عبدالرووف لیوال

رسانه هاازشگوفایی تاسرنوشت مغموم

نفوذ اجنت های مخالفین دررسانه ها

این یک حقیقت مبرهن است که دسترسی به اطلاعات همه گانی یکی از حقوق حقه ی مردم بوده ورسانه ها هم قوه چهارم اداره کننده ی نظام دموکراتیک محسوب میشود ، باخبرساختن به موقع مردم از رویداد های سیاسی ، اجتماعی و اقتصادی سرنوشت ساز  دریک کشورکه رسالت عمده ی رسانه هاست ، میتواند سرنوشت سازبرای توده ها باشد واگر این رسالت بصورت درست بسر نرسد شاید سرنوشت ملت ها به قهقرارفته ، مصالح ملی درخطر بیافتد ومردم هم درحالت دگم قرار گیرند .

انقلاب رسانه ی درافغانستان :

بعدازرویداد11هم سپتمبرسال 2001که رژیم متحجرودگماتیست درافغانستان سقوط نمود ، مردم ما شاهد یک تحول بزرگ رسانه یی از جمله ظهورناگهانی اخبار ، روزنامه ها ، مجلات ، هفته نامه ها ، گاهنامه ها ، رادیوها ، تلویزیونها وفعلاٌ هم شبکه های اجتماعی انترنیتی فیس بوک ، تویتر وغیره هستند .

این همه به کمک جامعه ی جهانی صورت گرفت ، واضح است 14سال گذشته کشورما غرق درفساد بوده که درسطح جهان درقطاراول نمره ها محسوب شد ولی تنها درعرصه ی تمویل رسانه ها 80 فیصد کمک جامعه ی جهانی شفافیت داشت ،اثبات این مدعای ما قطع کمک به رسانه ها بود که به مجرد خشک شدن کمکها، رسانه هاهم لنگیدند .

قبل از آنکه من به اصل موضوع بپردازم ضرورمیدانم یادی ازاشخاص خارجی ایکه درین عرصه سخت تلاش وافغانها رایاری رسانیدند به پاس حلال نمکی وقدردانی نمایم تا بدانند افغانها ناسپاس نیستند (شایدبعضی از نامها مستعار باشد)

محترم رضاء دقتی فرانسوی ایرانی الاصل عکاس چیره دست ، خانم لیزا شلینگرامریکایی ، مسترروهان سیریلانکایی ، آقای الیکس فرانسوی – جان ویست بریتانوی – مستردک فرانسوی ،مستر کبک گرافیک دیزاینرکانادایی ،خانم جولی بریتانوی ، آقای فردریک فرانسوی ،خانم لیلاپوپواپولندی ، براجش ورما هندی – مستر مارتین برتانوی – پیترامریکایی ، محترم آقای ریکاردوایتالوی ، آقای مسعودفریورافغان امریکایی الاصل وفقید(راب )امریکایی واتباع محترم کشوردوست آلمان درآیساف .

موسسات بزرگ تمویل کننده درین عرصه : یونسکو (دفترمطبوعاتی آیینه ) انترنیوز – کلید گرو‍پ ، USID ،   -GtZ-آلمان  -I.w.p.R ،آیساف  واکثریت نهادهای ژورنالستیک جهان .

بمنظورجلوگیری ازطویل شدن بحث من ازذکرسایراسماء وموسسات میگذرم.

فعالیت منسوبین رسانه یی افغان :

ژورنالستان وکارمندان رسانه ی افغان توانستند جای 3رسانه چاپی آنهم دولتی مربوط خلافت (شریعت ، انیس ، هیواد )راتوسط صدهارسانه ی چاپی وجای یک رادیو(شریعت) رابا صدهارادیووجای خالی تلویزیون راکه ازطرف رژیم به دار آویخته شده بود ،توسط براه اندازی ده ها تلویزیون پر نمایند وهم بجای یک آژانس دولتی (باختر) چندین آژانس خبری خصوصی را ایجاد نمایند.

اولین آژانس خصوصی بنام هندوکش درماه آگست 2002توسط نجیب الله هاشمی درشهرنوکابل احداث که نویسنده یکی از منسوبین آن بود ، درسال2004دومین آژانس بزرگ بنام (پژواک) که یکی ازموسسین آن نویسنده می باشد به همکاری USIDایجادوبعداٌ هم آژانسهای افغان اسلامی نیوز،  روز – کابل نیوز ، بست ،جمهور ،خامه وغیره بوجود آمدند.

