داکتر عبدالخالق استاد دانشگاه بین المللی کیف
آنچه که در اکرایین میگذرد!!!
انتخابات اکراین ـ بخش چهارم
بعد از اینکه لیونید کوچما برای بار دوم بحیث رئیس جمهوراکراین تعیین شد و در جریان دوسال آخر ریاست جمهوری خود چندین بار خواستار تغیرات(ریفورم) در قانون اساسی اکراین گردید. روی این منظور، پیشنهاد کوچما(رفورم) چندین بار در مجلس شورای عالی اوکراین به معرض رای گیری نمایندگان قرار گرفت. نظر به قانون اساسی دو بر سه تعداد نمایندگان بخاطر تائید رفورم باید رای مثبت میدادند که این رفورم، آرای مورد ضرورت خودرا دریافت نکرد. رفورم مذکور اکراین را از سیستم ریاست جمهوری به جمهوری پارلمانی عوض میکرد. خصوصاً در مقابل این رفورم جناح اپوزیسیون از خود مخالفت سرسختانه بروز داد. چونکه نظر به قانون اساسی اکراین، روسای جمهور کشور بیشتر از دو مرتبه، حق کاندیداتوری را در پست ریاست جمهوری ندارند و اپوزیسیون از همان زمان متقین به پیروزی خود در انتخابات ریاست جمهوری بود که هیچ گاه در فکر کاهش صلاحیت های رئیس چمهور نمیشد. مبصرین سیاسی این اقدام کوچما را، یک سلسله تضمینهای مصئونیت ارزیابی کردند که به عقیده بسیاری در دوره زمامداری او عاری از کمبودی و اشتباهات نبود. همچنان کوچما میخواست که برای بار سوم هم در راس دولت از طریق کسب اکثریت پارلمان باقی بماند.
در مورد شخص لیونید کوچما باید گفت که او یک شخصیت معتدل در فضای سیاسی اکراین، میان همسایه قدرتمند شرقی خود، روسیه، جامعه اروپا و ایالات متحده قرار داشته و در دوره دوم ریاست جمهوری او، اکراین چندین بحران را پشت سر گذاشت از مهمترین آنها یاد آوری میشود:
· سی و یکم ماه می سال 1997 روسای جمهور روسیه فدراتیف باریس یالتسین و اکراین لیونید کوچما پیمان دوستی و همکاری همه جانبه ی را به امضا رسانیدند که مطابق این قرار داد، دوستی، احترام متقابله و همجواری، احترام تمامیت ارضی، خود داری از استفاده قوای مسلح در مقابل یکدیگر و غیره مسایل را در بر میگرفت.این معاهده دوستانه بسیاری مسایل و پرابلمهای حل ناشده میان کیف و مسکو را از بین برد که در میان اینها از موقف شهر سیواستوپل یادآوری کرد. مطابق به این قرار داد سوستوپل که یک شهر بندری اکراین است برای مدت 20 سال به روسیه فدراتبف باجاره داده شد و بعد از ختم این مدت برای پنج سال دیگر هم تمدید میگردید که در آنجا نیروی دریایی روسیه از زمان اتحادشوروی سابق در بحیره سیاه تعبیه شده است .
در رابطه سیاست غرب گرایانه اکراین میتوان از ارسال سربازان اکراینی به عراق یاد آوری کرد که به خواهش ایالات متحده آمریکا صورت گرفت. همچنان از نیروهای نظامی حافظ صلح اکراین در آنگولا و لبنان تحت لوای سازمان ملل را نام برد. این همکاری های اکراین با دول غربی یک سلسله تعذیرات اقتصادی را که از طرف کشور های غربی در مقابل اکراین نافذ شده بود، رفع کرد. خصوصاً تعذیراتی که از طرف سازمان جهانی مبارزه علیه سفید سازی پولهای غیر قانونی و سلسله تحریم های اقتصادی ایالات متحده در مورد صدور آهن(پایپلاین و لوله) اکراین و غیره.
· مسدود کردن دستگاه انرژی اتومی تولید برق چرنوبیل که خطرات بزرگی برای محیط زیست بشری داشت و مشکلاتی را از نظر پرابلم انرژیکی به اکراین دارا بود.
· مسئله قتل گانگادزی ژورنالست.
· مسئله فروش رادار کشف طیارات «کالچوگا» به رژیم صدام حسین.
· سرنگونی تصادفی هواپیمای ملکی روسیه با سرنشینان اسرائیلی توسط نیروی هوایی اکراین.
· جنجال ثبت کاست صوت از دفتر ریاست جمهوری.
· تخطی حقوق بشر در اکراین.
· خصوصی سازی تملک و دارایهای عامه.
· حفر کانال بیلایا که از طریق خاک اکراین رود دانیوب را با دریای سیاه وصل میسازد و روابط اکراین را با کشور رومانی خیلی به تیرگی کشاند.
در رابطه سیاست غرب گرایانه اکراین میتوان از ارسال سربازان اکراینی به عراق یاد آوری کرد که به خواهش ایالات متحده آمریکا صورت گرفت. همچنان از نیروهای نظامی حافظ صلح اکراین در آنگولا و لبنان تحت لوای سازمان ملل را نام برد. این همکاری های اکراین با دول غربی یک سلسله تعذیرات اقتصادی را که از طرف کشور های غربی در مقابل اکراین نافذ شده بود، رفع کرد. خصوصاً تعذیراتی که از طرف سازمان جهانی مبارزه علیه سفید سازی پولهای غیر قانونی و سلسله تحریم های اقتصادی ایالات متحده در مورد صدور آهن(پایپلاین و لوله) اکراین و غیره.
بطور خلاصه میتوان گفت که دوره ده ساله حکمرانی کوچما و الیگارش های ماحول او، مردم را بی اندازه خسته ساخته بود. مردم انتظار تحولی را داشت، که در آن کوچما و خویشاوندان او با الیگارش ها جانداشته باشند. گرچه ده سال حکمروایی کوچما بیدون کدام خونریزی گذشت، اما مردم، این دوره رکود را نمیخواهند که بار دیگر تکرار شود. انتخابات امسال هم الگوی همین سوالاتی بود که آیا شخصی از اطرافیان ویا نزدیکان کوچما میتواند رئیس جمهور اکراین شود یا نه؟
با همین دستاوردها اکراین بالآخره به انتخابات نوبتی ریاست جمهوری که بتاریخ 31 اکتوبر سال جاری صورت گرفت، وارد شد. انتخابات امسال طوری که به جهانیان آشکار گشت یک حادثه خیلی حساس در تاریخ اکراین بعد از سال 1991 بحساب میرود. در این انتخابات به تعداد بیست نفر کاندیدان بطور مستقل، از احزاب و ائتلاف های سیاسی وارد مبارزه انتخاباتی شدند. در مرحله اول انتخابات هیچ یک از کاندیدان مرز پنجاه درصدی را پوره نکرد و طبق قانون انتخابات ریاست جمهوری اکراین، دو نفر، نخست وزیر موجوده اکراین ویکتور یانوکُویچ و نماینده مخالفین ویکتور یوشنکو که بیشترین آرا را از آن خود کرده بودند، وارد مرحله دوم شدند. در جریان انتخابات به عقیده ناظرین سازمان امنیت و همکاری اقتصادی اروپا، تخلفات زیاد صورت گرفت و نماینده سازمان امنیت و همکاری اقتصادی اروپا در کیف آقای « بریوس جورج» اظهار امیدواری کرد که این تخلفات باید در دور دوم انتخابات تکرار نگردد. کمیسیون مرکزی انتخاباتی همین تشنجات را بیشتر موجب شد که البته نتایج انتخابات را با تاخیر یازده روزه، رسماُ اعلام داشت که در دو روز اول شمارش آراً %95 پیروزی یانوکویچ را با پیشی سه در صد نشان میداد. اما شمارش آرا که بتاریخ دهم نومبر پایان یافت کمیسیون مرکزی انتخاباتی اندکی بیشتر از ده هزار نفر پیروزی یوشنکو را اعلام داشت.
دور دوم انتخابات که بتاریخ 21 نومبر صورت گرفت، حضور رای دهندگان در حوزه های انتخاباتی با تناسب دور اول، آنقدر فعال نبود، اما در نزدیکی های شام حضور رای دهندگان در حوزه ها خیلی فعال میشود در نواحی شرقی کشورمعیار 95 درصد و بیشتر را نشان میداد. آمار (Exit poll شمارش آرا بعد از خروج حوزه ها) ها در ختم این روز پیروزی یوشنکو را پیشگویی کردند که این باعث آغاز تشنجات در اکراین شده و هواخواهان آقای یوشنکو شروع به گردهمآیی در میدان مرکزی کیف نمودند.
بتاریخ 22 نومبر کمیسیون مرکزی انتخاباتی طبق آمار مقدماتی خود از پیروزی %3 ویکتور یانوکویچ خبر داد. اما همزمان ناظرین غربی اظهار داشتند که تمام پروسه انتخابات مملو از تخلفات همه جانبه و سراسری بوده و به هیچ یک از معیارهای دموکراتیک انتخاباتی سازگاری نداشت . وزرای خارجه کشور های اروپایی از عواقب نا هنجار روابط خود با اکراین که اگر کمیسیون مرکزی انتخاباتی آمار خودرا به نفع یانوکویچ اعلام نماید، سخن میگویند. ویکتور یوشنکو هم از پیروزی خود خبر داده و هواخواهان او هر لحظه در خیابان مرکزی کیف بیشتر و بیشتر میشوند. دانشگاهای کیف فوراً به شکل نیمه تعطیلی در میآیند و سازمان مرموز ( پاراПора) « موقع رسید را» مفهوم میدهد، با پرچم و سمبول های زرد، پایتخت اکراین را تحت شعاع خود قرار میدهد. رئیس جمهور روسیه ولادیمیر پوتین، درین وقت از مرکز شیلی (سانتیاگو) که در کنفرانس سران کشور های حوزه اوقیانوس آرام اشتراک دارد، تیلفونی پیروزی چشمگیر ویکتور یانوکویچ را در انتخابات ریاست جمهوری اکراین تبریک میگوید.
