بصیرهمت
بصير همت
مانچستر - انگلستان
جون- 2013
مجله اکونومیست چاپ لندن
مجله مسایل بین المللی
انتخابات پاکستان
چرا ثبات سیاسی و رشد و تحکیم دموکراسی در پاکستان
برای همسایه گان پاکستان ،منطقه و جهان از اهمیت خاصی
برخوردار است؟
نواز شریف کیست و چالش های عمده که حکومت وی به آن رو برو است کدام ها اند؟
پاکستان کشوری است که بیش از 180 ملیون نفوس دارد. دارای بیش از -550000/ پرسونل فعال نظامی مجهز به سلاح مدرن امروزی است.
پاکستان که از اغاز ایجادش یک کشور بی ثبات و به بحران هویت گرفتار بوده است ، از ترکیب نا متجانس فر قه ای و قومی رنج میبرد.دولت ها و نهاد های سیاسی این کشور در گرو داد و معاملات اردو و ای اس ای پاکستان قرار داشته و این کشور هرگز نتوانسته است یک دولت دموکراتیک دلخواه مردم را که از فوکس سیاه اردو و ای اس ای بدور باشد ایجادنماید. با گذشت 63 سال از تاسیس پاکستان مستقل ، این کشور هنوز هم دارای اقتصاد از هم پاشیده ، رژیم های سیاسی بی ثبات و از لحاظ امنیتی خود در تهدید بنیادگرائئ است.
کشوریست دارای سلاح هستوی، که هم اکنون در حدود 110 کلاهک هستویی دارد.دارای گروپ های بنیاد گرای اسلامی چون طالبان، سپاه سهابه ،جیش محمد، لشکر جنگوی و سنت والجماعه است که هر آن تهدید جدی برای بی ثبات سازی پاکستان و اجرای عملیات های تروریستی برعلیه همسایگانش، امریکا و ناتو محسوب میگردند. کشوری که مشکلات دوامدار سرحدی با هند و افغانستان دارد.
در انتخابات ماه مي 2013 پاكستان، از جمله 272 كرسي اسامبله عمومي پاكستان که مستقیما انتخاب میگردند، حزب نواز شريف ، مسلم ليگ ، به تعداد 127كرسي را از آن خود نمود. این حزب در ايالت پنجاب كه در حدود نيمي از 180 مليون نفوس پاكستان را تشكيل ميدهد، به تعداد118 كرسي را از أن خود نمود.در جريان انتخابات ، پاکستان شاهد خشونت هاي بوده است و در اين جريان در حدود چهل تن كشته شدند كه از جمله تنها يازده تن در انفجار بزرگي در كراچي بوده است ، مگرباوجود خشونت هاي كه از جانب طالبان و ساير گروپ هاي افراطي پاكستان براه انداخته شد ، اين انتخابات بمقایسه سالهاي قبل، انتخابات شفافتر و مطمئن تر بوده است.در اين انتخابات در حدود 60فيصد از مستحقين راي دهي به پای صندوق هاي راي رفتند، در حاليكه در انتخابات قبلي ، 2008 ،رقم راي دهنده گان به 44فيصد ميرسيد.باوجود تسلط دوامدار حاكميت نظاميان در سياست اين كشور ، مردم پاكستان به فضاي باز سياسي و گسترش دموكراسي علاقمندي بيشتر و بي سابقه اي نشان دادندو مهمتر از همه اينكه اردوي پاكستان در اين دور انتخابات مداخله ننمود.
ارزيابي نتايج انتخابات نشان ميدهد كه :
از جمله سه حزب عمده در اين انتخابات ، حزب مسلم ليگ نواز شريف ،حزب مردم پاكستان و حزب نوظهور تحريك انصاف تحت رهبري قهرمان كريكت ،عمران خان، هركدام در ساحات معيني از پاكستان برنده شدند ، چنانچه از جمله 127 كرسي مربوط حزب مسلم ليگ نواز شريف ،118كرسي از ايالت پنجاب و از جمله 31 كرسي مربوط حزب مردم پاكستان 30 كرسي ان از ايالت سند و از جمله 29 كرسي حزب تحريك انصاف ،عمران خان،17 كرسي از منطقه خیبر پشتونخواه، KPK،و 8 چوكي از پنجاب بوده است.انچه که در اين انتخابات قابل توجه است اينست كه با وجود فعالیت گسترده و نفوذ مذهبي احزاب و جمعيت هاي اسلامي موجود در پاكستان ،اين احزاب نتوانسته اندبه موفقیت های لازم دست یابند ،چنانچه در اسامبله عمومی پاکستان، جمعيت اسلامي پاكستان 3 كرسي ،جمعيت العلماي پاكستان (F)،به تعداد 11 و پاكستان مسلم ليك( Q) ، بتعداد 2 كرسي را از أن خود نموده اند.همچنان كمرنگ بودن عوامي نشنل پارتي نيز در خور توجه است كه اين حزب تنها برنده يك كرسي بوده است.