باایجاد مرکز مطبوعاتی وکلتوری آیینه درسال 2002که به همکاری کشورهای فرانسه وآلمان به کمک یونسکوپابه عرصه وجود نهاد ، رسانه های چاپی ذیل : هفته نامه کابل چیف ادیتر آن آقای فهیم دشتی ، پیام ملت باسردبیری قهارسروری ، سباوون بامسوولیت انورشعیب ، بولتن خبری آیینه نیوزبه مسوولیت داوودسیاوش واینجانب ، کابل دوینلی به مسوولیت هیت تحریرشامل شفیقه محمودحبیبی آقای بشیربیژن - محترم برومندومحروم اسمعیل اکبر، هفته نامه ی طنزی زنبیل غم تحت مدیریت عثمان اکرم( سرگردان) وآقای زارع ، مجله های برای زنان (ملالی )به مسوولیت خانم جمیله مجاهد و(ايینه زن )به مسوولیت خانم شکریه بارکزی ، مجله برای اطفال بنام (پرواز) ادیتر دری داکتر تواب سلجوقی وادیترپشتو اینجانب به نشرات خود آغاز به کارکردند.

درهمین کمپلکس کلتوری واطلاعاتی مرکز آموزش عکاسی وفلمبرداری توسط عکاس مشهوررضاء دقتی ، به همکاری فلمبردار افغانی موسی رادمنش برای تربیه ی فوتو ژورنالستان ایجادشد که فوتوژورنالیست های چیره دست مسعود حسینی ، صفیه سیفی وآقای هاشمی تربیه شده ی همین مرکزبودند .

برعلاوه درجنب همین کمپوند اطلاعاتی انستیتوت بزرگ آموزشی عرصه ی ژورنالیزم تحقیقی (Investigation reporting) بنام انستیتوت گزارش دهی جنگ وصلح (I.W.P.R) به تربیه ژورنالستان آغازبه کار نمود ، این انستیتوت به کمک مالی کشوربریتانیا تحت رهبری مسترروهان ، جان ویست ، خانم لیزا به همکاری عبدالغفورلیوال ، انجینرفضل ربی وردک ، اجمل ستانکزی ، صبور نیازی ، رحیم الله سمندر ، انجینرعبدالعزیزدانش کرو خیل ، حفیظ الله گردش ، داکتر نصیرملکیاربااستادان محلی چون نبی پاکطین ، منیر مهربان ، عبدالظاهر اضطرابی ، شاهمحمود هارون وخانم بلقیس عمریارصدها خبرنگارراتربیه وآموزش دادند .

متصل به همین درکلوله پشته ی کابل مشهورترین مجله هایی بنام کلید ،مرسل ورادیوکلید  فعالیت   وسیع بشکل کانسرسیوم اطلاعاتی بنام کلیدگروپ تحت قیادت مستر ریکاردو وزهیرشهیر، خانم نجلا ایوبی  بوجودآمد واین اولین کانسرسیوم اطلاعاتی درکشور بود که درولایات عمده کشوررادیو های کلیدگروپ را حمایه مینمود .

درهمین برهه ی زمان  طلایی ژورنالیزم در جوارکمپلکس کلتوری آیینه اولین کلوپ مطبوعاتی (press club ) تحت قیادت اکرم شینواری خبرنگاررادیوصدای امریکا تاسیس شد .

شبکه اطلاعاتی انتر نیوزکه اولاٌ در کارته پروان وبعدآٌهم به کارته سه کابل انتقال نمود  علاوه بر پوشش وپخش اخبار واطلاعات توسط ده ها رادیوی محلی باقیمومیت رادیووطندار وسلام وطنداربه سرکردگی میرویس سوسیال ومجیب خلوتگررادربر میگرفت – رادیوصبح بخیرتحت رهبری باری سلام ورادیوو اخبارچاپی صدای آزادی به کمک  آیساف از پلچرخی کابل نشرات خودراداشت .

درسال 2004تلویزیونهای خصوصی طلوع تحت رهبری سعد محسنی ، شمشاد بااداره ی حاجی فضل کریم رییس موسسسه اومر ، تلویزیون افغان تحت رهبری ( احمدشاه افغان ) ، تلویزیون آیینه تحت رهبری جنبش اسلامی آغاز به فعالیت که فعلاٌ تعداد تلویزیون های خصوصی به ده ها  میرسد .

درهمین روند رسانه های چاپی مشهور راکه به سه کتگوری بطور اختصارمیتوان تقسیم نمود :

الف :   دولتی : مانند انیس (سیامک هروی)– هیواد – آرمان ملی – کابل تایمز(مرحوم عبدالحق واله)

ب   : رسانه های چاپی مربوط به جریان های سیاسی مانند مجاهد ، راه نجات ، مشعل دیموکراسی ، چراغ ، اقتدارملی ، افغان ملت .