بتاریخ 23 نومبر بیشتر از صدهزار نفر هواخواهان ویکتور یوشنکو در خیابان مرکزی و زیبای کریشاتیک کیف، اردوگاه خیمه یی را تشکیل میدهند. آنها دستگاه نشرات تلویزیون کانال پنجم را که به نفع مخالفین برنامه پخش مینماید و مستقیم از میدان مرکزی به نشرات خود 24 ساعته ادامه داده، در میدان عیار ساخته و در میان هواخواهان خود، ویکتور یوشنکو سوگند وفاداری سنبولیک را بالای یک کتاب مقدس تورات عتیقه، منحیث رئیس جمهور بخاطر خدمت به مردم اکراین یاد میکند. رئیس شورای عالی مجلس اکراین ولادیمیر لیتوین این اقدام ویکتور یوشنکو را بدون کدام اساس حقوقی یاد مینماید. چندین شورای ولایتی ولایات غربی اکراین پیروزی ویکتور یانوکویچ را تردید کرده و از ویکتور یوشنکو بحیث رئیس جمهور کشور پشتیبانی مینمایند. جالب اینحاست که منابع روسیه تظاهرات کیف را ناچیز جلوه داده و« لیخ والنسیا» رهبر حزب همبستگی لهستان و رئیس جمهور قبلی آنکشور که برای میانجیگری به کیف آمده بود بالای تریبون میدان پهلوی رهبران مخالف در تظاهرات اشتراک نموده و به پوتین مشوره میدهد تا دوربین قویتری خریداری کرده تا بتواند جمعیت صدهزارنفری را از چند هزار براحتی ببیند.
بتاریخ 24 نومبر کمیسیون مرکزی انتخابات بطور نهایی پیروزی ویکتور یانوکویچ را اعلام مینماید و تفاوت میان نامزدان را آمار %3 به نفع یانوکویچ نشان میدهد. اتحادیه اروپا، ایالات متحده امریکا و کانادا اعلام میکنند که نتایج انتخابات اکراین را خلاف اراده مردم و بدون در نظر داشت معیار های دموکراتیک بین المللی بوده و آنرا برسمیت نمیشناسند. ویکتور یوشنکوهمه را به اعتصاب سرتاسری دعوت مینماید.
بتاریخ 25 نومبر دادگاه عالی اکراین ادعای ویکتور یوشنکو را مبنی به غیر قانونی بودن نتایج انتخابات، مورد بررسی قرار داده و رسماً کمیسیون مرکزی انتخاباتی را از اعلام نتایج انتخابات الی ختم فیصله نهایی دادگاه تا یک زمان نامعلوم، ممنوع مینماید. همچنان هواخواهان ویکتور یوشنکو در صبحگاهان همان روز به مطبعه روز نامه «خبررسانی دولتی» اکراین هجوم برده و مانع نشر نتایج انتخابات میشوند. ولادیمیر پوتین رئیس جمهور روسیه که در کنفرانس مشترک روسیه و اتحادیه اروپا حضور دارد، اظهار میدارد که غرب هیچگاه این حق را ندارد که اکراین را به هرج و مرج بکشاند و این بار رسماً ویکتور یانوکویچ را بخاطر پیروزی او در انتخابات تبریک گفته و اورا رئیس جمهور اکراین خطاب نموده و آرزومندیهای نیک خود را برای انجام وظایفی که در برابرش قرار دارد ابراز مینماید.
بتاریخ 26 نومبر ویکتور یانوکویچ در میان هواخوهان خود اظهار میدارد که«کودتای غیر قانونی» را اجازه نداده و طرفداران خودرا به آرامش دعوت مینماید. در پهلوی هواخاهان مخالف، طرفداران ویکتور یانوکویچ که اکثراً از ایالات شرقی اکراین هستند، هم به تمرکز خود در کیف شروع مینمایند. شهر زیبای کیف به دو رنگ نارنجی و آبی تبدیل میشود. همزمان در کیف «میز مدور» بخاطر حل پرابلمهای جامعه اکراین باشتراک لیونید کوچما رئیس جمهور، ولادیمیر لیتوین رئیس شورای عالی مجلس اکراین، هاویر سالان رئیس ارتباط خارجی اتحادیه اروپا، الکساندر کواسنفسکی رئیس جمهور لهستان، والدیس آدامسکوس رئیس جمهور لیتوانیا و رئیس پارلمان روسیه بوریس گریزلوف برای کاهش تشنجات بحران آمیز اکراین، دا یر شد.
بتاریخ 27 نومبر شورای عالی اکراین قطعنامه سیاسی تحت فشار اوضاع بحرانی پایتخت، مبنی بر اینکه انتخابات ریاست جمهوری خلاف اراده مردم اکراین و با تخلفات چشمگیر صورت گرفته، صادر کرد. درین وقت در شهر دونتسک مظاهرات صدهزارنفری صورت میگیرد و مقامات چند ایالت شرقی اکراین از ایجاد فدرالیزم و حتی جدایی از کشور سخن میگویند.
بتاریخ 28 نومبر در شهر سِوِره دونتسک در نزدیکیهای مرز روسیه، کنگره بزرگان شرق اکراین دایر میشود و آنها پشتیبانی خودرا از ویکتور یانوکویچ اعلام میدارند. در همین کنگره تصمیم گرفته میشود که ریفراندوم مبنی بر تغییرات خودمختاری محلی دایر شود.بدون سیاستمداران و شخصیت های برجسته اکراین که متشکل از هفده ایالت بودند. درین کنگره شهر دار شهر مسکو یوری لوژکوف هم اشتراک کرده بود.
بتاریخ سی نوامبر ویکتور یانیکوویچ اظهار داشت که در صورت که کرسی ریاست جمهوری را بدست آورد، پست نخست وزیری را برای یوشنکو پیشنهاد مینماید. او هم چنان آمده است که از ادعای ریاست جمهوری صرف نظر کرده در صورت ایکه رقیب او هم اینکار را هم انجام دهد. یوشنکو هر دو پیشنهاد را رد کرد. باید گفت که پیشنهادات یانوکوویچ تحت فشار فضای هیجانی مردمی قرار گرفت که از شهرهای دور و نزدیک به کیف سرازیر شده بودند و دوایر و ادارات دولتی را بشمول مقر ریاست جمهوری ، صدارت ، شورای عالی ، دادگاه عالی ، دفتر کمیسیون مرکزی انتخابات ، بانک مرکزی و غیره را در محاصره خود در آورده بودند. بنابران تمامی فیصله نامه هاو قطعنامه ها تحت فشار همین فضا صورت میگرفت.
بتاریخ سوم دسامبر دادگاه عالی اکراین نتایج انتخابات را بنابر تخلفات همه جانبه در جریان رایی دهی و دسترسی نامتوازن نامزدان به رسانه های جمعی، غیرقانونی اعلام نموده و بتاریخ 26 دسامبر، مطابق خواست مخالفین تکرار دور دوم انتخابات را تعیین نمود.
در همین روز شورای عالی مجلس اکراین به پیشنهاد فرکسیون حزب کمونست اکراین فیصله دیگری را در رابطه به اخراج قطعه نظامی اکراین از عراق به تصویب رساند. باید علاوه کرد که عساکر اکراین در حوزه امنیتی لهستان در عراق تعبیه شده و تا حال در چندین عملیات نظامی در آن کشور اشتراک نموده است و تلفاتی جانی و کشته هم دارد. باید گفت که در اثر تظاهرات وقفه ناپذیر خیابان مرکزی شهر، لیونید کوچما به یک سمبول فاقد صلاحیت تبدیل و در یک ییلاق چند کلومتری شهر کیف و آنهم در محاصره مخالفین قرار دارد. کوچما در شرایط موجود بنابر منافع شخصی و دارایی های که دارد نمیتواند موضعگیری مشخص کند و در مصاحباتش تناقضات زیادی دیده میشود یعنی اگر از یکطرف به پوتین حمایت خود را از یانوکوویچ اظهار میکند واز جانب دیگر با روزنامه «نیویارک تایمز» مصاحبه نموده و درآن مصاحبه میگوید که : " برای یانوکویچ مشوره نمیدهد که در انتخابات آینده اشتراک کند".
همزمان ولادیمیر پوتین آماده گی خود را اعلام داشته و آماده همکاری را با هر کسی است که مردم آکراین به حیث رئیس جمهور انتخاب نماید.
همزمان میانجیگران خارجی به کیف سرازیر و با مقامات ذیدخل اکراین داخل مشوره شده و در جستجوی پیدا نمودن راه حل و کشیدن جامعه از بنبست میباشند.
شورای عالی اکراین بکار خود ادامه داده در پی یافتن راه حل مسالمت آمیز و براوردن جامعه از هرج و مرج و کاهش تناقضات، بالاخره فیصله تاریخی را به تصویب میرساند و مطابق به این فیصله اکراین به نظام جمهوری پارلمانی عوض میشود. تعدیلاتی که در قانون اساسی می آورند از خزان سال آینده نافذ میشود. در همین روز شورای عالی لایحه های جدی را در باره انتخابات تصویب میکند که مطابق همین لوایح امکانات سو استفاده و تخلفات در موقع رایگیری و شمارش آرا را از بین میبرد. ویکتور یوشنکو از هواخواهان خود میطلبد که از تظاهرات و محاصره ادارات دولتی دست بردارند و روانه محلات خود شده و آماده گی انتخابات آینده را بگیرند.
اکنون که پروسه انتخابات اکراین در مرحله خیلی حساس خود رسیده است و اوضاع اکراین در اواخر سال جاری بحیث داغ ترین رویداد سیاسی در رسانه های گروهی جهان انعکاس یافت و روی همین منظور کشورهای غرب بخصوص ایالات متحده امریکا و اتحادیه اروپا که علاقمندی جدی به نتیجه انتخابات اکراین دارند و لشکر عظیم ناظرین را به این کشور سرازیر کردند که قرار ارقام رسمی مقامات اکراین، کمیت ناظرین ملی و بین المللی به بیشتر از دوازده هزار چندصد نفر میرسد.
مسلما که اتحادیه اروپا و ایالات متحده امریکا طرف دار سرسخت انتخاب ویکتور یوشنکو بحیث رئیس جمهور اکراین میباشند. زیرا یوشنکو از جمله طرفداران غربگرا است و از پیوستن اکراین به جامعه اروپا سرسخت دفاع میکند.
از جانب دیگر ویکتور یانوکوویچ نامزد مورد حمایت روسها بوده که در صورت انتخاب خود از نزدیکی های تاریخی، فرهنگی و اقتصادی با کشورهای شوروی سابق بخصوص روسیه دفاع میکند- اما یانوکوویچ نیز در صحبت های خود پیوستن به اتحادیه اروپا را یک هدف استراتیژیک آینده خود قرار داده است طوریکه موقعیت جیوپلیتیک اکراین ایجاب میکند و نمیتواند منافع کشورهای بزرگ همسایه را نادیده بگیرد.
