احمد سعیدی
افغانستان داعش و زایش
در حال حاضر حضور داعش در افغانستان حقیقت است که نمیتوان از کنار آن به آسانی گذشت همه چشم های بینا و همه گوش های که شنوایی خود را آگاهانه از دست نداده اند از موجدیت داعش در افغانستان طرفه نمیروند و باور دارند مردم افغانستان میدانند که بعد از سال 2013 بدینسو داعش در افغانستان مشغول سرباز گیری و هسته گذاری بوده تازه اتباع فرانسوی ،الجزایری، نیجریه ای مراکشی و یک تعداد از اتباع کشور های دیگر که در خدمت داعش در کشور های عربی و حوزه خلیج فارس بوده اند بعد از شکست از عراق و سوریه بطرف افغانستان رو آورده اند بر علاوه ولسوالی های دیگر نقطه عمده و کلیدی گروه داعش در حال حاضر ولسوالی درزاب ولایت جوزجان انتخاب گردیده بدون تردید حالا 95 فیصد مناطق ولسوالی درزآب در تصرف داعش قرار دارد و با در نظرداشت از شرایط دشوار» خانواده های افغان که فقر نبود امنیت دامنگیر آنهاست نوجوانان را به خدمت خود در آورده اند. به گفته شاهدان عینی در ولسوالی درزاب از تمرین نظامی این نوجوانان در اردوگاهی ویژه برای انجام حملات تروریستی استفاده می شود به گفته شاهدان عینی سن برخی از آنها که در خدمت گروه داعش قرار گرفته اند از 10 الی 15 سال است. به گفته یکی از اعضای شورای ولایتی جوزجان گروه داعش کنترل ۱۰ ولسوالی ولایت جوزجان را بطور فراگیر در اختیار دارد. ژان ایو لودریان، وزیر خارجه فرانسه در جریان سفر اخیر خود به کابل خطر قدرت گیری داعش در افغانستان را پس از شکست این گروه در عراق و سوریه مورد تاکید قرار داده بود. به باور مقامات بین المللی تعداد از این گروه های تروریستی از طریق کشور عمان و بندر کراچی پاکستان به افغانستان آورده شده حتی زنان و مردانی در منطقه دیده شده‌اند که به زبان فرانسوی عربی و اسپانوی صحبت میکنند و اینها جنگجویان داعش را در درزاب و نقاط دیگر کشورآموزش می‌دهند.
گرچه قبلاً جنرال جان نیکلسن قوماندان مأموریت حمایت قاطع ناتو در افغانستان گفته بود که این گروه را در افغانستان محو خواهند کرد. اما تا هنوز اثری از این وعده دیده نمی شود این آمدن ها در حالیست که در سال ۲۰۱۵ داعش اعلان کرده بود که برای تشکیل ولایت خراسان خود (ISIS-K) به افغانستان و پاکستان نیرو می‌فرستد و از آن زمان حمله‌های متعددی در این مناطق صورت داده و کشته‌های زیادی بر جای گذاشته است. در این راستا در یک سال گذشته نیز این نیروها با بمبگذار انتحاری در مسجد شیعیان در کابل و حمله به دادگاه عالی افغانستان و مسجدی در هرات موجب مرگ ده ها مسلمان بیگناه شده اند. من در این نوشته میخواهم وضعیت کنونی و آینده حضور و نفوذ داعش در افغانستان را به بررسی بگیرم تا حکومت و مقامات مسئول بدانند که چه باید روی دست گرفته شود تا از عواقب خطرناک جلو گیری شود.
اول : حضور داعش در افغانستان
با در نظرداشت همه حقایق تلخ بر وضعیت آشکار افغانستان داعش در افغانستان طی یک سال گذشته بطور نسبی حضور فعال داشته و هموطنان زیادی ما را به خاک و خون کشیده
دوم : حضور داعش در افغانستان با چه تحولاتی روبرست
برایم جای تاسف وخیلی درد آور است که چرا زمامداران افغانستان در ارتباط با حضور داعش در این کشور اطلاعات دقیقی را با مردم شریک نمی سازند چرا در عملکرد های پیشگیرانه ارگان های امنیتی ما تدابیر موثری روی دست ندارند حتی بعضی اوقات مسئولین از حضور داعش در افغانستان انکار میکنند اگر طور خصوصی از مقامات عالی رتبه کابل پرسیده شود میگویند داعش وجود دارد اما در افغانستان این داعش با داعش در خاورمیانه متفاوت است. به این معنا که آنها عمدتاً گروه‌های بومی (یعنی کسانی که از گروه طالبان یا از شبکه حقانی یا از حزب اسلامی ناراضی شده اند، به داعش پیوسته اند حتی تعداد زیادی از اینها اعلان کرده اند که ما با ابوبکر البغدادی بیعت کرده‌ایم. بنابراین داعش در افغانستان بر خلاف خاورمیانه که گفته می‌شود از هفتاد کشور نیرو جمع کرده و عمدتاً در سوریه و عراق چند سال فعالانه جنگیده داعش افغانستان بومی است.