حزب مردم باكستان يا PPP،در انتخابات از رهبري منسجم و فعال برخوردار نبود ، فعالين اين حزب از جانب طالبان پاكستاني كه حزب مردم پاكستان را طي زمامداري اش با همكاري با امريكا متهم ميسازند ،مورد تهديد قرار داشت .چنانچه دو روز قبل از انتخابات فرزند صدر اعظم سابق پاكستان ،يوسف رضا گيلاني، ربوده شد و فرزند جوان فاميل بوتو ، بلوال بوتو زرداري ،نسبت تهديدات امنيتي نتوانسىت در داخل پاكستان كمپاين انتخاباتي نمايد .وي انتخابات را از خارج ،دوبي، رهبري مي نمود.اين حزب ،حزب مردم پاكستان ،يكجا با متحدين سیاسی اش چون حزب نشنل عوامي پارتي و جنبش متحده قومي طي مدت پنج سال حاكميت اخير شان نتوانستند كار موثري براي مردم پاكستان انجام دهند.در عوض مشكلات سرحدي پاکستان با افغانستان بيشتر گرديد،حملات افراطيون اسلامي در داخل پاکستان روز تا روز شدت گرفت، قیمت مواد غذائي افزايش يافت و بسا ساحات كشور بشمول ساحات صنعتي به قطع هژده ساعته برق روزانه مواجه گرديدو از همين لحاظ حزب مردم پاكستان در ايالت پنجاب كاملا اعتبار خود را از دست داد و در ايالت سند نيز به اين حزب راي ندادند.
عملكرد حزب نشنل عوامي يا ANP طی مدت حاكميتش درخیبر پشتونخواه ناموفق و حتي از ديد برخي از تحليلگران ننگ اور بود. از همين لحاظ نشنل عوامي پارتي در انتخابات اخير صرف يك كرسي انتخاباتي را در اسامبله عمومي پاكستان و بتعداد 6 کرسی از جمله 99 كرسي را در اسامبله ايالتي بدست اورد.
انچه که در انتخابات ماه مي پاكستان بمقايسه سال های قبل برجسته گي داشت اينست كه :
اولا: راي دهنده گان كمتر تحت تاثير وابستگي ها و تعلقات قومي و اتنيكي قرار داشتند و در عوض انها بيشتر روي اهداف و برنامه هاي سياستمداران و دولتمردان حساب مينمودند.
ثانيا: در اين مرحله انتخابات دموكراسي پاكستان كه سالها در گرو مداخله اردوي پاكستان قرار داشت تا حد چشمگيري مستقلانه عمل نمود و از ديد بسياري تحليلگران در تاريخ كوتاه كه پا کستان دارد ،اين انتخابات مطمئن تر ،شفافتر و كمتر با تقلب همراه بودكه دروازه اميدي را براي دموكراسي لرزان پاكستان گشوده است.
ثالثا: اين انتخابات نشان دا د که ديوار هاي پولادين اعتبار برخي زمينداران بزرگ و رهبران عنعنوي قبايل پاكستان كه از سال 1947 تا اكنون سياست پاكستان را در انحصار داشتند، در حال فرو ريختن است و در عوض قشر جوان و طبقه متوسط پاکستان در حال رشد است.
نواز شريف كيست و چالش هاي عمده كه به أن روبرو است كدام ها اند؟
نواز شریف سیاستمدار کهنه کار ، رهبر حزب مسلم لیک، مخالف سیاسی فامیل بوتو است. طی سال های 90 تا 93 و سال های 1997 تا 2000 بحیث صدر اعظم پاکستان ایفای وظیفه نموده است. وی در دور اخیر صدارتش توسط نظامیان پاکستان تحت رهبری جنرال مشرف از صدارت برکنار گردید. نواز شریف از نزدیکان با اعتماد دولتمردان عربستان سعودی و از هواداران نزدیک گلب الدین حکمتیار است .وی از حامیان و معتقدین جهاد اسلامی در سطح جهانی است.
