دکتور پامیر
اژ
دهای هفت سر زنده میشودمیگویند
" تاریخ د وبا ر تـــــــــــــــکرا ر میشــــود
بار
ا ول به شکل ترا ژیدی وبا ردوم بشکل مضحکه"
ا نا لوژی رویداد های تاریخی گرچه
در شرا یط امروز کار برد کاملا متنا سب ند ا شته باشد وبیمورد تلقی شود
با انهم ا نکشاف ا وضاع سیا سی- نظامی در
افغانستا ن طی دوازده سال گذشته را میتو ا
ن در قرینه این ا صل فلسفی- تاریخی به
مفهوم عام کلیمه مورد ارزیابی قرار داد بخصوص که جریانات اخیر در کشور ما با تکرا
ر بار دوم تاریخ شباهت های زیاد دارد.
دوازده سال قبل ( 8 ثور 1371) در ا
ثر ادامه مداخلات در امور داخلی افغا نسان ا ز جمله مداخلات مسلحانه به شکل تربیه,
تسلیح وارسال باند های مسلح , خرا بکاران واجیرا ن جنگی به داخل افغانستان بر خلاف موافقتنامه
ژنیو( 1367) وهمچنان دسا یس ا شکار وپنهان ا ز بیرون ودرون حا کمیت وقت پلان صلح
سازمان ملل متحد مبنی بر تشکیل یک حکومت بیطرف وفراگیردر افغانستان به شکست
تر ا ژیک ا نجامید." ا ژ دهای
هفت سر " 1 که در بیرون ا
زافغانستان افریده وپرورده شده بود تمام
هست وبود کشور را به کام خود
فروبرد. تنظیم ها و باند های مسلح بنام مجاهدین چون لشکر چنگیزیا ن به شهرها هجوم اوردند هرچه اثار مد
نیت وترقی بود ویران کردند. مناطق
مختلف افغا نستا ن را تا سطح قریه ها به حوزه های نفوذ شا ن در اوردند و بخاطر
توسعه سا حه تحت کنترول خود جنگهای خونین وزمین سوز را برمردم تحمیل کردند. دراین
میان کابل پایتخت افغا نستان به تیاتر فعالیت های نظامی عمدتأ بین تنظیمهای جمیعت
اسلامی(ربانی) , حزب اسلامی(حکمتیار) ,وحدت اسلامی( مزاری),اتحاد اسلامی (سیاف)
تبدیل شده بود که با قساوت تمام بدون رعایت حد ا قل موازین بشری طی دو سا ل تمام
شب وروز ادامه دا شت. در عین حال افغانستان به پناهگاه, مرکز اموزش و ارسا ل
تندروا ن مذهبی واجیران جنگی مبدل گشت. تنطیم جمیعت و حزب اسلامی هر کدام بطور
مستقل چندین مرکز اموزش نظامی را برای به اصطلاح مجاهدین تا جیک , چیچین, ا زبک ,
بوسنی, ا ذربایجانی , ترکی, کشمیری, عربی وغیره در پنجشیرو چهارا سیا ب , سروبی
وجا های دیگر تا سیس کردند. این ا فراد بعد از اما ده گیهای لازم واشتراک فعال در
جنگهای بین ا لتنظیمی به مناطق مورد نظر
در بسا موارد در تیم های منظم به سرکردگی مجا هدین ا فغانی ویاعرب صادرمیشدند که جزئیا ت ا ن ا زحوصله ا ین
بحث خارج ا ست اما بخاطر وضاحت بیشتر موضوع از خاطرات یک مجاهد افغان یاد اوری
مینمایم که میگفت " از جا نب ا نجینر
صاحب (حکمتیا ر) وظیبه گرفتم تا گروپی ا ز مجاهین تا جیک را به تا جکستان برده
وعملیا ت انهارا در محل رهبری کنم بعد از دا خل شدن به خاک تاجکستان به یک پل سر
خوردیم که دو منطقه صعب العبور را با هم وصل میکرد به مجاهدین تاجیک امر کردم که
پایه های پل را با فیر راکت های سر شانه یی تخریب کنند اما ا
