«خشونت در متون مقدس»؛ افشاگر ماهیت در متون مقدس است!

«خشونت در متون مقدس» نام ویدیوی تحلیلی کمابیش یکو نیم ساعته از دانشمند فرهیخته بلند مرتبت دکتور عبدالکریم سروش بود که دو هفته قبل خدمت عزیزان پیشکش نمودم. در آن لحظات؛هیاهو و هیستری تبلیغاتی جهانی پیرامون ترور سردار سپهبد قاسم سلیمانی توسط مقامات و نیروهای دولتی امریکایی؛ مجال نمیداد که در زمینه حق سخن ادا شود و مقدماتی الزامی همراه گردد.

طرح و نقد و رد و ذم «خشونت» در مبانی اعتقادی یهودیان و عیسویان و مسلمانان و هندیان وغیره اهالی ادیان بزرگ و کوچک توسط دگر اندیشان و منتقدان و محققان در سطوح مختلف بسیار صورت گرفته و پس از این نیز بیشتر صورت خواهد گرفت.

میتواند بسیاری ازین دست نقد ها و بررسی ها در کمال معقولیت و تحلیل و حلاجی رهگشا بوده و برای همه بشریت به شمول اهالی مبانی اعتقادی مورد انتقاد؛سود آور و ثمر بخش باشد ولی مسلماً شماری ازین طرح ها و تبیین ها کوتاه نظرانه؛ احساساتی و مبتنی بر تبعیض و حُب و بُغض خفیف یا غلیظ بوده دست کم کارساز و روشنگر نیستند بلکه مشکل آفرین و غامضه افزا نیز میباشند تا جاییکه موجبات جریحه دار شدن احساسات متدینان مربوط گردیده زمینه ها و بهانه ها را برای واکنش های خشم الود فراهم می آورند.

ولی مطالب حاوی صحبت های ویدیویی روشنفکر دینی و روشنگر ویژه دکتور عبدالکریم سروش در مورد «خشونت در متون مقدس» ارج و جایگاه و پایگاه منحصر به فرد دارد:

1ـ به دلیل آنکه دکتور سروش؛ هم دانش آموخته علوم به مدارج عالی استند و هم در گستره معارف دینی و تصوفی و فقه و تفسیر و اساطیر و تاریخ و کلام و ازهمه مهمتر زبانهای عربی و فارسی و انگلیسی وغیره با پشتوانه های تاریخی ـ فرهنگی واژه ها و مصطلحات آنها؛ تبحر دارند.

2 ـ هم اسلام شناسان و دین شناسان و مستشرقان بیرون دینی و هم اندیشمندان و روشنفکران درون دینی قریب همه ادیان را میتوان در وجود و شخصیت و سخن و ارائه دکتور سروش یافت.

3 ـ در بسیاری عرصه های مهمترینِ نقد و باز اندیشی دینی خصوصاً در اسلام؛ شخص دکتور سروش صاحب آثار و کتاب های ژرف و کمنظیر استند و هکذا از تجارب توأم با فراز و فرودی در عملیه های اصلاح دینی و فرهنگی گرانبار اند.

4 ـ تسلط استثنایی دکتور سروش بر تمامی عرصه ها و جوانب و راز و رمز موضوعات و نیز احاطه تام بر هنر سخن و غنای ادب و فرهنگ، صحبت ها و بیانات ایشان را زیبایی و روانی و دلنوازی فراوان می بخشد تا جاییکه حاضران نشست ها با ایشان و بهره گیران از ثبت ویدیویی آنها نه تنها خسته و کلافه نمیشوند بلکه فرحت و نشاط زیادی فراچنگ می آورند.

البته فرحت بخشی فضای صحبت ها و تحلیل ها برای همه گان متضمن آن نمیتواند بود که در اعماق مسایل و موضوعات هم فی المجلس یا در یک نوبت دید و شنود ورود کافی کسب نمایند. از همین نظر؛ اغلب داده های دکتور سروش مانند کتاب ها و مقالات ایشان حتی باچند بار خواندن و شنیدن هم نامکرر می نماید.