ج :رسانه های مطرح آزاد به تمویل انجیو ها :

هشت صبح به کمک کمیسیون حقوق بشر تحت مسوولیت سهیل سنجرومرحوم قسیم اخگر وبعداٌ آقای کاوه .

آرمان ملی که درنخست دولتی بود به مسوولیت آقای مطهر.

روزنامه ویسا با مسوولیت آقای زبیر شفیقی .

جریده ی مهم سیاسی به اهتمام محترم محمد حسن ولسمل (گاهنامه )

روزگاران وترقی با مسوولیت مرحوم داکتر پاغرنورانی .

: به لسان انگلیسی تحت رهبری محترم امینی Out look

اراده : تحت رهبری حاجی سیداوود – فضل الرحمن اوریا وظهورافغان

پیغام ملی – با مسوولیت آقای داوود سیاوش .

روزنامه ماندگار : تحت مسوولیت آقای نظری پریانی .

  از دستاورد های دیگر روند شگوفایی ایجادکمیسیون بررسی تخطی های رسانه ی در چوکات وزارت اطلاعات وفرهنگ– تشکیل سازمان های حمایت و دیده بان رسانه ی – بمیان آمدن اتحادیه های مختلف ژورنالستان – آگاهی ازکاپی رایت – آوردن تغییرات مقتضی درقانون رسانه های کشور- ایجاددفاترسخنگویان درهروزارت وریاست های مستقل  وتدوین کود (اخلاق ) ژورنالیزم افغانی بود.

اما سرنوشت مغموم چرا؟

1-      سایه ی اخوانیزم وتحجر بالای بعضی ازرسانه ها : طوریکه سخنگویان مخالفین دولت مانند مفتی حکیمی ، یوسف احمدی ، ذبیح الله مجاهد وهارون زرغون تیلفونی فرمایش میدادند که فلانی اخباررا به شکل فلانی تغییر ویا نشر کن که به نحوی نفوذ مخالفین را دررسانه های ما نشان میداد. که (نی ) ومرکز دیده بان ژورنالیزم درینمورد فعالیتش ناکام مطلق بوده

2-      افتضاح (C.I.J) مرکز بین المللی ژورنالیزم ، اینکه چقدر صحت وثقم داشت ولی درج آن دریافته های سایت جهانی ویکی لیکس (آسانژ) باعث بدنامی ژورنالیزم درافغانستان شد که برای اعاده ی حیثیت ویا افشای آن (نی ) ومرکز دیده بان ژورنالیزم هیچ کاری نتوانست انجام دهد

3-      توقف کمک های جامعه جهانی ونهاد های ژورنالستیک بین المللی .

4-      ضدیت بین اتحادیه های مختلف مانند اتحادیه های تحت ریاستهای انورشعیب –   مرحوم حامد نوری –   بارکزی  - رحیم الله سمندر – مرحوم کاظم آهنگ این انشعابات باعث ضیاع وقت ژورنالستان شد تابلاخره به اتحادیه تحت قیادت عبدالحمید مبارزبسنده شدند.

5-      پدیده ایکه در مجموع کشورمارا به تباهی کشانید فساد بود – متاسفانه که جایگاه ژورنالیزم تحقیقاتی (Investigation reporting) درافشاء ومبارزه بااین پدیده ی شوم بسیار ضعیف بود.

6-      نسبت عدم استقرارکدری دررهبری (سفما ی) افغانستان این دفتر رسانه یی نماینده ی سارک هیچ تحرک ، نو آوری ورشدی وجود نداشت .

7-      درنظرنه گرفتن منافع ملی ومردمی ومفادات نظام از طرف بعضی از رسانه ها وهمچنان عدم رعایت کود ژورنالیزم افغانی که بازهم انگشت انتقاد بسوی اتحادیه ژورنالستان ، نی ودیده بان ژورنالیزم برمیگردد.

8-      بعضی از رسانه ها فعالیت های ضددولتی را چرب تر ودرشت ترنسبت به فعالیت دولت نشر نمودند وغفلت وظیفوی خودرا ثابت ساختند .

9-      بعضی از رسانه ها درایجاد رعب وترس بافلمبرداری بدون ایدت از صحنه، رول منفی ایفاکردند وبعضی ها هم در گزارشهای خبری توازن ودقت را مرا عات ننموده اند.

10-  بعضی گزارشها که ایجاب تعقیب وپیگیری را دارند (اپدیت ) وبازنگری نشدند ( کوغ خبری به خاکسترمبدل شد )

این بحث ادامه دارد ودرقسمت دیگر در مورد کنسرسییوم های ژورنالستیک در افغانستان ، مضمونی خواهیم داشت .

عبدالرووف لیوال