نها قبول نکرده گفتند که این پل برای مردم محل ارزش حیاتی دارد زیرا یگانه
راهی ا ست که این مناطق را به شهرها ارتباط میدهد . خوب, چیزی نگفتم و به سفر خود
ادامه دادیم, به یک مکتب رسیدیم که سر راه ما قرار داشت . امر دادم که این مکتب را
در" بدهند". انها باز هم از امر من سر پیچی کردند وگفتند که در ا ینجا
اطفا ل مردم درس میخوانند . دیگر حوصله ام به سر رسید . گروپ را به دور خود جمع
کردم و به عصبانیت برایشا ن گفتم که: "بروید پدر لعنت ها ا ز شما مجا هد
ساخته نمیشود". حیف خواری ما, خدا
حافظ . پس به افغا نستان امدم وموضوع را به ا نجینر راپور دادم "
قابل یاد اوری است که مجاهدین
تنظیم های ا فراطی همچنان بطور منظم در بدل پول به نقاط داغ – نا گورنا- کره باخ (
ارمنستان- اذربایجا ن) , چیچن, با لکا ن وکشمیرفرستاده میشدند وحکومت اسلامی سودان
ا زطریق میدا ن هوائی بگرام با سلاح های سبک وسنگین اکمال میگردید. درست در همین زمان با همکا ری فعال تنظیم های ا
فراطی هسته های ترورستی ا لقاعده در افغا نستان شکل گرفت که بعد از فروپاشی اتحاد
شوروی مبارزه بر ضد امریکا واسرا ئیل ورژیم های عربی طرفدار ایالات متحده امریکا
را در سر خط وظا یف خویش قرار داده بود. در انروزها گفته میشد که حد ا قل دوتن ا
ز رهبرا ن تنظیم های جهادی افغا نستان
عضویت رهبری سازمان بین المللی ا اخوا ن المسلمین راکسب کردند. به ا ین ترتیب ا ژ
دهای هفت سر بر علیه ا فریده گا نش قرار گرفت.
طبیعی ا ست که چنین ا نکشا ف اوضاع نمیتوا نست مایه نگرانی ایالات متحده امریکا
نباشد. بنا برین در تبانی
با متحد ین نزدیک خود در جنگ افغانستان چون ا نگلستان, عربستان سعودی وپاکستان طرح
تشکیل یک حکو مت مرکزی ودوست امریکا که برتمام قلمرو خود کنترول موثر داشته باشد
را روید ست گرفت تا ازا ین طریق همچنا ن بتوا نند به منا بع انرژی وبازا ر ا
سیا ی میا نه د سترسی پیدا کنند. سترا تیژی پا کستا ن تنها به ا ین ا مر خلا صه
نمیشد. افغانستان ضعیف وعقبمانده ودرصورت امکا ن نصب رژیم دست نشانده از ارزوهای
دیرین پا کستا ن بوده ا ست. بنا برین درهرگونه طرح تغیر ا وضاع سیاسی در ا فغا
نستا ن شرایط خود را مطرح میکرد. قرار بود تا ا وا یل سال
1374 یک حکومت یا شورای موقت
تشکیل شود وا ن حکومت لویه جرگه ا ضطراری
رادعوت کند تا ا زین طریق رژیم شاهی در افغا نستان احیا شود اما مشکل اساسی این
بود که حکومت مورد نظر چگونه و توسط کدام نیرو
داخل افغا نستا ن شود, با تنظیمها
وباندهای مسلح چگونه برخورد صورت گیرد؟. کلید همه ا ین مسایل نزد پا کستان بود . ا
ول - اینکه پاکستان بالای همه گروه های جهادی نفوذ و تا ثیر مستقیم دا شت .اکثر
قوماندانان مجاهدین با ای اس ای ا رتبا ط
داشتند تعداد زیاد شان حتی دا رای رتب
وعنا وین کارمند رسمی ای اس ای بودند . دوم – پاکستان نسل دوم مجاهدین دروجود طلاب
مدارس دینی را که اموزش وتر بیه نظامی جز پرگرام تعلیمی شان بود در اختیار دا شت.