گرچه از جدایی و تناقضات گوناگون بین اهالی شرق و جنوب و غرب کشور مبالغه میشود اما این عقیده راسخ وجود دارد که پس از انتخابا ت، هرکدامی که از این نامزد ها بحیث رئیس جمهور انتخاب شود اکراین بحیث کشور واحد و یک پارچه باقی میماند و البته نارامی های اخیر اکراین نشان داد که این ملت خیلی مسئولانه نسبت به سرنوشت خود می اندیشد و حتی در روزهای دشوار تظاهرات خیابانی، کوچکترین تعلل در امورات اداری بوجود نیامد . باوجودیکه کشورهای مغرض، سخت تلاش داشتند تا تشنجی را بمیان آورده و از آن سواستفاده نمایند اما پختگی ، درایت و فرهنگ عالی مردم اکراین، جلو هرگونه دسایس را گرفت.
احتمالا بعضیها فکر کنند که با انتخاب یکی از نامزد ها بحیث رئیس جمهور، سرنوشت این کشور دگرگون میشود اما هرگز تحولات به این ساده گی صورت نمیگیرد و مردم این کشور نیز در سرنوشت خود عاقلانه و با دوراندیشی عمیق برخورد میکنند. تظاهرات خیابان مرکزی کیف نیز یک نمونه عالی دموکراسی برای جهانیان و به خصوص کشورهای نظیر افغانستان بود، که درآنجا « بوجی های رای » اضافی از مرزهای جنوب وارد شد واین نوع دموکراسی در اکراین قابل قبول نیست .
*******************************************************************************
کمیته فرهنگی اکرایین
داکتر کریمی عضو هییت رهبری کمیته
فرهنگی اکرایین مقیم خارکف
آنچه که در اکرایین میگذرد!!!
معرفی اجمالی :
انتخابات ریاست جمهوری اکرایین که دور اول ان بتاریخ 31 اکتوبر و دور دوم آن بتاریخ 21 نوامبر سال روان آغاز شد بحیث زایشگر برخی تناقصات و تنش های محدود سیاسی در آن کشور خوانده میشود. البته حوادث مزبور در کانون توجه گرم و جدی رسانه های گروهی و معتبر جهانی قرار گرفته که در اطراف آن از مواضع متفاوت و مختلف سیاسی توام با خوش بینی و بدبینی ها تحلیل و تبصره های توجیه پذیر صورت میگیرد و در این شب وروز یگانه خوراک اصلی و فرح بخش دستگاه های عظیم تبلیغاتی بی ، بی ، سی و سی، ان ، ان را همین حوادث میسازد. از اینرو تموج تبلیغاتی بتاسب انکشاف اوضاع خیلی ها پیشی گرفته یعنی حوادث بمراتب پربار تر ار آنچه که میگذرد جلوه داده میشود و گفته میتوانیم که کارگزاران سیاسی مدت ها قبل برای تهیه فلم های تلویزیونی تایتل ها و دیکور پر زرق و برق رنگه آماده گی های لازم گرفته بودند.
بهر حال! قبل از مدخل به بحث گفته شود که آن حوادثی که در جهان بوقوع می پیوندد ویا در شرف تکوین و وقوع یافتن است ریشه و علل آن ناشی از یک قطبی شدن جهان و برهم خوردن تعادل و توازن قوا در سطح بین المللی بوده که اکنون برای مهار این فرعونیان، معجره عصای موسی و ید بیضا بکار است . زیرا مدت زمانی است که استعمار جهانی با شیوه سیاست پردازی و نیرنگ برای بدست آوردن حد اکثر سود هیچ مانعی را سر راه خود نمی بیند و نیز خود را تابع و پابند هیچ اصل اخلاقی و حقوقی نمیداند و بوضاحت می بینیم که در یک گوشه جهان در کشوری جنگهای داخلی را تا سرحد تجزیه مشتعل میسازد و در جای دیگری بیباکانه و بزور نظامی یک دولت را سرکوب میکند ودر گوشه دیگری با هزاران ترفند تحت لوای خود، دست نشانده یی بی استحقاق و بی معرفت را به قدرت میرساند و برای تسخیر آسیا قلبش را مجروح میگرداند و اینک با غوغاهای فریبنده یی چون توسعه و حمایتی از دموکراسی نوبت به جراحی قلب ازوپا ( اکرایین ) رسیده و دیده شود که در این عرصه گیردار و سخت سیاسی اکرایینی های بیدار از این آزمون تاریخی چگونه عبور میکنند!
اینک غرض آگاهی هموطنان عزیر که با الاثر تماسهای مکرر از داخل و خارج کشور طالب توضیحات مفصل در این رابطه گردیده اند کمیته فرهنگی اکرایین خود را مکلف میداند تا به پیمانه دسترسی به امکانات در چند بخش، حوادث را توضیح نماید. نخست می پردازیم به معرفی کشور اکرایین و بعدا به نحو کرونولوژی بصورت بسیا ر موثق و بیطرفانه در سطور زیرین، بکنه حوادث اکرایین عطف توجه شما را جلب مینماییم . صرف در این میان آنچه را که شایان ذکر میدانم اینست که دولتمردان این کشو ر با عقلانیت ، شکیبایی بی انتها وسعه صدر از یک سو توانستند با رعایت و احترام عمیق حقوق شهروندان ، در عالی ترین سطح اصل دموکراسی و تساهل بی نظیر را تمثیل نمایند و از سوی دیگر سرزمین زیبای شانرا که بمثابه فردوس برین روی زمین است از سوق بصوب جهنم نجات دادند یعنی از تکرار حوادث نامیمون بالقان (یاگوسلاویایی سابق) و گرجستان که بهمان سان توطیه طرح ریزی گردیده بود، جلوگیری بعمل آمد. زیرا اخیرا اعلامیه هفت فقره که از طرف هییت میانجی بین المللی پخش گردید و دو نفر کاندیداتور رقیب های قدرتمند به آن متعهد و در ذیل آن امضا نمودند که عمده ترین نکات ان عبارت از :
- احترام و تضمین تمامیت ارضی اکرایین
- حل معضله سیاسی کنونی از طریق دیالوگ و مذاکره و محکومیت توسل به خشونت و یا بکابرد زور در این زمینه .
- انصراف از بستن خیابان ها و ادارات دولتی
- تمهیدات لازم و رعایت به حکم دادگاه عالی
- افراز کمیسون ارزیابی فیصله دادگاه عالی و طرح پیشنهاد مشخص به دور سوم هییت میانجی بین المللی که درترکیب کمیسیون مزبور شخصیت های فریخته مسلکی شامل باشند.
- روند عادی سازی امور اجتماعی و اقتصادی
بنا اجازه دهید تا نخست موقعیت حساس جغرافیایی و جیوپلیتکی اینکشور را توضیح نماییم بعدا دنباله حوادث را میگیریم .
نگاهی کوتاهی به اوضاع سیاسی و اجتماعی :
اکرایین یکی از کشورهای باستانی اروپاست – V. Korol متخصص تاریخ اکرایین در کتاب ( تاریخ اکرایین ) چنین مینویسد: " در قلمرو اکرایین هزاران سال پیش از میلاد انسانها زندگی میکردند و در سده ششم تا چهارم قبل میلاد Scythians ساک ها یا سغدها ( ایران زبان) در این سرزمین حکمروایی مینموند" .
ساختار سیاسی نظامی ، اقتصادی ، اجتماعی و فرهنگی اکرایین از کیف روس ( Киевская Русь) دولت سلاو های خاوری سده های هفت و هشت میلادی آغاز میگردد. قلمرو سیاسی این دولت در آن زمان از بالتیک تا دریای سیاه و ازارتفاعات کارپات تا رودخانه والگا میرسید. رشد و تکامل دولت کیف روس در دوره حکمرانی ولادیمیر بزرگ ( The Great Valadimir ) در سالهای 980 تا 1015 میلادی صورت گرفت. این دوره یکی از درخشانترین دوره های تاریخ کیف- روس شمرده میشود.
این حکمران دین عیسوی را پذیرفت و در بین مردم خویش عیسویت ترویج نمود. پایه گذاری ساختار سیاسی نظامی ، اقتصادی ، اجتماعی و فرهنگی اکرایین به یارا سلاو مودری ( یاروسلاو دانا) Ярослав Мудрый نسبت داده میشود. او که در سالهای 1019 تا 1054 میلادی حکمران دولت کیف- روس را از فنلند الا قفقاز و از رود خانه والگا الا کوه های کارپات بدست داشت، خدمات بزرگی را در عرصه های گوناگون جامعه اکرایین نموده است که امزوز مایه افتخار و سربلندی ساکنان این سرزمین میباشد.
یارسلاو دانا ، چهره برجسته و دانشمند آن زمان در میان کشورهای اروپایی بود. او توانست با همسایگان و همجواران خویش روابط دوستانه را پایه ریزی کند . یاروسلاو بمنظور برقراری ارامش در منطقه مناسبات خویشاوندی را با رهبران کشورهای همسایه و همجوار برقرار کرد. او خواهر خود را به پادشاه لهستان کازیمیر به همسری داد و خواهر کوچک کازیمیر را به همسری پسر بزرگ خود درآورد. با شاهان ناروی ، مجارستان ، سویدن و فرانسه نیز خویشاوندی نمود. چنانچه دختر شاه سویدن آنگیگیرد را به همسری خویش در اورد و این شخصیت بزرگ توانست صلح و آرامش را در سطح منطقه در آن زمان حفظ نماید.
پسران یاروسلاو دانا، مانند سویتسلاو، ایزیسلاو و ویسیسلاو ، سرانجام ازپایان سده یازدهم تا آغاز سده دوازده عیسوی و نواسه های یاروسلاو در استحکام دولت کیف- روس در بخشهای سیاسی ، اجتماعی و فرهنگی کشور خویش سهم فعال گرفته اند، با گسترش فیودالسم در سرزمین کیف- روس ، صفحه نوی در تاریخ کیف- روس کشوده شد. پیدایش و رشد فیودالسم در دولت کیف روس باعث گردید تا در اواخر سده دوازدهم میلادی سرزمین کیف روس به دوازه بخش فیودالی (ملوک الطوایفی) تقسیم گردید.