انچه كه قابل خوشبيني براي راي دهندهگان نواز شريف و حزب وي است اینست كه نواز شريف يك تجار موفق است. حزب وي كار هاي بهتري در بخش تجارت و اقتصاد بخصوص در پنجاب نموده است و برخي از ناظران سياسي وي را در حل پرابلم هاي اقتصادي كه هم اكنون پاكستان به أن روبرو است مناسبتر ميدانند.
ريكارد صدارت نواز شريف طي دوره هاي گذشته، بخصوص سال هاي 90 ،نشان ميدهد كه وي سياستمدار اتوكرات و انتقام جو بوده ودر دوره های قبلی صدارتش باعث تضعيف سيستم قضائي و بي اعتبار ساختن وسايل اطلاعات جمعي گردیده است.نواز شريف طي دهه هاي گذشته روابط تنگاتنگ با گروپ هاي راستگراي مذهبي داشته كه اين خود نگراني برخي تحليلگران را بار أورده است، چنانچه برخی از کانديداهاي انتخابات ماه مي و بر خي منتقدين سياسي، حزب وي را با داشتن روابط با گروپ هاي افراطي پنجاب از جمله،گروپ اهل سنت والجماعه ،سپاه سهابه و گروپ لشكر جنگوي متهم ميساختند و بنا بر ادعاي برخي ديگر از منتقدين نواز شريف ،در حاليكه ساير احزاب سيكولار ،شخصيت ها و گروپ هاي غير وابسته به احزاب و گروپ هاي اسلامي در جريان انتخابات به مشكل امنيتي و تهديد از جانب افراطيون روبرو بودند، مگر حزب نواز شريف با أرامي كمپاين انتخاباتي را وسيعا به پيش برد .
نواز شريف در سابق برعليه كمپاين امريكا در مبارزه برعليه تروريزم در جنوب أسيا و حملات هواپيماهاي بدون سرنشين سي أي اي مخالفت نموده است، مگر از اينكه سياستمداران در شرايط مختلف تغير پاليسي ميدهند ممكن است اكنون با احراز قدرت با امريكا معامله اي را انجام دهد.
چالش هاي عمده كنوني بر سر راه حكومت نواز شريف كدام ها اند؟
- چگونگي تامين روابط بهتر با اردو و أي اس أي كه هر أن توانسته اند حكومت ها ملكي پاكستان را از صحنه خارج نمايند و همين نظاميان بودند كه وي را در سال 1999 از قدرت بدور ساختند و بجايش پرويز مشرف را الي 2008در قدرت حفظ نمودند، از الويت هاي حکومت نواز شريف خواهد بود .نزديكان نواز شريف اظهار ميدارند كه وي يكجا با اردو در سركوب شورشيان همكاري خواهد نمود .
- مهار سازي گروپ هاي افراطي اسلامي داخل پاكستان چون طالبان پاكستاني ،جيش محمد، سپاه سهابه و لشكر جنگوي كه باعث اعمال وحشيانه چه در داخل و چه در خارج پاكستان، بخصوص هندوستان، ميگردند،پرابلم جدی برای حکومت وی خواهد بود.
- بیشتر از نصف نفوس پاکستان در خط پائین فقر قرار دارند. مشكلات عمده اقتصادی از جمله صعود قيمت ها و بخصوص مواد غذائي و مشكل دوامدار نبود برق مورد ضرورت پاكستان ،مشكل عدم تناسب لازم بين مصارف هنگفت اردو، بخصوص خريد سلاح و مصارف امور هستوي اش، و مصارف نيازمندي هاي عامه، مشکل دیگری حکومت وی است.