همه چیز اماده بود . لشکر بیست هزار نفری طا لبا ن که هزینه انرا کمپنی های نفتی
یونیکا ل و دلتا تعهد کرده بودند و رهبری اپرا تیفی ا ن در دست پاکستان قرار دا
شت. حکومت ویا شورای موقت درکویته پاکستان
مصروف چانه زنی با مقامات پاکستان در مورد سیا ست ورژیم ا ینده افغا نستان بود تا
با کسب حمایت ا نها به تعقیب پیشرفت نظامی دا خل افغا نستا ن شود. در سنبله 1373
لشکر طا لبا ن به قومانده نصر الله بابر براه ا فتید درحا لیکه اعضای حکومت ا ینده
ا ز مذاکرات طولانی وبی حاصل مایوس شده به روم برگشتند . ایالات متحده امریکا در
انزمان دلچسپی خاص به ماهیت رژیم در افغا نستان نداشتند بلکه مهم بود تا ا ین رژیم
ضد امریکایی نباشد وبه منا فع ا ن در اسیا ی میانه ممد وا قع گردد. پا کستان این
اطمنا ن را داده بود. ا ستدلال این بود که رژیم ا سلامی لزومأ ضد امریکائی نخوا هد
بود چی اکثر رژیم ها ی اسلا می عرب نزدیکترین دوستا ن امریکا هستند. به هر حا ل
گروه موسوم به تحریک طا لبا ن به کمک مستقیم نظامی پا کستا ن به سرعت بسا ط نیرومند
ترین تنطیم های هفتگا نه جهادی را بر چید وبه ا ستثنای مناطق صعب العبور پنجشیر
وبدخشا ن تمام قلمرو ا فغا نستا ن را تحت
کنترول خود در اورد , بر خلاف ا ظهارا ت
ونظریه های قبلی که وظیفه طا لبا ن حکومت کردن نیست, انها رژیم اسلامی- عشیره یی
قرون وسطی را در افغا نستا ن برقرار ساختند وبه ا ین تر تیب ترا ژیدی ا فغا نستا ن
عمق بیشتر یا فت . ا فغا نستان به مرکز تروریزم بین ا لمللی تبدیل شد. حمله
تروریستی یازدهم سپتامر که گفته میشود توسط ا لقاعده از خاک افغانستان طراحی شده
بود, امریکارا که قبلادوبار فریب پا کستان
را خورده بودواداشت اینبار خود مستقیما وا رد عمل شود. ا نتظا ر میرفت که سقوط رژیم
طا لبان و شبکه های تروریستی القا عده همچنان پایان ترا ژیدی مردم ا فغا نستان باشد ا ما با تا سف که هنوزهم وطن
ما در ا تش جنگ میسوزد . یکی ا ز عوامل
اساسی ا ن ا ینست که امریکایی ها حین عملیات ضد طا لبان وا لقاعده وهمچنان بعد از
ان اجازه دادند تا تنظیم های بنیادگرا وجنگسالاران متواری شده مجددا متشکل شوند
وحتی به کمک مالی انها تشکیلات منظم نظامی واردو های شخصی درست کنند واهرم های
اساسی قدرت دولتی را ا ز مرکز تا محلات در دست گیرند. ا زا ینجا ست که ا مروز در
لویه جرگه ها , در پروسه تصویب قانون اساسی , خلع سلاح و ا نتخابات شرایط شانرا
دیکته میکنند. نیروهای بنیادگرا درون حاکمیت پیهم تلاش مینمایندتا با کنار گذاشتن
مخا لفت های قبلی هم کیشان خودرا در بیرون حاکمیت به شمول طا لبان ا ز زیر ضربا ت
ا ئتلاف بین ا لمللی ضد تروریزم نجات دهند چنا نچه نما یند ه گان طا لبان بارها ا
زهمچوتلاش ها وروابط پرده بردا شته اند .
وا قای کرزی با معرفی حکمتیار بمثابه " بزبلا گردان " از پیوستن حزب اسلامی به حکومت عبوری
رسما خبر داد . به ا ین
ترتیب ا ژ دهای هفت سر زیر نقاب دموکراسی, جامعه مدنی, حقوق بشر وازادی زن در ا
ستین ا قای حامد کرزی زنده میشود . درست ا ینرا میگویند تکرار تاریخ به شکل مضحکه.
سیاست ا شتی ملی ا قای کرزی به ا صطلاح یک لنگ دارد ونیروهای چپ ودمو کرا تیک
را که دربازسازی حیات سیاسی واجتماعی بر
مبنا ی دموکراسی وترقی اجتماعی ذینفع وذیعلاقه اند وبه شرط برسمیت شناختن شان اماده
همکاری وتشریک مساعی در این زمینه میبا شند , احتوا نمیکنند. حرف بر سر"
توازن قومی" ا ست که با توازن تنظیمی بر ا ساس ا صل ایدیولوژیک" جهاد
" تعریف میشود. ا ین سیا ست احتمالا به ا قای کرزی در ا نتخابات اتیه کمک کند
ولی بدون تردید ا نکشا ف روند دموکراسی
وتشکیل جامعه مدنی را در دراز مدت به مشکلات جدی وحتی شکست مواجه خواهد سا خت.
بالا
بازگشت