گالیتسکا وَلینسکی در قرن سیزدهم و چهاردهم :
این منطقه در غرب اکرایین کنونی موقعیت دارد که یکی از مراکز تجارتی و فرهنگی آنزمان شمرده میشد. حکمران این دولت نواسه یاروسلاو دانا شخصی بنام روستیسلاو بود که چندین سال رهبری کشور را بدوش داشت . در خلال سده چهاردهم علیه حکمران گالیتسکاولینسکی کشورهای همجوار مانند لهستان ، مجارستان ، لتوانیا و بعدا سویدنی ها لشکرکشی نمودند، اما صرف نظر از دشواریهای فراوان ناشی از تارمار دشمنان ، هیچ نیروی نتوانست سلطه دایمی بالای این سرزمین برقرار کند. فلهذا ازبررسی تاریخ اکراین برمی آید که مردم با شهامت ان توانستند آزادی کشور خود را با وجود رویداد ها ی ناگوار گوناگون تاریخی حفظ نمایند.
بعضی از دانشمندان معتقد اند که نام اکراین از سده هجدهم به بعد یعنی از زمان سلطه خاندان رومانوف بمیان امد. در آنزمان سرزمین امروزی اکراین درمرزهای دور امپراطوری روس تزاری موقعیت داشت و آنها به این سرزمین اَکراینه окрайна یعنی اطراف یا مرز مینامیدند و بدین ترتیب با گذشت زمان کلمه اکراین به این سرزمین اتلاق شد.
مردم اکراین از سال 1917 تا فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی در ساختمان جامعه شوروی دفاع از خاک این کشور، در رشد فرهنگ ، اقتصاد و تمدن سراسری جمهوریت های شوروی نقشی بزرگی را ایفا نمودند. در 24 اگست سال 1991 ، یعنی زمانیکه شوروی بنابر علل گوناگون روبه فروپاشی گذاشت ، از جانب شورای عالی جمهوری اکراین فیصله نمود که اکراین از این تاریخ به بعد بحیث یک کشور آزاد و مستقل در جهان شناخته شود. در نتیجه رفرندم و همه پرسی بیشتر مردم این کشور از پیشنهاد شورای عالی اکرایین پشتیبانی کردند. از زمان اعلام استقلال اکراین سیزده سال سپری میگردد. در این جامعه دگرگونی های فراونی در کلیه عرصه های سیاسی ، اقتصادی ، عمرانی ، فرهنگی پدید آمده است . روند دموکراسی تمام بخشهای این کشور را فرا گرفته است. از دیدگاه اکثر کارشناسان و پروهشگران اکراین شناس با وجود بحران افتصادی که ناشی از تغیر سیستم اقتصادی و اجتماعی میباشد اکراین با روش اداری عالی توانسته تغیرات عمده در تمام عرصه ها ی زندگی بوجود اورد و آهنگ باز سازی اینکشور بطور چشمگیری تسریع یافته است.
معرفی مختصر جمهوری اُکراین
کشور اُکراین در شرق اروپا موقعیب دارد. مساحت اُکراین 603700 هزار کیلو متر مربع بوده و قرار احصاییه سال 2003 دارای 47622424 نفر جمیعت میباشد که ازآن جمله 321466466 نفر باشندگان شهر هارا تشکیل داده و 15475968 در روستاها حیات بسر میبرند که از نگاه دیموگرافی رشد منفی داشته و از سال 1991 بدین طرف 5 ملیون کاستی جمیعت کشور را نشان میدهد. 72/7% جمیعت کشور را اُکراینیها، 22/1% روس، 0,9% بُلاروس، 0,9% یهود، 0,8% ملداوی، 0,5% بلغاریایی، 0,4% لهستانی ها و غیره که بیشتر از 142 ملیت را در بر میگیرد، تشکیل میدهد. آب و هوای کشور معتدل بوده و 95 در صد سرزمین کشور را دشت های هموار تشکیل داده است و فقط 5 در صد آن را ارتفاعات کارپات و شبه جزیره کریمیا در بر میگیرد. اُکراین از شمال و شمال الشرق با روسیه فدراسیون، از شمال با بیلاروس، از غرب با پولند، مجارستان و سلاواک و از جنوب غربی با ملداوی و رومانیا هم مرز میباشد.از سمت جنوب و جنوب شرق مرز های کشور با بحیره های سیاه و آزوف محدود میشود.
اکراین استقلال خودرا بتاریخ 24 اگُست سال 1991 بعد از فروپاشی اتحاد شوروی در مجلس شورای عالی کشور به تصویب رسانیده و در نطر خواهی(رفراندوم) عمومی که اول دسامبر 1991 انجام گرفت، از طرف تمام مردم پذیرفته شد. قابل یادآوری است که اُکراین درمیان 15 جمهوریت های خودمختار اتحاد شوروی اسبق، نظر به سطح بالایی رشد اقتصادی و فرهنگی از مقام برجسته ی برخوردار بود، بنابران اکراین حق رای را در سازمان ملل از اکتبر سال 1945 داشت.
پارلمان اُکراین که بنام مجلس عالی یاد میشود، متشکل از 450 نماینده است که نمایندگان با رای گیری مستقیم اهالی برای مدت چهار سال انتخاب میشوند.
اُکراین دارای 490 منطقه یا ناحیه( اولسوالی)، 178 شهر بزرگ، 118 شهر متوسط، 886 قصبه شهرک و 28597 قریه است. مردم اکراین دارای فرهنگ عالی بوده و 98 در صد آن با سواد میباشد آکراینی ها مردمی مهربان و نهایت مهمان نواز اند.
کیف و یا مرکز باستانی :
شهر کیف، پایتخت و مرکز اصلی اداری ، سیاسی، اقتصادی ، علمی و فرهنگی اُکراین است واز جمله بزرگترین زیباترین شهرهای اروپا شمرده میشود. رودخانه دنیپر شهررا بدوقسمت شرقی و غربی تقسیم نموده و به زیبایی و سرسبزی تاثیرات بارزی داشته است . شهر کیف بالای یازده تپه های مشجر افتیده که قبه های طلای کلیساهای بالای آن از میان انبوه سبزی درخشایش بی نظیری دارد. همچنین باید گفت که کیف یکی از شهر های باستانی اروپا بوده و بیشتر از 1520 سال عمر دارد. کیف در زمان حمله های وحشیانه ی مغول ها خیلی آسیب دید ولی با آنهم مجسه های تاریخی– فرهنگی و شاهکاری های معماری فراوانی از قرنهای نهم ، دهم و یازدهم تا امروز به یادگار مانده است که نه تنها اکراینی ها و روس ها بلکه همه مردمان تبار سلاو ها به آن افتخارو مباهات دارند واین گنیجینه های باستانی فرهنگی از اهمیت جهانی برخوردارند. در این جمله آنها میتوان از کلیسای جامع سوفیه که در سال 1038ساخته شده است یاد نمود و این البته زمانی است که دوران سلاطین غرنوی در کشور ما بخصوص دوره زمام داری سلطان مسعود تطابق داشت ، عظمت این کلیسا در مرکز شهر کیف، چشمان بنندگان را بخود خیره میسازد. در مجموع کیف بنام مادر همه شهر های روس یاد میشود. بیشتر از شصت در صد ساحه کیف را پارک ها و باغ های سرسبز تشکیل میدهد. از اینرو لقب سرسبز ترین پایتخت(شهر - باغ) را در میان همه پایتخت های جهان بخود اختصاص داده است. شایان یادآوری است که امروز تعداد زیادی ازدانشمند و مورخین، اساسگزاری کیف را به پارسیان و نام کیف را به کیخسرو و کیان مربوط میدانند. اسطوره های عامیانه مردم اکراین بنیانگزاری این شهر رابه برادران و خواهر افسانوی کی، خُریف و لبید میرساند. نام امروزه کیف از اسم کی و حرف آخر خریف مشتق شده است، که شباهت زیادی به کیخسرو و کیان شاهنامه فردوسی دارد. همچنان واژه های بسیار زیاد مشترک با پارسی در زبان اکراینی وجود دارند. و نظر به نقل قول دانشمندان تاریخ این شهر به چندین هزار سال میرسد.
آب و خاک :
زمین اکراین بیحد حاصلخیز بوده شصت فیصد خاک سیاه درجه اول جهان در این کشور است. رودخانه های دنیپر، دلتای رودخانه دانیوب، دنیستر، لوگان، بوگ جنوبی، اینگولتس، تیلیگول و غیره زمین های این کشور زیبا را سیرآب میسازد. بیشتر از یک بر دو حصه اکراین خاک سیاه درجه عالی میباشد. که این لطف طبیعت ، جمهوری اُکراین را به یکی از کشور های زراعتی جهان تبدیل کرده است. ناگفته نباید گذاشت که اکراین امروز سیتم زراعتی پیشرفته ی را در جهان دارا است . بطور مثال میتوان گفت که در سال قبل اکرایین چهل ملیون تن گندم حاصلات داشت و ده ملیون آنرا به بازارهای خارج عرضه کرد.
در شهر کیف بر علاوه اکادمی علوم وانستیتوت های مربوط به آن، بیشتر از بیست دانشگاه و مراکز عالی آموزش فعال میاشد که اکثراین دانشگاه ها از اهمیت جهانی بر خوردارند. همچنان در کیف بیش از 250 مرکز علمی- تحقیقاتی و بیشتر از پنجاه دفتر طراحی فعالیت دارند. کیف مجموعه های بیشماری که آثار طبیعی کشور ها و مناطق مختلف جغرافیایی جهان را در خود گرد آورده، وجود دارد. از جمله باغ گیاه شناسی «فومین» و باغ گیاه شناسی مرکزی اکادمی علوم اکراین را میتوان نام برد.
شهر های خارکوف، اودیسه، دونتسک، دنیپروپتروفسک و لووف هم از جمله شهر های عمده علمی، اقتصادی و فرهنگی کشور بوده و شهر اودیسه یکی از بزرگترین بنادر اکراین در دریای سیاه میباشد. همچنان در اکراین، خصوصاً سواحل دریای های سیاه و آزوف استراحتگاه ها وسناتوریم های بینظیر جهان بوده و سالانه تعدادکثیری از سراسر جهان به تفریحگاه های کریمیا، اودیسه و دیگر نواحی ساحلی اکراین غرض استراحت میآیند که ازین مدرک مبلغ هنگفتی به بودجه اکراین علاوه میشود.
رودخانه دنیپر که بزرگترین ذخیره آبی اکراین را تشکیل نموده از قسمت مرکزی کشور عبورکرده و از شمال به استقامت جنوب جریان دارد و در حقیقت امر کشور را نه تنها از نگاه جغرافیایی بلکه از نقطه نظر (سیاسی، اجتماعی، اقتصادی ، فرهنگی، نژادی و غیره) بدو بخش ساحل چپ و ساحل راست تقسیم کرده است. در ساحل راست آن بیشتر اکراینیها زیست دارند و در ساحل چپ عمدتاً روسها اکثریت باشندگان را تشکیل میدهند که بطور طبیعی این امر باعث بروز برخی اختلافات نه تنها میان اقوام اکراینی و روس شده ، بلکه در این اواخر بعضی تیرگیها را در روابط بین اکراین و روسیه بوجود آورده است.
