلان دارد تا سال 2016 این تعداد به 9,850 داکتر ازدیاد یابد.
دارای5,197 نرس بوده پلان دارد که تعداد شانرا به 11,868 ازدیاد بخشد (ممکن تا 2016)
دارای 2,605 قابله بوده پلان دارد تا تعداد شانرا به 6,303 قابله وافر سازد.
دارای 484 داکتر دندان بوده پلان دارد تا تعداد شانرا به 4,019 دنتیست بلند ببرد.
دارای 1,360 فارمسست و تکنیشن فارمسی بوده پلان دارد تعداد شانرا به 4,914 کثرت دهد.
دارای 1,734 تکنیشن لابراتوار و اکسریز بوده پلان دارد تا تعداد شانرا به 5,939 نفر برساند(25).
این وزیر دانشمند که خود به اخلاق طبابت معرفت کلی دارد با صبر و حوصله و درایت کامل با متصدیان امور دولتی بحث و مذاکره آغاز و بر تصامیم عالمانۀ خود پافشاری نمود. به پلان های اصلاحی و معیاری که ما ازده ها سال به اینطرف نعره ها کشیده ایم و گوشی نبود که بشنود، شنید. در تحت شرایط بسیار زور سالاری و بدبینی موفقانه وظیفۀ ملی خود را ادامه داد. ما بعد از این گفتار مطول وی برای این هم مسلک عزیز، خادم صدیق وطن صحت کامل، طول عمر و موفقیت های مزید ار دربار الهی تمنا کردیم.
دیده میشود که اقلأ درین وزارت یک حرکت اصلاحی بوجود آمده بود که با جدیت به پیش قدم بردار بود. قسمیکه ما ملک خود را میشناسیم خداوند(ج) میداند که چقدر این وزیر صحیحۀ فعال و وطندوست زیر فشار اهم و اعظم آمده بود تا در فیصله های خود تجدید نظرکند. ولی یگانه وزیری بود که چون مسلکی بود با پلان آمده بود و برای خدمت مردم خود تا روز 30 می 2020م دوام داد. متآسفانه، در اثر مصابیت COVID – 19 از وظیفه استعفا نمود. و هم در یکی از مصاحبه های خود با رسانه ها داکنر فیروزالدین گفته بود: 70% پول کومک ها برای کووید - 19 در ارگ ماند و 30% را بوزارت دادند که مکفی نبود، که ممکن فاش ساختن این خیانت عامل معرفی وی به لوی سارنوالی بوده باشد.
به اساس راپور سایت "خبرنامه" در پروگرام "روایت زنده" آن خبر ذیل نشر شد: "داکترفیروز الدین فیروز "جایزه بهترین وزیر" را در سطح جهان به روز یکشنبه 21 دلو سال 1397ش دریافت نمود. این جایزه، در هفتمین گردهمآیی سالانۀ سران حکومت جهان توسط شیخ محمد محمد بن راشد نخست وزیر و حاکم دبی در حضور بیش از 4 هزار اشتراک کننده از 130 کشور جهان به داکتر فیروزالدین اهدا شد. و اما رئیس جمهور وطنش به عوض اعطای عالیترین مدال به تقدیر ازین موفقیت یک وزیرش، بنگرید چه رویه ناجوانمردانه با او در پیش گرفت:
متلسفانه به روز دوشنبه سوم سنبله 1399ش، 5 محرم 1442ق، 25 اگست 2020م فیروز بشری رئیس اطلاعات و ارتباطات اداره ای باز رسی ریاست جمهوری به روزنامه ای 8 صبح اطلاع داد که داکتر فیروزالدین فیروز سابق وزیر صحت عامه با چهار معینان اسبق آن وزارت به اتهام "استفاده از صلاحیت های وظیفه ای و حیف و میل منابع مالی مربوط به ویروس کورونا" به لوی سارنوالی معرفی شده اند. که جای تاسف است! به گفته ای داکترفیروز الدین فیروز: "از نظام فاسد توقع تقدیر نمی رود". داکتر فیروزافزوده است: "چون خود ادارۀ فعلی غرق در فساد و بی کفایتی است چیزی برای گفتن ندارد، مجبور است چند نفر مظلوم، مخلص و بی واسطه را بهر شکلی شده محکوم کند". یعنی اشرف غنی برف بام حود را بر بام دیگران پرتاب دارد!
برای معلومات بیشتر در بارۀ فعالیت های داکتر فیروزالئین به مصاحبۀ 42:30 دقیقۀ روز 27 جنوری 2019م وی با تلویزیون آرزو در پروگرام "رو در رو" آنها که در یونیوب است حتما مراجعه فرمائید.
خوشبختانه، به اساس نوشتۀ وطندار گرانقدر پرتو نادری در فیسبوک: "لوی سارنوالی کشور اتهام های وارد شده بر داکتر فیروزالدین فیرور وزیر پیشین صحت عامه را یک ادعا خواند" و این بیت را علاوه نمود :
خوش بود گر محک تجربه آید به میدان
تا سیه رو شود هرکه در او غش باشد
داکتر غلام محمد دستگیر، برومفیلد، کولورادو
بالا
بازگشت