در کنار این مسأله واقعیت این است که چند گروه دیگر در پاکستان هم با داعش اعلام بیعت کرده اند. یعنی تحریک طالبان پاکستانی و یک تعداد طالبان افغانی در مناطق مرزی افغانستان و پاکستان با آنها بیعت کرده‌اند، لشکر طیبه و جیش محمد، جمیعت الدعوه که عمدتاً علیه هند زیادتر فعال اند، اکنون به داعش پیوسته‌اند. در واقع داعش پرچمی است که همه گروه‌های مخالفی که از سایرگروهها چون طالبان گروه حقانی و گروه های دیگر جدا شده‌اند یا مشکلاتی با حاکمیت‌ها پیدا کرده‌اند، به داعش پیوسته و به تحت پرچم داعش بیرق سیاه کرده عمل میکنند. بنابراین زمانیکه میخواهیم در مورد داعش معلومات ارایه کنیم عمیقاً حقایق امکانات و چالش ها را بدانیم در افغانستان اگر بپذیرم یا نپذیریم حضور داعش در مناطق مختلف افغانستان مسلم است، عمده ترین پایگاه و جایگاه داعش در سه منطقه زیادتر دیده می شوند در مناطق شمال بخصوص درزاب و کوهستانات بعداً در مناطق از ننگرهار و کنر همچنان در یک تعداد از ولسوالی ها زابل در وزیرستان شمالی و جنوبی نیز این گروه پایگاه دارند مناطقی را که از آن تذکر بعمل آوردند در حال حاضرداعش خیلی فعال است گرچه در بعضی اوقات با گروه‌های طالبان برخورد بر سر این که حوزه‌ی فعالیت هر کدام کجا باشد جنگ و زور آزمایی کرده‌اند. تشویش عمده این است که در حال حاضر این گروه در بدخشان ، قندز و فاریاب در شمال افغانستان و در نزدیکی مرزهای آسیای مرکزی فعالیت خویش را سریع تر ساخته اند .
سوم : رابطه داعش در افغانستان
بعضی‌ها در داخل افغانستان ابهامات و اتهامات مختلفی را مطرح میکنند که گویا داعش یک پروژه‌ی امریکایی یا حکومتی افغانستان است حتی بعضی ها به این باور اند که داعش به نوعی از طرف بعضی از مقامات افغانستان مورد حمایت قرار میگیرد. اما واقعیت آن است که قضاوت سخت است. من شخصاً به این آوازه ها هرگز باور ندارم .
چهارم : وضعیت کنونی حضور داعش در افغانستان
داعش در واقع از چندین سال قبل در افغانستان حضور داشته، اما در ماه‌های اخیر نیروهایش را در این کشور فعال‌تر ساخته است. البته واقعیت دیگری را نیز باید در نظر داشت که داعش ظرفیت‌هایی دارد. در واقع جنگ در افغانستان جنگ نیابتی است و همه‌ی گروه‌های امنیتی و استخباراتی کشورهای مختلف میتوانند منافع خود را از طریق این گروه دنبال کنند، در این میان در این نوع گروه‌ها ظرفیت‌هایی وجود دارد که دستگاه‌های استخباراتی به راحتی میتوانند کنار بیایند و منافع خود را از طریق این گروه‌ها دنبال و پی‌گیری کنند.
پنجم : عوامل و متغیر‌های موثر بر افزایش حضور و نفوذ داعش در افغانستان
این حقیقت را همه میدانند که داعش در خاورمیانه شکست خورده است و از آنجا نیروهایش را بطرف افغانستان سوق داده بخشی از این نیروها در خاورمیانه چون ازبک یا تاجیک، یا وابسته به قومیت اویغور، حضور داشته اند در این میان نهضت ترکستان شرقی، حزب التحریر، حرکت اسلامی ازبکستان گروه های تاجیکی و ارتش آزادی‌بخش چچن در خاورمیانه و همراه با داعش جنگیده و اکنون که آن منطقه را از دست داده اند، به مناطق دیگری برمی‌گردند. در این شرایط بهترین جا برای نفوذ آنها افغانستان است تا از افغانستان به سمت کشور های آسیای میانه و دره‌ی فرغانه تاجکستان ازبکستان و ترکمنستان بروند و بعد در حوزه امنیتی روسیه یا چین عملیات کنند. در هر حال این یک حقیقت است که بعد از شکست این گروه در عراق و سوریه رو به افغانستان کرده اند به علاوه این که اینان گروه‌های کارکشته جنگی‌اند و تجربیاتی در خاور میانه به دست آورده‌اند و وقتی در کنار گروه‌های دیگری که از طالبان و حزب اسلامی یا از شبکه‌ی حقانی یا از القاعده و یا از گروه های دیگر تروریستی جدا شده اند و به داعش پیوسته‌اند ترکیب این نیروها از قدرت عملیاتی بیشتری نیز برخوردار گردیده است و میتوانند با ترتیب مشکلات زیادی را ایجاد کنند.
ششم نتیجه : داعش از افغانستان چه میخواهد :
ظاهراً در سناریوی نخست افغانستان هدف اصلی داعش است اما به نظرم این سناریو خیلی با واقعیت که هدف نهایی از اول تا آخر افغانستان باشد مطابقت ندارد، اما این که افغانستان سکوی پرتابی برای داعش برای کشور های آسیای مرکزی و ایالت سین‌کیانگ چین احتمال بیشتری دارد. در واقع داعش افغانستان را به عنوان پایگاه در نظر میگیرد تا از این پایگاه عملیاتش را در مناطقی انجام دهد که شاید رقابت بین‌المللی بین امریکا و چین و روسیه مورد استفاده و هدف نهایی باشد و از کمک‌های امریکا استفاده کند. یعنی اگر مناسبات امریکا و روسیه و چین بدتر شود، داعش این ظرفیت را دارد که با امریکایی ها با در نظرداشت روابط که در اوایل تشکیل خود داشته کنار آمده و بگوید که ما در خاورمیانه با شما در جنگ بودیم ولی دیگر در جنگ نیستیم و سعی کند که به نوعی از کمک‌های غرب استفاده کند در واقع امکان پذیری این سناریو قوی‌تر است تا مشکلات فراوانی را نه تنها بر افغانستان بلکه بر کشور های آسیای میانه که در سایه مقناطیسی روسیه قرار دارند عملی سازد.
بالا
بازگشت