مردم اکراین از نژاد سلاوهای شرقی است. روسها بزرگترین اقلیت نژادی اکراین را تشکیل میدهند که بیشتر از یک پنجم جمیعت اکراین را در بر میگیرند. زبان اکراینی(زبان رسمی) مانند بیلاروسی و روسی مربوط گروپ زبان سلاو های شرقی بوده و برسم الخط سیریلیک نوشته میشود.
سیستم دولتی اکراین جمهوری است. دوره ریاست جمهوری در قانون اساسی کشور برای مدت پنج سال تسجیل شده است . ارگان دولتی به سه قوه مجریه، قضایی و مقننه جدا میشود.
دین :
دین رسمی این کشور مسیحیت و مذاهب عمده ی آن ارتدوکس که بخش عمده جمیعت کشور را بخود اختصاص داده و کاتولیک ها هم در قسمت های غربی مملکت پیروانی دارند. اقلیت های مذهبی اندک دیگری از قبیل یهود و اسلام هم درین کشور زندگی مینمایند. مسیحیت در سال 988 میلادی توسط ولادیمیر مقدس، یکی از شهزاده(کنیاز) هایی کیف و با اشتراک روحانیون قسطنطنیه ی بیزانسی درین سرزمین رواج پیدا کرد.
زمانیکه دولت کیف-روس در اواخر سده هشتم و اوایل سده نهم توسط وایکینگ ها (نورمانها) تاسیس شد، به دین نیاز داشتند تا بتوانند توسط ان اقوام و قبایل متعدد را بدور یک محور واحد فکری متحد سازند و از این طریق زمام خود را بیشتر مستحکم و مستقر سازند. به این منظور ولادیمیر مقدس هییت هایی را به کشور های مختلف فرستاد تا معلومات لازمی از ادیان مختلف تهیه و غرض انتخاب یک دین واحد تصمیم بگیرند. بعد ازینکه سفرا برگشتند و همه احوال را برای ولادیمیر بازگو کردند که ولادیمیر دین اسلام را پسندید. اما یگانه ممانعت که درینجا وجود داشت ممنوعیت اسلام از نوشیدن مشروب بود و برای روسها زندگی بدون شراب کمی مشکل تلقی شده و آنها کیش مسیحیت را نسبت به اسلام و یهودیت ترجیع دادند.
اقتصاد:
اکراین از پاتسیال اقتصادی فوق العاده ی برخوردار است. صنعت، عمده ترین بخش اقتصاد اکراین را تشکیل داده و قسمت چشمگیری از درآمد ناخالص ملی این کشور را در برمیگیرد. صنایع اکراین، بیشتر از سه صد شاخه های مختلف خفیف و سنگین را احتوا کرده است. محصولات تولیدی اکراین امروز در بازار های جهانی قابل رقابت هستند و تکنالوژی که از اتحاد شوروی سابق امرور در اکراین باقیمانده ، بعضاً در جهان بی همتا میباشد. اکراین یکی از بزرگترین کشور های فضایی جهان است و جای ششم را در جهان دارد که پاتنسیال بزرگی را برای ساخت انواع موشکها و ماهواره های فضایی داراست . همچنان انواع ماشین های مسافر بری و باربری ، انواع میکروسکوپهای دقیق، توربین های نیروگاه های آبی، حرارتی و اتمی، لوکوموتیف ها و قطار آهن، هواپیماهای مسافر بری و باربری، کشتی های اوقیانوس پیما، سلاح های جنگی مدرن و غیره از محصولات این کشور میباشند. باید گفت که بزرگترین طیارات باربری جهان بنامهای مری و روسلان در اکرایین تولید میشود که در حدود 250 تن وزن را انتقال میدهند.
تقسیمات اداری :
از لحاظ تقسیمات اداری جمهوری اکراین به 24 ایالت (ولایت،استان)، یک جمهوری خود مختار(کریمیا) و دو شهر خود گردان (کیف) و (سیواستوپل) تقسیم میشود.
ایالات(استان) اکراین و نفوس شان به ترتیب ذیل میباشند:
جمهوری خود مختار کریمیا – 2005127 نفر جمیعت.
1. ایالت وینیتسه - 1736236
2. ایالت وَلینسک - 1048788
3. ایالت دنیپروپتروفسک - 3502851
4. ایالت دُنتسک - 4720914
5. ایالت ژیتومیر - 1359844
6. ایالت زَکارپات - 1251117
7. ایالت زُپُروژیه - 1892598
8. ایالت ایوانوفرانکوفسک - 1397822
9. ایالت کیِف - 1793877
10. ایالت کیرُوَاگِراد - 1100024
11. ایالت لوگانسک - 2472617
12. ایالت لِوُوف - 2598311
13. ایالت نیکولایف - 1240406
14. ایالت اُدیسا - 2430033
15. ایالت پولتاوا - 1590517
16. ایالت روفنا - 1164148
17. ایالت سومِه - 1261717
18. ایالت تیرنوپُل - 1126602
19. ایالت خارکوف - 2866695
20. ایالت خِرسُن - 1149811
21. ایالت خمیلنیتسکی - 1401140
22. ایالت چِرکاسی - 1372451
23. ایالت چِرنُویتسک - 914588
24. ایالت چِرنیگوف - 1206817
شهر کیِف - 2639030
شهر سیواستوپُل - 378353
ایلات که در قسمت شرقی رودخانه دنیپر قرار دارند، از نگاه تراکم جمیعت و سطح رشد اقتصادی و منابع طبیعی و انرژیکی به تناسب بخشهای غربی کشور جلو تر اند.
احزاب سیاسی :
قبل از همه باید شرایط بوجود آمدن سیتم چند حزبی را در جامعه اکراین مورد غور و بررسی قرار دهیم.
بعد از فروپاشی اتحاد شوروی، باز هم، همان مشی هژمونی یک حزبی دراکثر جمهوریت های تازه به استقلال رسیده بوجود امده و احزاب مختلف با نام های گوناگون توسط فرکسیون بازان حزب کمونیست قبلی، تشکل یافت . البته این پروسه بعد از عملی سازی دکترین معروف перестроика و гласностьمیخائیل گرباچف مبنی بر آزادی بیان و بازسازی جامعه آغاز خودرا گرفته و با فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی و انحلال حزب کمونیست در اکثری جمهوریت های پیشین شوروی جامه عمل پوشید.
باید خاطر نشان ساخت که با استفاده ازین اوضاع و شرایط نوین ، احزاب و ساز.مانهای سیاسی نوظهور، بالعموم جهتگیری های گوناگون لیبرال ، سوسیال- دموکراسی ، سوسیالیستی داشتند وشعار دموکراسی و آزادی را بلند کردند و جز برنامه خود قرار دادند. این احزاب و ساز.مانها اهداف خودرا دنبال میکردند. در این میان دو نهاد فرهنگی پیشگام بودند که یکی از جمله این سازمان ها، کلوب فرهنگی اکراین بود که در سال 1987،بوجود امد و دومی جامعه « لِوَه» و کلوب مشاجره جوانان بود که انهم در سال 1987 در شهر لِووف پا بعرصه وجود گذاشت .
بطور عموم بوجود امدن سیتم چند حزبی را در اکراین به سه مرحله تقسیم مینماییم :
1. مرحله پیش از سیتم چند حزبی (بهار سال 1988 الی بهار 1990).
این مرحله زمانی را در بر میگیرد که اتحاد شوروی در آستانه فروپاشی است و در اکراین سازمانهای خورد و کوچک سیاسی بیمان آمد و در سراسر کشور فعالیت برای ایجاد احزاب و سازمانهای سیاسی آغاز گردید. و همه شعار به " پیش" را برای ایجاد احزاب سیاسی پیشکش نموئدند. نخستین گروپی که پیشگام شد گروپ اکراین–هلسنگی بود که در بهار سال 1988 عرض وجود کرد و هدف اساسی خود را استقلال بدون قید کشور اعلام داشت .
در همین سال 1988، مجمع مردمی دیگری هم بفعالیت آغاز کرد و در اواخر آن سال نخستین کنگره مسیحیون دموکرات اکراین دایر شد . هنوز یکسال سپری نشده بود که ملت گرایان اکراین کنفرانسی را تحت نام اتحاد زبان اکراینی بنام ( تاراس شفچنکو) دایر نمودند. چندی نگذشته بود که اتحادیه دیگری بنام ( یادبود) داخل کارزار سیاسی شد.
پس از آنکه برنامه نهضت مردمی اکراین بتاریخ 16 فبروی سال 1989 در روز نامه ( مجله ادبی اکراین ) به نشر رسید زندگی سیاسی، شور و هیجان بیشتری را در جامعه برپا کرد. در سپتامبر همان سال کنگره نهضت مردمی اکراین در شهر کیف دایر گشت و یکماه بعدتر از آن بحیث یک حزب ملی با گرایشات رادیکالی بفعالیت شروع نمود.
دیده میشود که تمایلات روز افرون سیاسی برای ایجاد سازمانهای و احزاب سیاسی بمیان می آید و این روند خود آبستن سیستم چند حزبی در کشور میباشد. مسلما که در هر جامعه پس از دوران طولانی رکود و انحصار تک حزبی نومنکلاتوری باید بطور قانونمند احزاب و سازمانها، راه تشکل و تکامل خود را بپیمایند که در اکراین نیز همین روند راه رشد و انکشاف خود را طی نمود.
2. مرحله آغاز چند حزبی (اواخر سال 1990 الی حوادث 24-19 اگُست 1991).
این مرحله از شروع کنگره موسس اتحادیه زحمتکشان اکراین بخاطر بازسازی در 24 فبروری سال 1990 آغاز شد. در اپریل همان سال حزب دولتی اکراین مستقل اساس گذاشته شد. همچنان جبهه دموکراتیک مسیحی اکراین به حزب دموکراتیک مسیحی تغیر نام داد و در همین سال « گروپ اکراین-هِلسینکی» به حزب جمهوری خواهان اکراین تبدیل شد. در ماه می کنگره موسس حزب سوسیال-دموکراتهای متحده، یکماه بعد تر حزب دموکراتیک اطرافی اکراین و حزب دموکراتیک توده اکراین عرض اندام نمودند. در بهار سال 1990 طیف سیاسی اکراین با ظهور اتحادیه روستاهای اکراین، حزب توده اکراین و حزب لیبرال-دموکراتیک، وسعت یافت. در سپتامبر سال 1990 اعضای حزب کمونیست اتحاد شوروی در اکراین(حزب کمونیست اکراین)، که پلاتفرم مردمی راتحت عنوان حزب دموکراتیک طراز نوین اکراین به تصویب رسانیدند. در همین موقع کنگره موسس حزب دموکراتبک اکراین هم دایر شد.