تمام آنچه گفته امدیم پیش از همه و ـ نه لزوماً بیش از همه! ـ در بحث ایشان  با عنوان «خشونت در متون مقدس» صدق دارد.

اصولا چنین بحثی به صورت درون دینی از دشوار ترین و خطیر ترین مباحث میباشد و حتی طرح های خیلی محافظه کارانه و خود سانسور گرانه از آن هم موجب سوء ظن، بر افروختگی و احساسات عنودانه عوام و خواص عوامتر از عوام میگردد.

البته بحث «خشونت در متون مقدس» دکتور سروش به نحوی شگرفی همه جانبه؛ عمیق و سخت مدلل و تحقیقی است با انکه نزد افراطیون و غُلات یهودی و مسیحی و مسلمان اعم از شیعی و سنی؛ امکان برداشت های ناصواب و سوء تعبیر های شریرانه منتفی نمیباشد و معهذا چندان آسان هم نیست!

 لُب لُباب تتبعات و تحقیقات گوناگون به ویژه در حدوداً یک قرن  پسین که دنیا از بسیاری جهات روشنتر و بلکه چراغانی شده است؛ این میباشد که متون مقدس؛ «مخاطب محور» و بلکه «عوام محور» استند و لذا خطاب های انها و اصطلاحات و لغات و تشبیهات و استعارات و سایر شگرد های زبانی و کلامی آنها؛ فقط با خرده فرهنگ ها و فهم و فراست توده های عوام زمانه پیدایش متون مقدس؛ قابل برداشت و تأویل و تفسیر میباشد و بس.

بر علاوهمهمترین و تعیین کننده ترین حقیقت؛ این است که توده عوام بنابر نبود سواد خوانش و ملاحظات دیگر؛ متون مقدس مؤمن بهای خویش را اصلا «نمی خوانند» و لذا درک و برداشت و باور و تعبد و تعصب آنان؛ مستقیماً بر اوهام و شنیده ها و مسموعات و تعبیرات و تآویلات و قصه ها و حکایاتی مبتنی است که یا از محیط کودکی بر ایشان انبار گردیده و یا از شماری مدعیان فهم و دانش و انحصار بر متون مقدس؛ تحویل گرفته اند و تحویل میگیرند.

این باور ها و مسموعات و روایات پذیرفته عوام؛ گاه با خود محتوای متون مقدس مربوط چنان تضاد و تعارض دارد که اگر نصوص صریح آنها را نقل کنید؛ موجب بی باوری همراه با قهر و خشم میگردد.

منجمله به همین دلیل هم اندیشمندی گفته است: «از کسی باید ترسید که یک کتاب دارد و آن را هم نمیخواند!»

بیشترینه مدعیان فهم و تأویل و تفسیر متون مقدس نه تنها این متون را خدا محور و ملکوت محور و لوح محفوظ در اعلا علیین؛ میدانند یا وانمود میفرمایند بلکه بادر نظر داشت انبوه دانش ها و ساینس و تکنالوژی در جهان امروز؛ آنها را منبع و مأخد و  سرچشمه و خیزش گاه تمامی این علوم و فنون معاصر و علوم و فنون در تمامی زمینه ها و زمانه ها به قلم میدهند. این به خاطریست که ایشان در این پندارند که همه آنچه علوم لدونی و ابدی الهی است در همین متون وجود دارد و تفاصیل آنها نیز به طریق «احادث» آمده یا به این «نمایندگان الهی!!!» الهام میشود.