- پاكستان از يكسو مشكلات عمده در سرحدات خويش دارد و با تهديد بنياد گرايان داخلي روبرو است و از جانب ديگر ،در مسئله افغانستان طي بيش از يك دهه است كه بازي دوجانبه و متاسفانه غير صادقانه را به پيش ميبرد ،طوريكه از یکطرف براي طالبان و ساير گروپ هاي بنياد گراي افغاني بهشت امن گرديده و از ديگر طرف با اخذ كمك هنگفت مالي از ايالات متحده خود را متحد امريكا بر عليه تروريزم در منطقه ميداند و اجازه ميدهد تا هواپيماهاي بدون سرنشين امريكا بر عليه شورشيان حملات دلخواه انجام دهند.قابل یاد اوری است که پاکستان از سال 2002 تا 2011 مبلغ 11.74 ملیارد دالر کمک نظامی و مبلغ 6.8 ملیارد دالر کمک اقتصادی از ایالات متحده در یافت نموده است.
طوریکه ریسرچ اخیر نهاد های بین المللی نشان میدهد ،روحیه ضد امریکائی در بین مردم پاکستان روز تا روز افزایش می یابد .چنين وضعي، حکومت نوازشريف را در دشواری جدی قرار خواهد داد،زیرا یا باید منطق حملات دوامدار امریکا برمناطق قبایلی را بر مردم پاکستان توجیه نمایدو یا بر علیه این حملات در برابر امریکا بایستد . همچنان نهوه ارتباطات حزب نواز شريف با طالبان و ساير گروپ هاي اسلامي افغانستان نشان خواهد داد كه حكومت نواز شريف تا چه حدبخاطر تامين صلح در افغانستان با امريكا و ناتو همكاري صادقانه و عملی خواهد نمود.
- مسئله ديگر همكاري نوازشريف با امريكا در رابطه با خروج قوت هاي امريكا در سال اينده از افغانستان است .وسايط زرهي و کانتینیرهاي ارتش امريكا كه بايد قسمت اعظم انها از شاهراه ها و بنادر پاكستان عبور نمايند ،يگانه راهي است كه اين وسايط ثقيل سريعتر و با قيمت كمتر ،بمقايسه مسير اسياي ميانه و روسيه،ميتوانند خارج شوند.يقينا حكومت نواز شريف از اين چانس طلائي هم در مورد قيمت بالاتر ترانزيت و هم در مورد نقش أينده پاكستان در افغانستان باصطلاح چنه خواهد زد و چنانچه در سيزدهم ماه مي بعد از پيروزي اش در انتخابات در رابطه يا خروج قوت هاي امريكا از افغانستان چنين ابراز داشت كه"ما رفقاي مانرا ،امريكائي ها را،كه ميخواهند افغانستان را ترك گويند كمك خواهيم نمود".
- چگونگي تامين روابط با هند كه تا اكنون رابطه اي زهر أگين خوانده شده است ،در دستور روز حكومت نواز شريف قرار خواهد داشت. حكومت نواز شريف ميداند كه در شرايط دشوار كنوني تامين روابط بهتر با هند به منفعت پاكستان خواهد بود و اردوي پاكستان نيز در اين هدف نوازشريف كه ميخواهد روابطش را با هند بهتر سازد، با نواز شریف همراه خواهد بود.زيرا پاكستاني ها ميدانند كه هندمیتواند پاكستان را در رابطه با دو مشكل جدي اش كمك نمايد.مشكل اولي و حياتي نبود دوامدار برق در پاكستان است كه تقريبا 40 فيصد انرژي برق پاكستان از مصرف تيل بدست ميأيد و سيستم تولید برق در اين كشو ر در حالت بدي قرار دارد كه هم باعث نارضايتي مردم و هم باعث تضعيف توليد در موسسات توليدي گرديده است. هندوستان أماده است تا با ظرفيت 500 ميگاوات لين هاي برق را از طريق پنجاب به پاكستان وصل نمايد و همچنان ميتواند شبكه ارسال گاز را در پاكستان فعال سازد تا وابستگي پاكستان را در زمينه توليد انرژي رفع نمايد كه كمك خوبي براي اقتصاد ناتوان و لرزان پاكستان خواهد بود.همچنان بهبود روابط پاكستان با هند راه هاي تجارتي را باز تر ساخته و تجارت را بين اين دو كشور همسايه بهبود مي بخشد . زیرا صادرات پاکستان به هند در حال توسعه است چنانچه حجم صادرات پاكستان به هند در سال اخير بالغ به 500مليون دالر ميرسيد. پایان
بالا
بازگشت