3. مرحله بعد از کمونیستی(حوادث اگُست سال1991 الی انتخابات مجلس شورای عالی اکراین درسال 1994).
در این مرحله شرایط عمده جدید سیاسی، اجتماعی و اقتصادی شروع می شود.بعد از حادثه اگست سال 1991 بخش محلی حزب کمونیست اتحاد شوروی یعنی حزب کمونیست اکراین، منحل اعلام شد. 24 اگست سال 1991 بعد از اعلام استقلال، امکانات راه رشد دموکراتیک را درجامعه هموار ساخت، پروسه ایجاد احزاب در اکراین، امکانات و انگیزهای جدید سیاسی و اجتماعی را بخود گرفت. در سپتامبر 1991 کنگره موسس حزب لیبرال اکراین، یکماه بعدتر کنگره موسس حزب سوسیالست اکراین موجودیت خودرا در فضای سیاسی اکراین اعلام کردند. به اساس توافقتیکه میان احزاب صورت گرفت ، اسامبله ملی اکراین بنیان گذاری شد. در سال 1992 حزب جمهوری خواهان محفظه کارو حزب مسیحیون دموکرات در کیف تاسیس شد. بعداً بر بنیاداتحاد ملی اکراین و حزب دموکراتیک مردمی اکراین، حزب محافظه کار ملی اکراین ساخته شد. احزاب مختلف بین سالهای 1993 و 1994 مجدانه ایجاد گردید که در میان آنها میتوان از نهضت مردمی اکراین و حزب کمونیست اکراین یاد اوری نمود و سیستم چند حزبی در اکراین جامه عمل به خود گرفت. پروسه تشکیل و ایجاد احزاب سیاسی در اکراین روز بروز بیشتر شده و قرار احصائیه، در شروع انتخابات مجلس شورای عالی که در ماه مارچ سال 1998 دایر شد، تعداد احزاب سیاسی در اکراین به 52 سازمان سیاسی میرسید و در اوایل سال 2001 تعدادشان به 110 بالا گرفت. این رقم در شرایط امروزی اکراین توقف نگرفته بلکه بیشتر از گذشته است که امروز تعداد آنها به 150 تشکل سیاسی میرسد. پروسه ایجاد احزاب جدید، تقسیم احزاب به فراکسیون های مختلف، ائتلاف ها و اتحاد ها و غیره در مبارزه انتخاباتی شورای عالی مجلس اکراین در سال 2002 باز هم فعالتر و فعالتر شد.
سیستم کثیر الحزبی در اکراین همه طیف سیاسی و ایدیولوژیکی احزاب را که در جهان معاصر امروز وجود دارد، منعکس میسازد. بدین لحاظ نظر به خط مشی ایدیولوژیکی و ستراتیژیکی : احزاب کمونیستی، سوسیال-دموکرات، لیبرال دموکرات، محافظه کار، مسیحی، ناسیونالیستی در جامعه اکراین فعالیت دارند.
احزاب سوسیالست- کمونیست:
حزب کمونیست اکثریت، حزب کمونیست اکراین، حزب کمونیست گروه کار، حزب کمونیست نوین، حزب سوسیالست های اکراین، حزب سوسیالستی پیشتاز اکراین، حزب چپ متحده سراسری «عدالت» را در بر میگیرد. این احزاب با برنامه های مختلف اما مجهز با ایدیولوژی مارکسیزم، مبارزه بسوی عدالت اجتماعی و جامعه بدون استثمار، جامعه اشتراکی، سیاست اجتماعی دولت، حکومت زحمتکشان و سیستم اقتصاد وتوزیع سوسیالستی، مبارزه خودرا ادامه میدهند. آنها همچنان مخالف همکاری اکراین با پیمان های مانند ناتو، بانک جهانی پول و غیره میباشند.
احزاب با سمتگیری سوسیال-دموکراسی:
حزب سوسیال دموکراتهای متحده اکراین، حزب سوسیال دموکراتیک اکراین، حزب کار، حزب سراسری زحمتکشان اکراین را احتوا مینمایند. اینها با در نظر داشت اختلافات اندک در پروگرام شان، مساعی خودرا به جانب داری از ارزشهای جامعه دموکراتیک، حمایت از بازار آزاد و سکتورمختلط، همبستگی، سیاست اجتماعی مستحکم دولتی، عدالت اجتماعی، کثیرالحزبی جامعه، پلورالیزم سیاسی، دفاع از دگرگونیهای بازار آزاد در اکراین، نحکیم و انکشاف سیستم دولتی اکراین، احیا و ترقی ملیت اکراین، فرهنگ و زبان اکراین، شمولیت اکراین به اتحادیه اروپا و جوامع بین المللی جهانی.
احزاب با سمتگیری لیبیرال-دموکراتیک:
این بخش را حزب لیبیرال اکراین، حزب لیبیرال-دموکراتیک اکراین، حزب دموکراتیک اکراین، حزب دموکراتیک مردمی اکراین، اتحادیه دموکراتیک، حزب تجاران و صنعت گران اکراین، حزب منطقوی اکراین، Яблуко«یَبلوکا» یا حزب سیب، حزب طرفداران محیط زیست اکراین، حزب زارعین اکراین، بلاک اصلاحاتی بین المنطقوی، حزب تنظیم و اصلاح اکثریت تشکیل میدهند. آنها هواداری خودرا از ارزشهای لیبرالی، دموکراتیک و همچنان حمایت از ملکیت خصوصی، بازار آزاد، تسریع پروسه رفورم مارکیت کالا و خصوصی سازی شفاف مالکیت شخصی، توسعه خودمختاریهای محلی، تحکیم حقوق محلات و توسعه همه جانبه فرهنگ و زبان اکراینی و همه زبان و فرهنگهای دیگر ملیتهای مقیم اکراین، آزادی فردی، شمولیت اکراین به اتحادیه اروپا و سازمانهای جهانی.
احزاب محافطه کار:
نهضت ملی اکراین، نهضت ملی اکراین بخاطر اتحاد، حزب جمهوری خواه محافظه کار اکراین، حزب جمهوری خواه اکراین، حزب محافظه کار ملی اکراین، این تیپ احزاب را تشکیل میدهند. مبارزه مشترک به مقصد توسعه کشور اکراین، عنعنات، فرهنگ و زبان مردم اکراین؛ همچنان پشتیبانی همه جانبه ازفرهنگ، کلتور وزبان اقلیت های اتنیکی دیگر، تحکیم روابط فامیلی، نورمهای اخلاقی این احزاب را متحد میسازد. آنها همچنان به طرفداری ازتغیرات بازار، مالکیت خصوصی، سیاست همجواری و همکاری متقابله با همه کشور ها سعی مینمایند.
احزاب مسیحی:
حزب مسیحیون دموکرات اکراین، اتحاد مسیحیون لیبرال، حزب اتحاد مسیحی مردم، حزب جمهوری خواهان مسیحی و اتحادیه سرتاسری مسیحیون اکراین را تشکیل میدهند.اینها ارزشها، اخلاق و مورال کیش مسیحیت را در پروگرامهای خود سرمشق قرار داده و در راه اتحاد همه فرقه های مذهبی مسیحی، ایجاد کلیسای واحدارتدکس در سرزمین اکراین تبلیغ مینمایند. همچنان آنها هوادار بازارآزاد در اکراین، اشتراک کلیسا در امور بازار، جامعه و غیره هستند.
احزاب با جهتگیری ناسیونال-رادیکال:
اینها کانگرس ملیگرایان اکراین، سازمان ناسیونالیستی دولت اکراین، اتحادیه سیاسی سرتاسری اکراین بخاطر استقلال، اسامبله ناسیونالیستهای اکراین و حزب ناسیونال- سوسیالیستهای اکراین را تشکیل میدهند. هدف اساسی آنها تحقق ایدیولوژی ناسیونالیستی در همه عرصه های فعالیت ملت اکراین قرار میگیرد. بخاطر آگاهی و رشد شعور ملت اکراین، اصلاحات بازار، استحکام دولت اکراین، پیاده سازی ایدیولوژی ناسیونالیستی وهژیمونستی، تحقق افتخارات ملی اکراین و غیره تلاشهای خستگی ناپذیری را به خرچ میدهند.
انتخابات
بعد از استفلال اکراین در سال 1991، مبارزات پارلمانی سه بار یعنی درسالهای 1994 ، 1998 و 2002 صورت گرفته است و نظربه قانون انتخابات اکراین ، در وقت موعد ان در ماه مارچ دایر میشود. دراین قانون تسجیل شده است، آن احزابی که 4 در صد آرا را بتواند بدست آورد ، در مجلس شورای عالی راه می یابد که ازجمله 9 حزب سیاسی در انتخابات مجلس 1998 نمایندگان خود را توانستند به مجلس شورای عالی معرفی کنند. که اینها قرار ذیل اند:
1. حزب کمونیست اکراین.
2. نهضت ملی اکراین.
3. حزب سوسیالیستهای اکراین.
4. حزب زارعین اکراین.
5. حزب دموکراتیک توده اکراین.
6. حزب طرفداران محیط زیست اکراین.
7. گرومادا«خلق».
8. سوسیال-دموکراتهای متحده.
9. حزب تجاران و صنعت گران اکراین.
نظر به قانون انتخابات جدید اکراین که تفاوت چندان عمده ی با قانون انتخابات سال 1998 ندارد، شرایط 50 در 50 در نظر بوده و هر حزب و یا ائتلاف سیاسیی که مرز 4 در صد را پوره کرده بتواند، در پارلمان میتواند راه یابد. باید یاد آور شد که سیستم پنجاه در پنجاه به این معنی است که 50 در صد نمایندگان مجلس از جمله (450کرسی)، احزاب و بلاک های ائتلافی تشکیل میدهد و 50 در صد دیگر نمایندگان طبق اعتبار نامه های انفرادی رایگیری مستقیم وعلنی توسط اهالی مناطق، شهر ها و ایالات و جمهوری خود مختارکریمیا، نظر به کمیت جمعیت هر ایالت، صورت میگیرد. که این احزاب و ائتلاف ها در انتخابات پارلمانی 2002 نمایندگان خودرا به پارلمان معرفی کردند.