از همین جهت است که علوم کلامی و تفاسیر و تأویلات و روایات و «تواریخ» که با ابتنا بر این برداشت ها و پندار ها ساخته و پرداخته شده است؛ معضلاتی عظیم در اصلاح بینش و دریافت از متون مقدس فراهم آورده و جوامع کوناگون بشری را نه تنها به تفرقه ها و تشدد ها محکوم نموده است بلکه اسباب و انگیزه های بیحد و حصر دشمنی ها و خونریزی ها و دهشت و وحشت را میان ایشان گسترانیده است.

اینکه هریک از متون مقدس که تعداد عمومی آنها هم در جهان چندان زیاد نیست؛ به قوم و کتله ویژه از مردم تعلق دارد و اکثریت های مطلق دیگر بشریت آنها را «مقدس» نمی شمارند؛ خود گویا راز اساسی بزرگی است که «تقدس» امری عُرفی یا یک قرار داد اجتماعی میان جماعتی از آدمیان است و بس.

اینکه آدمیان چرا به چیز هایی مانند تقدس و الوهیت و میتافیزیک و دنیای دیگر و حیات باقی ...نیازهای عطشان روحی داشته اند و دارند؛ بحث بسیار بزرگ و دراز دامن است و تألیفات قطوری را ایجاب میکند ولی بدون آنهم؛ گشوده شدن گره هایی مانند «خشونت در متون مقدس» افق های گشاده فکری و عقلانی را درین راستا مقابل دیدگان بینایان و بینا دلان قرار میدهد.

لهذا اهمیت و ارزش مباحثی عالمانه و حاذقانه از گونه ایکه دکتور سروش با صلاحیت و صلابت عالی انجام داده اند به مراتب از اصل موضوع یعنی «خشونت در متون مقدس» فراتر می رود و بر سایر محتویات و مندرجات متون مقدس نیز پرتو افشانی می نماید. حتی چنین مباحث مستدل و اقناعی رفته رفته ماهیت های اصلی متون مقدس و استفاده ها و سوء استفاده هایی که از آنها در طول تاریخ بشر و در دورانهای مختلف زندگانی کتله های جداگانه آن انجام گرفته است را بر ملا میکند و بر آفتاب می اندازد.

بنابر این اهمیت و ضرورت مبرم؛ اینجانب موضوع بحث دکتور سروش در مورد «خشونت در متون مقدس» را تأکیداً پی گرفتم و اینجا یک بار دیگر لینک این ویدیوی کمنظیر و شاید بی نظیر دست کم در حوزه زبان و ادبیات فارسی دری را تکرار می نمایم و در عین حال شماری از صحبت های دیگر دکتور سروش را نیز لینک میدهم تا بر غنا و پهنای تأمل و تفحص عزیزان افزوده باشم. خواهش تقریبا استثنایی دارم که این متون و آثار را هرچه بیشتر میان عزیزان و آشنایان به هر طریق که میتوانید نشر و تکثیر نیز بفرمائید.

بهترین های هستی و عالم ارزانی تان:

خشونت در متون مقدس»، دکتر عبدالکریم سروش»

https://www.youtube.com/watch?v=5cgulUlYk-g

**********************

https://www.youtube.com/watch?v=fZWLZCgx__U

عبدالکریم سروش: آیات جهاد، خشونت ها و جنگ های پیامبر برای چه بود؟

**********************

اصلاح دینی در اسلام شیعی – محمد در قرآن؛ سخنرانی عبدالکریم سروش

https://www.youtube.com/watch?v=_z33xsfzQKc

****************

https://www.youtube.com/watch?v=OjE7HynInbw

عبدالکریم سروش: فقیهان برخلاف دستور قرآن، احکام فقهی را مهم و فربه کرده اند

***************

https://www.youtube.com/watch?v=QsBw1OYw0-Y

مسیحیت در تاریخ - دکتر عبدالکریم سروش

*************

سخنان تند و بی‌سابقه عبدالکریم سروش علیه فقه و آخوندها و قصد آنها برای نابود کردن عید نوروز

https://www.youtube.com/watch?v=jb7PXlQiAgc