1. حزب کمونیست اکراین.
2. سوسیال-دموکراتهای متحده.
3. حزب سوسیالست های اکراین.
همچنان سه ائتلاف انتخاباتی سیاسی زیرین هم نمایندگان خودرا در مجلس معرفی داشتند:
1. بلاک سیاسی انتخاباتی ویکتور یوشنکو Ющенко«اکراین ما»
2. بلاک انتخاباتی سیاسی پدر میهن«بلاک خانم یولیا تیموشینکو Юлия Темошенко».
3. بلاک انتخاباتی ائتلاف سیاسی بخاطر اکراین واحد.
البته بعد از انتخابات مجلس شورای عالی، احزاب، ائتلافها و و گروپهای سیاسی جهت برگزیدن رئیس پارلمان به یک سلسله اتحادها و ائتلاف های پرداختند که بعد از چندین هفته جروبحث ، موفق شدند تا رئیس مجلس را بر گزینند. احزاب چپی که در انتخابات مرز 4 درصد را عبور کرده بودند در ظاهر به هیچ یک از ائتلاف های بعدی جدیدالتشکیل شامل نشدند. گروپ های سیاسی فعلی مجلس اکراین که بعد از انتخابات مجلس شکل گرفت، قرار ذیل اند:
1. بلاک سیاسی انتخاباتی پدر میهن«بلاک انتخاباتی یولیا تیموشینکو».
2. گروپ« مرکز».
3. ائتلاف حزب دموکراتیک و حزب تجاران و صنعت گران اکراین.
4. گروپ «اتحاد».
5. بلاک انتخاباتی ائتلاف سیاسی بخاطر« اکراین واحد».
6. گروپ ابتکار دموکراسی.
7. گروپ نمایندگان بی طرف.
در انتخابات 2002 مجلس شورای عالی اکراین بلاک سیاسی انتخاباتی حزب ویکتور یوشنکو«اکراین ما» 72 کرسی، خزب کمونیست اکراین 59 کرسی، بلاک انتخاباتی ائتلاف سیاسی بخاطر اکراین واحد39 کرسی، حزب سوسیال-دموکراتهای متحده 24 کرسی، حزب سیاسی پدر میهن«بلاک یولیا تیموشینکو»23 کرسی، حزب سوسیالیستهای اکراین 20 کرسی را در رای گیری مستقیم کمایی نمودند.
قبل ازا ینکه در مورد انتخابات ریاست جمهوری اکراین که نقطه عطفی در شرایط فعلی جامعه امروزی بحساب میآید، بحث شود، بیجا نخواهد بود که در اطراف جامعه، پیدایش نام و موقعیت ستراتژیک اکراین در طی چند قرن اخیرمعلومات مختصری ارایه شود:
کلمه "اکراین" (درقسمت یکم موضوع به آن اشاره رفت) درمنابع واسناد تاریخی کیف-روس (حقیقت روسРусская правда) نه منحیث یک محل جغرافیایی در قرن یازدهم ذکر رفته است. در آن زمان نقاط مرزی کشور، اَکراینا یاد میشد که همه اطراف دولت روس را در بر میگرفت. اکراین، کشوری با محدوده جغرافیایی کنونی به طور قاطع در اواسط قرن بیستم که آنهم با سعی بینطیر ایوسِف ستالین با به عرصه وجود گذاشت، که همانا اکراین فعلی را احتوا میکند. تا قبل ازین سرزمین فعلی که اکنون بنام اکراین مسمی است، به چند نواحی که توسط کشور های مقتدر منطقه آنرا به اضمام خود داشتند، تقسیم میشد. نواحی جنوبی الی 1794 میلادی تا نواحی انتهای جنوب غربی دریای ( بوگ جنوبی ) به ترکیه عثمانی تعلق داشت و غرب کشور به امپراطوری هنگرو-اطریش، کشور های رومانی و لهستان وصل میشد و شرق این نواحی به دولت روسیه تزاری ارتباط داشت.
در همین ناحیه به مرور زمان زبان و میت اکراین پا به عرصه وجود تاریخی خود گذاشت که زبان اکراین از نظر قواعد و گرامر به روسی شباهت داشته لیکن انبوه لغت ها از زبان لهستانی در آن دخیل میباشد.
در نواحی جنوبی اکراین فعلی از قرنهای 14ببعد کازاک ها، یک قشر نظامی با دسپلین آهنین که به طور عمده از دهقانان تشکیل شده بود، بوجود آمد که بعد تر آنهارا میتوان اساسگذار یک سیستم دولتی که شبیه به جمهوری بود، نام برد. تمام مصروفیت حیات آنها را، زدوخورد با تاتارهای کریمیا و ترکهای عثمانی، امپراطوری متحده لِتوانی- لهستان و غیره کشور های همجوار در بر گرفته بود. آنها از خود شهر و قلعه نظامی مستحکم در منطقه امروزی زپُروژیه داشتند که سیچی (Сечь) نامیده میشد. آنها زنان را در پایتخت خود اجازه سکونت نمیدادند چون همه کار آنهارا جنگ و جدال تشکیل داده بود و هراس داشتند که بودن زن در آنجا باعث تنبلی آنها شده و دسیپلین نظامی شان از هم پاشیده و به مرور زمان دشمنان بر آنها غلبه خواهند کرد. آنها از میان خود یک نفر با شهامت و عاقل را بنام اتامان ( سرکرده Отаман) در راس اردوی خود بر میگزیدند. همین اتامان حیثیت سرقوماندان را داشت. قابل تذکر است که کازاک ها از جور و ستم فیودالان روس و کشورهای هم جوار دیگر فرار میکردند. و در جمله این فراریان اقوام گوناگون بشمول لهستانیها، ترکها، تاتارها و غیره شامل بودند. قرار قانون برده گری انروزی امپراطوری روس تزاری ، دهقانان از هیچ نوع حقوقی برخوردار نبودند و مانند مواشی با زمین مالک خرید و فروش و مبادله میشدند. هرساله این پروسه موجب افزایش تعداد کازاک ها می شد. همین کازاک هابعداً سرزمین های سایبریا را تا آلیاسکا به امپراطوری روسیه ملحق ساختند.
در دهه پنجم قرن هفدهم کازاک ها در میان سه دشمن بزرگ خود از جانب شمال و غربی امپراطوری کبیر لهستان-لِتوانی واز ناحیه جنوب ترکیه عثمانی و تاتارهای کریمیا محصور ماندند که این امر بگدان خمیلنیتسکی، سرکرده آنها را در سال1654 مجبور ساخت که ساحل چپ دریای دنیپر را با برادران خون شریک خود یعنی روسیه، در مقابل تهاجمات ترکهای عثمانی و لهستانیها، متحد سازد.
محدوده فعلی اکراین از قرون 11 ببعد بنامهای ساحل چپ، ساحل راست(البته رودخانه دنیپر)، بیلایا روس(روسیه سفید)، مالایا روس(روس کوچک)، چِروونایا روس(روس سرخ) و غیره نامیده میشدند. همین واژه ها الی انقلاب کمونیستی 1917 رواج داشت. البته شایان ذکر است که نواحی باختری اکراین به نسبت ملحق بودن متمادی به حکومت لهستان طی سالها به فرهنگ لهستانی مشابه شده و مذهب کاتولیک را توسط پولندیها قبول کرده بودند. آنها تا امروز تمایل بیشتر به آن جهت دارند. بعدا ازایجاد دولت شوراها تقریباً نصف اکراین امروزه بنام جمهوری سوسیالستی اکراین با دیگر جمهوریهای خود مختار، اتحاد شوروی اسبق را تشکیل داد. باید یاد آور شویم که بعد از شکست روسیه تزاری در جنگ اول جهانی، قسمت های شمال غربی، غربی و جنوب غربی اکراین به لهستان، امپراطوری اطریش-هنگری و رومانی ملحق شده بود.
به طور قطعی کشور فعلی اکراین بعد از معاهده دوستی و عدم تجاوز میان آلمان نازی و اتحاد شوروی در سال 1939 که به پاکت رِبینتروپ-مُلُتوف شهرت دارد، عرض اندام کرد. طی این معاهده اتحاد شوروی و آلمان هتلری اروپای آنروز را مجدداً میان خود تقسیم کردند که به ترتیب آلمان نازی، لهستان را و اتحاد شوروی کشور های حوزه بالتیک(استونیا، لاتویا و لیتوانیا) را اشغال کرد. ستالین غرب و جنوب غربی اکراین را تا دلتای رود دانیوب که بنام بیسَرابیا یاد میشود، دوباره به خاک اتحاد شوروی ملحق ساخت. در سال 1954 نیکیتا خروشچُف به افتخار روز تولدی خود، شبه جزیره کریمیا را از سیستم اداری روسیه فدراسیون جدا و ضم اکراین نمود.
در زمان جنگ دوم جهانی ناسیونالستهای باختری اکراین از تجاوز آلمان هتلری استقبال بی شایبه یی از خود بروز دادند که بعد از ختم جنگ دوم جهانی هم زدوخوردهای پارتیزانی برهبری ستِپان باندِر، تا سالهای 1947 در نواحی کوه های کارپات بر ضد رژیم ستالین ادامه داشت. همچنان در سال 1944 اهالی بومی مسلمان شبه جزیره کریمیا(تاتارها) را بخاطر همکاری شان با آلمانیها، مکمل به آسیای میانه تبعید کردند. آنها بعد از اعلام تاریخی بازسازی و آزادی بیان میخائیل گرباچف دوباره به محل آبایی خود بازگشت نمودند.
قبل و بعد از بدست آوردن استقلال در اکراین، روحیه ضد روسی وجود داشته و تا امروز ایدیولوژی احزاب رادیکال- ناسیونالیست را در اکراین و خصوصاً نواحی غربی اکراین تشکیل میدهد. باید ناگفته نگذاریم که سقوط غیر مترقبه اتحاد شوروی، جمهوریت های اسبق را مجال نداد که در مورد مسایل مرزی فکر کنند. آنوقت همه تشنه به رسیدن قدرت بودند و یا به ضرب المثل عامیانه، هرکس کوشش داشت تا پنیر بزرگتری بدست آورد.
مطابق پیمان بیلاوژسک، آنهم عاجل و مخفی از گرباچف در یکی ازشکارگاهای تفریحی زمستانی رهبران اتحاد شوروی اسبق در جمهوری بیلاروس(پارک دولتی جنگل بیلاوِژسک) میان رئیس دولت روسیه فدراتیف باریس یالتسین، ستانیسلاو شوشکیویچ رئیس پارلمان بیلاروس و لیونید کرافچوک منشی اول حزب کمونیست اکراین، صورت گرفت و آنها طرفداری خودرا از ایجاد یک دولت واحد متشکل از سه جمهوری سلاوی (روسیه، اکراین و بیلاروس)، اعلام نمودند. این آخرین میخی بود که بر تابوت امپراطوری سرخ کوبیده شد. این سه قهرمانی که رسما موجب فروپاشی شوروی شدند از عمل قهرمانانه شان نخست جورج بوش ریس جمهور امریکا را در جریان قرار دادند. و بعد در مطبوعات داخل شوروی بازتاب یافت. مطابق به همین پیمان، مرزهای موجوده کشور های نو به استقلال رسیده بدون تغییر ماند. البته از جانب روسیه گاه گاهی حرف هایی مبنی به غیر قانونی بودن این توافقات زمزمه میشود که تشنجاتی را بین این دو کشور بجود آورده است. از آنجمله میتوان مسئله شبه جزیره کریمیا و بخصوص پایگاه دریایی شهر سیواستوپُل را درآن شبه جزیره، تنگنای های دریای آزوف با بحیره سیاه و غیره را نام برد. همچنان کشور رومانیا هم ادعاهای مرزی خصوصاً دلتای دانیوب و جزیره ( زِمی یِنی) را در دریای سیاه، با اکراین دارد.
در میان اکراینی ها روحیه جدا طلبی بخصوص در قلمروهای غرب این کشور از روسیه در زمان مخالفت پطر کبیر با کارل دوازدهم شاه سویدن شروع میشود که جنگهای شمال منجر به شکست شاه سویدن و پناهگرینی او نزد سلطان عثمانی در شهر( بِندِر) امروزی شد و فعلاًشهر مذکور متعلق به ملداوی میباشد در آنزمان گِتمان اکراین، ( از کلمه Hetman و آلمانی Hauptmann گرفته شده است که معنای ریس را دارد) ایوان مازِپَ به طرفداری از کارل دوازدهم برخواست. پطر با تعقیب کارل، اهالی سرکش اکراین را هم تنبیه کرده و در بعضی نواحی قتل عام و دیگران را جهت کارهای شاقه برای اعمار پایتخت نواحداث خود به سانکت پطربورگ فرستاد. البته بیشتر از صدها هزار اکراینی در آنجا تلف شدند و تا به امروز ضرب المثل عام است که سانکت پطربورگ روی استخوانهای مردم اکراین اعمار گردید. و به شکل تحقیر آمیز آنها اکراینها را خالوپ ( برده) مینامیدند. اگر کسی در جریان کارمیمرد، جسد اورا بجای خشت و سنگ در تهداب میگذاشاتند و ساختمان را ادامه میدادند.
سیاست اخلاف پطر کبیر هم موجب بسیار بد بینی ها میان مردم اکراین و روس شده است. مردم اکراین وقتیکه به تاریخچه خود نگاه میکنند و این گدشته های رقتبار و توهین آمیز خود را بیاد میاورند، بخصوص پس از انقلاب اکتوبر، در سال 1932 سیاست محو مردم اکراین که از طرف بلشویکها تعمیل میشد و در همان سال محصولات سرشار اکراین را قصدی از کشور به خارج صادر کردند و حالت گرسنگی تصنعی را علیه جمعیت تطبیق نمودند. امروز اکراینها آنرا بنام فاجعه گلادومورГладомор ( گرسنگی و مرگ ) یاد میکنند. در نتیجه ان چندین ملیون اکراینی بکام مرگ فرو رفتند.
دولت اکراین به مفهوم واقعی و مستقل آن در سال 1991 بوجود آمد و تا آنزمان تقریباً 50 ملیون جمیعت اکراینی از خود دولت مستقلی نداشتند و همیشه جز قلمرو های همسایه قرار گرفته بودند. از آنجاییکه سرزمین های غرب اکراین برای زمان طولانی تحت کنترول لهستان قرار داشت و از اینرو ساکنین غرب اکراین گرایشات نزدیکی به پولند داشته و ساکنان شرق کشور به نسبت روابط تاریخی و فرهنگی وتعلقات زبانی، تمایل نزدیک و همبستگی با روسها را دارند. همین موضوع امروز باعث اختلافات شدید در جامعه اکراین شده و در روند انتخابات ریاست جمهوری اکراین در سالهای قبل و بخصوص در دور اول و دوم انتخابات تاریخی 31 اکتوبر و 21 نوامبر سال جاری بشکل خیلی جدی تبارز نمود که همه جهانیان را به رویداد های اکراین متوجه ساخت. باید گفت ک کشورهای همجوار هنوز هم تمایلات عظمت طلبانه و توسعه جویی خود را نسبت به اکراین از سر دور نکرده اند.
تا حال اکراین از سال 1991 بدینطرف سه پروسه مبارزه انتخاباتی را بخاطر تعیین رئیس جمهور از سر گذرانیده است. بعد از بدست آوردن استقلال، سِمت ریاست جمهوری کشور اکراین توسط نمایندگان مجلس شورای عالی « فراخوان آزادی » تا سال 1994، به لیونید کرافچوک منشی اول حزب کمونست پیشین اکراین سپرده شد.
سال 1994 برای اولین بار اکراین در تمام کشور های نو به استقلال رسیده اتحاد شوروی اسبق، انتخابات دموکراتیک ریاست جمهوری را دایر کرد که قدرت بر خلاف جمهوری های دیگر مشترک المنافع از عاملین حزب کمونیست به یک نفر دیگر انتقال یافت.
در آن انتخابات لیونید کرافچوک رئیس جمهور وقت، الکساندر ماروز از طرف حزب سوسیالست اکراین و لیونید کوچما از جانب جزب تاجران و سرمایه داران و 11 نفر دیگر کاندید بودند. در میان کاندیدان سه نفر یعنی کرافچوک، ماروز و کوچما ازجمله کاندیدان اصلی شمرده میشدند و همه انتظار داشتند که احتمالا اکراین باز راه چپ را دنبال خواهد گرفت .
نتایج این انتخابات خیلی ها حیرت انگیز بود زیرا که حتی الکساندر ماروز رهبر حزب سوسیالست و نماینده جناح چپ بدور دوم راه نیافت. در حالیکه در دور اول انتخابات ماروز برنده بود و شکایات تخلفات و دستبرد را در روند انتخابات که از طرف نمایندگان الیگارشی تطبیق شده بود به دادگاه عالی اکراین نمود اما دادگاه در مقابل شکایت او بی جواب باقی ماند.
در دور دوم انتخابات لیونید کوچما پیروز شد و کرافچوک را با یالتسین، گرباچف و سایر همدستانی که زمینه سقوط اتحاد شوروی را فراهم کرده بودند از صحنه سیاسی بیرون ساخت. و امروز کرافچوک عضو بی صلاحیت مجلس شورای عالی اکراین بوده که حتی بعضی دانشگاها وی را اجازه سخنرانی در محافل نمیدهند. چندی قبل دانشگاه ملی اکادمی کیف-مَهیلیان که بیشتر از 400 سال سابقه دارد کرافچوک را از عضویت افتخاری خود محروم ساخت. اما لیونید کوچما که در مبارزه انتخاباتی خویش شعار های بهبود زندگی شهروندان، بازدهی حساب های بانکی اهالی در بانک دولتی شوروی که بعد از سقوط شوروی راکد شده بود، جهت دهی بسوی اقتصاد آزاد و ریفورم بازار، مبارزه با جنایت کاران دولتی و بیوروکراتیزم، سیاست نزدیکی با روسیه فدراتیف و قایل شدن حقوق بیشتربه روسی زبانهای اکراین و غیره را قرار داده بود و در مراسم حلف وفا داری خود ماه جولای 1994 بازهم تاکید کرد. اما در مدت زمامداری وی سطح زندگی مردم بالا نرفت و سراسر کشوررا رکود اقتصادی احتوا کرده بود و رئیس جمهور کوچما شعار های خودرا صرف در مقابل خویشاوندان، دوستان و رفقای خود در عمل پیاده ساخت. در مدت ریاست جمهوری کرافچوک و دور اول کوچما اکراین از یک کشور پیشرفته جهان به یک کشور در حالت رکود تبدیل گشت. آهنگ ولادت به سبب زندگی ناهنجار شهروندان به مراتب از وفیات کمتر شد. کشور داوطلبانه زرادخانه های اتومی خودرا نابود و از تولید و داشتن آن صرف نظر کرد. در حالیکه در آن زمان ار نگاه قدرت اتومی ، اکراین در جهان جای سومی را دارا بود. پول کشور درمقابل اسعار خارجی ارزش خودرا روز به روز از دست داد. سطح زندگی مردم بدتر و بدتر شده میرفت. و بالاخره لیونید کوچما متیقن شد که رفورمی را در بخش اقتصاد و قانون اساسی بیاورد. مسلما که بوجود آوردن رفورم موجب بهبود وضع اقتصادی در کشور و بالا رفتن سطح زندگی مردم گردید و بخصوص باشندگان روستاها و قصبات از رفورم سودی بیشتری بدست اوردند.
انتخابات ریاست جمهوری سال 1999 به اساس قانون جدید( انتخابات ریاست جمهوری) دایر شد. درین انتخابات 15 نفر کاندید برای مبارزه پست ریاست جمهوری داخل کارزار شدند که به سه کتگوری تقسیم میشدند: لیدر های آشکار، گروپ متوسط و آخریها .
ازجمله لیدرهای آشکار عبارت بوددد از:
کوچما ، ماروز، سیماننکو، مرچوک نماینده پارلمان و خانم ویترنکو
ناگفته نباید گداشت که د ر انتخابات مذکور تخلفات جدی و بی حد و حصر صورت گرفت و در دور دوم انتخابا ت کوچما و نماینده حزب کمونست اکراین پطر سیماننکو راه یافتند و در دور دوم انتخابات بازهم در اثر تخلفات آشکار الیگارش ها، کوچما برای مدت پنج سال دیگر در قدرت باقی ماند.
( ادامه دارد)
داکتر عبدالخالق استاد دانشگاه بین المللی کیف
عضو هییت رهبری انجمن فرهنگی افغانهای اکراین
آدرس :
Tel: 38 044 457 89 91
بالا
بازگشت